Þjóðviljinn - 12.08.1979, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 12. ágúst 1979.
„Ég sá hann synti svo vel”
mynd, sem þau böröust fyrir. Þá
var þessi visa kveðin i Kópavogi:
„Menn höfðu þann sið aö heiðra
skálka og dóna,
svo hlytu ei mein eða slys.
Nú úthluta skálkarnir heiðri
til meinlausra hjóna.
Þeim hlýtur að finnast það
gys”.
Ojá, svo er nú þaö. En ég get
ekki skilist svo við þetta mál að
þess sé ekki gelið, að þau Finn-
bogi og Hulda unnu mikið og ó-
eigingjarnt starf fyrir Kópavog á
þeim timum, sem erfitt var um
allar framkvæmdir — og hlutu
litil laun fyrir.
Hrollvekjandi minnisvarði
— Nú talaði Finnbogi Rútur um
„sjálfsagða hluti” en stefna hans
og ykkar, hinna óháðu, beið iægri
hlut, að lokum. Telurðu að þaö
hafi leitt til þess að þið hafið farið
á mis við þessa „sjálfsögðu
hluti”?
— Það er min skoðun, já. Og
hvað veldur þvi þá, að „sjálf-
sagöir hlutir” fást ekki gerðir hér
i Kópavogi, jafnvel ekki þeir, sem
frumstæöir mega teljast? Hvaö
veldur þvi, að bæjarhlutar, sem
hafa verið fullbyggðir i 10 — 15 ár
ogelsta byggðin 30 ára, skuli enn
verða að búa við sömu moldroks-
lausu fyrirtæki, sem veitti viö-
unandi þjónustu, i hallarekstur
upp á 100-200 milj. á ári og allir
eru að gefast upp á að nota vegna
meingallaðs skipulags. Vagnarn-
ir skyldu aka um miðbæinn, þar
bar fólkinu að skipta um vagna og
biða.
Bæjarstjórnin hefur ákveöið að
ibúar Kópavogs skuli þjóna undir
miðbæjarhugmyndir hennar,
fyrir þeim skuli þeir beygja sig,
— og borga. Og á meðan þessi
hrollvekjandi minnisvaröi um
smekkleysi og siðleysi teygir sig
hærra og hærra i himinblámann
bíðum við Kópavogsbúar, án á-
rangurs, eftir „sjálfsögðum hlut-
um”.
„Hver er maðurinn?"
Vera má að einhverjum þyki nú
mál til þess komið að ég segi ein-
hver frekari deili á þessum
viðmælanda minum, landnáms-
manni i Kópavogi og gömlum
baráttufélaga Finnboga Rúts.
Gunnar Eggertsson er fæddur
að Leirárgörðum I Borgarfirði
árið 1907 og ólst þar upp. For-
eldrar hans voru Eggert Gísla-
son, bóndi i Ytri-Leirárgörðum og
Benónia Jónsdóttir, kona hans.
Var móðir Gunnars systir Böð-
vars á Kirkjubóli, föður
Guðmundar skálds og þeirra
var eins og Jónas gæti allstaðar
komiö mönnum aö þó að hann
væri bara Framsóknarmaöur i
höfuðborg, þar sem ihaldið réði
öllu. Ég tala við Jónas og spyr
hann hvort hann geti ekki komiö
mér i iðnnám.en á þvi haföi ég á-
huga. Jónas var þá ráðherra, bú-
inn að stofna Landssmiöjuna og
hafði mörg járn i eldinum. Ég fæ
svo skeyti frá Jónasi um að koma
upp i Reykholt, en þá var hann
raunar búinn að segja mér, aö
hvergi væri hægt að koma mér
að. I Reykholti var Jónas með
friðu föruneyti skálda og lista-
manna aö vigja Reykholtsskóla.
Þegar fundum okkar bar þar
saman segir hann:
„Heyrðu Gunnar, nú er vinur
okkar, Jóhannes á Borg, búinn að
tapa vingeitingaleyfinu vegna ó-
leyfilegrar áfengissölu og ég þarf
að setja eftirlitsmann þar. Ég er
að hugsa um að bjóða þér þetta.
Ég er áöur búinn að reyna tvo en
þeir gáfust báðir upp svo ég veit
ekki hvernig þér list á þetta. En
þú hugsar nú máliö i kvöld og
nótt og svo hittumst við aftur”, —
og þar meö var hann horfinn til
viðtals við aðra menn, en ég stóð
eftir heldur þungt hugsandi um
minn hag. Niðurstaðan varð svo
sú, að um morguninn fór ég suður
með fylgdarliði Jónasar og kom
ekki aftuY til Borgarfjarðar sem
Gunnar Eggertsson: „öll fyrirmæli og reglur um samskipti manna eru samin og sett af sérfræðingum.
Þau eru yfirleitt gerð svo flókin að hinn venjulegi maður, sem ver meiri hlutanum af vökustundum
sfnum i brauðstrit, hefur enga möguleika á að skilja þetta né tileinka sér að neinu gagni. Þar af leiðir að
hann gefursig á vald sérfræðingum og er fyrr en varir kominn undir stjórn tækniþursa og tölvuþræla.”.
og forargöturnar og fyrir 30 ár-
um? Hvað veldur þvi að götu-
lýsing er aö lang-mestu leyti bor-
in uppi af fertugum fúaröftum,
sem Rafmagnsveita Reykjavikur
hefur flutt hingað sem aflóga dót
úr ýmsum hverfum höfuöstaöar-
ins? Hvernig stendur á þvi að
skólabyggingar heilla hverfa eru
ekki komnar lengra en á teikni-
borö arkitektanna? Og hvar eru
dagheimili og leikskólar yngstu
borgaranna? Þannig mætti halda
áfram aö spyrja án enda.
Ekkert eitt svar er hér full-
nægjandi en eitt mun þó nærtækt
og þyngst á metunum.
Austur á Digraneshálsi á
bæjarstjórn Kópavogs eitt sam-
eignarhneyksli, sem hún kallar
Miðbæ Kópavogs. 1 þetta fyrir-
tæki hafa fariö ótaldir miljona-
tugir af skattpeningi Kópavogs-
búa á undanförnum árum. Þarna
hefur bæjarstjórn Kópavogs látiö
byggja þúsundir fermetra af bila-
stæðum á súlum og annað eins i
neöanjaröarhvelfingum. Þarna
hefur bæjarstjórn keypt húsnæöi
af byggingabröskurum fyrir tugi
miljóna — til aö forða þeim frá
gjaldþrotum og hneisu? Af öðr-
um er húsnæði tekiö á leigu og
innréttað fyrir svimandi upphæð-
ir. Þá er keyptur húsræfill af
Sjálfstæðisflokknum fyrir einn og
hálfan tug miljóna svo aö sá
merkilegi flokkur gæti hreiðraö
um sig á viröulegri staö. Og ekki
má hér ganga alveg framhja
raunasögu strætisvagna Kópa-
vogs, sem breyst hafa úr halla-
Kirkjubólsbræöra. Gunnar er
sjálfur skáldmæltur i besta lagi,
en þó raunsæismaður meiri en al-
mennt gerist um þá menn ýmsa,
sem telja sér það til gildis að vera
ekki skáld.
Gunnar flutti til Reykjavíkur
áriö 1931 og var þá búinn aö ljúka
námi á Laugarvatni.
— Og ég tel þaö mikla gæfu að
hafa komist þangað, segir
Gunnar, — og kynnst þar m.a.
Bjarna skólastjóra, sem ég tel
hafa verið mjög merkan skóla-
mann. Og þar kynntist ég einnig
minni ágætu konu, Þrúði
Guðmundsdóttur, sonardóttur
Jóns Brennis, sem margir eldri
Skagfirðingar munu kannast við.
Fyrst eftir aö ég kom til
Reykjavikur réðist ég sem eftir-
litsmaður á Hótel Borg, og það er
út af fyrir sig mikil saga, sem
látin veröur liggja milli hluta aö
þessu sinni. Húsbóndi minn var
Jóhannes Jósefsson, sem mér féll
mjög vel við og á margar góðar
minningar um. Á Borginni var ég
i fjögur ár. Þá gerðist ég um hrið
sölumaður hjá smjörlikisgerðinni
Svani en varð svo tollþjónn og hef
gegnt þvi starfi siðan.
Allt í lagi „á meðan ég hef
ideurnar og fólkið"
— Þú munt hafa haft talsverð
kynni af Jónasi frá Hriflu. Hvert
er upphafið aö ykkar samskipt-
um?
— Það var nú þannig, að þegar
ég kom fyrst til Reykjavíkur þá
hafði ég ekkert að gera. En það
heimamaöur, þótt ég eigi kannski
aldrei annarsstaðar heima.
Já, mér likaði vel við Jóhannes
á Borg og ég held honum hafi ekki
falliö sem verst við mig því einu
sinni sagði hann við Jónas:
„Hvar i helvítinu fannstu þenn-
an strák, Jónas, hann stendur sig
bara fjandi vel?”.
Jónas svaraði: „Hö, ja, ég skal
segja þér, Jóhannes, ég sá hann
synti svo vel’.
Fundum okkar Jónasar bar all-
oft saman og fór jafnan vel á með
okkur þótt viö værum ekki alltaf
alveg sammála. Yrði of langt
mál að fara að rekja hér þau
samtöl að ráði.
Eittsinn var það að við hittumst
þegar Jónas var að undirbúa
stofnun Vökumannahreyfingar-
innar. Jónas taiaði og talaði og
var búinn að króa mig af uppi i
horni. Við vorum nú ekki sam-
mála um Vökumannahreyfing-
una og Jónas segir:
„Þú ert alltof rauður, Gunnar”.
„Ég held ég gæti nú verið i
Framsóknarflokknum ef hann
væri ennþá eins og hann var á
meöan þið Tryggvi stjórnuöuð
honum”.
„Vertu blessaður, Gunnar,” og
þar með var Jónas rokinn.
Einhverju sinni bar svo viö að
ég var á gangi á Hverfisgötu með
Jónasi og öðrum manni til. Jónas
var á leiö í Sambandshúsið. Þetta
var skömmu eftir Alþingis-
Framhald á 21. siðú.
Boal ræðir við áhorfendur á leiklistarhátlð á ttallu
Augusto Boal — þessu nafni
bregður æ oftar fyrir i leiklistar-
timaritum, bækur hans eru gefn-
ar út á mörgum tungumálum og
hann hefur starfaö um alla Suður-
Ameriku.Portúgal, ítaliu, Þýska-
landi, Frakklandi, Belgiu, Finn-
landi, Sviþjóð og viðar. Hver er
hann þessi maður og hvað hefur
hann fram að færa?
Ég átti þess kost nú i sumar að
taka þátt i námskeiði I Kungelv i
Sviþjóð, þar sem hann og aðstoð-
armaður hans Margie Nelson
kenndu.
Augusto Boal er brasiliumaður,
efnaverkfræðingur að mennt.
Hann lauk doktorsprófi 1952 og
fór þá til framhaldsnáms i USA
og við háskólann í Columbia fór
hann að nema leiklist. Við heim-
komuna til Brasilíu fór hann að
vinna með Arenaleikhúsinu I Sao
Paulo og þar vann hann þangað
til hann var tekinn fastur 1971.
Hann sat I fangelsi og var pyntað-
ur, en vegna þrýstings utan frá
var hann látinn laus eftir nokkra
mánuði og varsendur ásamt konu
sinni, sem er argentinsk, i útlegð
til Argentinu. Þar var hann svo
þar til i júni 1976 er hann fór til
Portúgal og þaöan svo til Frakk-
lands þar sem hann býr nú.
Meðan hann var i Suður -Am-
eriku starfaði hann I næstum öll-
um löndum þar: Pérú, þar sem
hann ásamt leikflokki tók þátt I
herferðinni gegn ólæsi, Chile (þar
til herforingjarnir tóku völdin),
Venesúela, Colombla, Mexikó,
Equador og alls staðar hefur
hann haidið námskeið.
Boal segir svo frá þróun mála i
Brasiliu: „Fram til 1964 gátum
við leikið fyrir fólkiö á götunum, á
iþróttaleikvöngum, I leikhúsum,
hvar sem var og þá nutum við
stuðnings stjðrnarinnar en viö
valdaránið 1964 var þrengt að
okkur. Við máttum enn leika I
leikhúsum en ekki lengur á stræt-
um úti eöa fyrir verkalýðsfélögin;
eftir 1968 var okkur algjörlega
meinað að leika fyrir almenning.
í Brasiliu er enn til leikhús
fólksins, en það er allt neðanjarö-
arstarfsemi. Til að komast i sam-
band viö það verðuröu að eiga
góðan vin sem svo þekkir ein-
hvern sem getur sett þig i sam-
band við þann þriðja. Bandarlkja-
maður var að segja mér frá neð-
anjarðarblöðunum þeirra og ég
baö hann um að koma mér I sam-
band við þau. Þú finnur þau i
simaskránni sagði hann þá. Þetta
ósýnileg leiksýning. Þátttakendur vilja mótmæla bilaveldinu og
setjast að tedrykkju úti á miðri götu.