Þjóðviljinn - 12.07.1980, Qupperneq 10

10 StÐA — ÞJÓDVILJINN Helgin 12,—13. jiilí.
,/Ef þú ert nógu andskoti duglegur geturöu náö því mikla
marki að borga 60% af launumí ríkissjóö og bæjar,og skröltir
samt áfram á holóttum vegi á hálfónýtum bíl (sem þú hefur
ekki tíma til að gera viö og ekki geö til að setja á verkstæði af
því aö þú ert svo eldklár í bílaviðgerðum). Sföan borgarðu
himinháar upphæðir í söluskattinn þinn.síma og rafmagn og
svo má lengi telja."
Pabbinn er yfirleitt ný-
farinn eða rétt ókominn
i.
Mér hefur veriö faliö aö láta I
ljós viöhorf eiginkonu járniön-
aöarmanns til hins mikla vinnu-
álags sem tiökast meöal þeirra og
áhrifa þess á heimiliö. Reyndar
eru þeir ekki einir um þrældóm-
inn. Allir Islendingar vinna eins
og skepnur, jafnt yfirmenn og
undirmenn, eiginmenn og eigin-
konur.
Þegar viö tölum um vinnu er aö
jafnaöi átt viö þá athöfn sem viö
fáum greitt fyrir i beinhöröum
peningum. Þvi meiri vinna, þvi
fleiri krónur. En til hvers?
Ef þú ert nógu andskoti dugleg-
ur geturöu náö þvi mikla marki
aö borga 60% af launum i rik-
issjóö og bæjar, og skröltir samt
áfram á holóttum vegi á hálfónýt-
um bfl (sem' þú hefur ekki tima til
aö gera viö og ekki geö til aö setja
á verkstæöi af þvi aö þú ert svo
eldklár I bllaviögeröum). Siöan
borgaröu himinháar upphæöir I
söluskattinn þinn, sima og raf-
magn og svo má lengi telja.
II.
Þú lest f blööunum aö svo og svo
miklu af peningunum sem þú hef-
ur veriöaö þræla fyrir veröi eytt i
alls kyns styrki, tryggingar,
verölaun, veislur, og snobbery,
sem þú hefur kannski ekki
minnsta áhuga á og alla vega
engan tlma til aö sinna.
Hvaö er svo gert i málinu?
Bölvaö I hljóöi, bitiö á jaxlinn,
kannski tæmd ein flaska eöa
tvær, svona til aö þurfa ekki aö
horfast i augu viö þá staöreynd aö
þú ert haldinn vinnusýki (saman-
ber drykkjusýki, alkóhólisma;
bara ennþá verra).
III.
Þú getur ekki slappaö af, þú
hreinlega veröur aö vinna uppl
skattinn, fyrirskuldum. Og svo er
þaö villan og gólfteppi út I öll horn
og allt heimilistækjafarganiö,
sem veröur aö vera til svo frúin
geti lika unniö úti.
IV.
Fyrir nokkru var öll yfirvinna
bönnuöum nokkra vikna skeiö og
kom þá I ljós aö sáralitil rýrnun
varö á framleiöslu og afköstum.
ATHYGLISVERT og enn þá at-
hyglisveröara, aö þrátt fyrir
þessa reynslu fór allt I sama fariö
aftur, um leiö og yfirvinnubann-
inu lauk.
Er þetta sjúklegt? Bæöi frá
hendi stjórnenda og vinnuafls?
Komiö hefur til tals hjá Félagi
jámiönaöarmanna aö banna yfir-
vinnu. Sikt held ég leysi litinn
vanda, þar eö þaö sem bannaö er
reynist oftast afskaplega eftir-
sóknarvert.
Eins og alkohólisti hættir ekki
aö drekka þó flaskan sé tekin frá
honum, hann útvegar sér aöra.
Eins er vinnusjúklingur sem ekki
fær nóg, t.d. I Slippnum, viss meö
aö reyna aö komast aö i bila-
bransanum eöa jafnvel I frysti-
húsiö á kvöldin, flaka eöa bera
blokkir. Allt er betra en ekkert og
gæti fleytt honum upp I hátekju-
skattinn.
V.
Ég vil undirstrika aö þetta á viö
um flesta, jafnt karla sem konur.
Eina frú þekki ég sem vinnur I
verksmiöju hálfan daginn, skúrar
á tveim, þrem stööum seinnipart-
inn og prjónar lopapeysur viö-
stööulaust þess á milli.
I páskaboöinu voru peysurnar
meöfför, enda ábyrgöarleysi aö
sitja auöum höndum og þaö á
föstudaginn langa.
Þaö liggur i augum uppi aö
blessuö bömin veröa hornreka i
þessu vinnusýkisþjóöfélagi
okkar. Viö borgum jú nokkurn
veginn þegjandi og hljóöalaustþau
útgjöld sem þeim eru samfara
s.s. dagheimilisgjöld, skólagjöld
og tiskufatnaö.
Enda eru þau flest merkt ein-
hverju risafyrirtæki út I heimi,
svo sem Lee Cooper, Partner,
Rydel High School o.fl. Enda
mæöur sem stela sér tíma til aö
sauma gallabuxur eöa bol á börn
sin varla taldar eölilegar.
Þá væri nú praktiskara aö
koma sér I bónus.
VI.
Eitt eiga þó börn járniönaöar-
manna sameiginlegt, þau eru
stolt af feörum sinum. Spuröu:
„Hvaö gerir pabbi þinn?” Og
svariö er: „Hann smíöar skip”
eöa „Hann lagar stóru skipin.”
Og af svipnum aö dæma hefur
hann gert þaö aleinn og meö
annarri hendi. Börn flugmanna
og ýtustjóra eru kannski jafn-
stolt.
Þaö er hins vegar erfitt fyrir
litil börn aö sjá tilganginn I þvi aö
feöur þeirra sitji og skrifi nótur
eöa svari i síma állan daginn.
Börn skipta pöbbum I stéttir af
fullkomnu tillitsleysi og fyrirlitn-
inguá skoöunum hinna fullorönu.
Annars hafa þau mjög litiö af
honum aö segja. Pabbi er yfirleitt
annaöhvort nýfarinn eöa rétt
ókominn...
VII.
Þaö er skemmtilegt hversu
stéttlaus viö erum íslendingar
þrátt fyrir aö stööugt er veriö aö
reyna aö draga okkur i dilka eftir
atvinnu, menntun, aldri, greind
o.fl.
A 1. mai er reyndar mikiö um
slagorö svo sem „Niöur meö auö-
valdiö”, „Oreigar allra landa
sameinist”, en hvert er hiö is-
lenska auövald, hverjir aröræn-
ingjar og öreigar?
Ég þekki þá ekki I sundur.
Þetta stéttleysi er áberandi ef
viö athugum þann hóp sem ég er
fulltrúi fyrir hér I dag — eigin-
konur járniönaöarmanna. Þær
eru úr öllum áttum. Kennarar,
kaupmenn, frystihúskerlingar,
hárgreiöslumeistarar, hjúkr-
unarfræöingar, gjaldkerar, iön-
verkakonur og nokkrar sem láta
sig hafa þaö aö vera bara hús-
mæöur.
Af þessu leiöir aö börnin okkar
fá mjög ólikt uppeldi og fara inn á
hin ólikustu sviö I þjóöfélaginu, og
svo veröur, Guöi sé lof, meöan
uppeldisstofnanir ná ekki alger-
lega yfirhöndinni.
Nauösyn þess aö feöur og
mæöur geti veriö meö og sinnt
börnum slnum veröur stööugt
ljósari. Reynslan og rannsóknir
hafa kennt okkur aö börn sem al-
ast upp án stööugt endurtekinnar
umhyggju og atlota einangrast og
veröa innhverfari, neita sam-
bandi viö veröld sem reynslan
hefur kennt þeim aö hefur ekkert
uppá aö bjóöa.
Og börn sem þekkja varla
heimiii sín nema sem svefnstaö,
en eru alin upp á stofnunum þar
sem allir eru steyptir i sama mót
veröa eölilega ósjálfstæöar hóp-
sálir.
Búast má viö aö slikt samfélag
ali af sér leiöitamari borgara, en
hætt er viö aö minna veröi um
áberandi einstaklinga sem þora
aö ganga ótroönar slóöir.
VIII.
Ef stefnir sem horfir, siglum
viö hraöbyri I strand. Ég held viö
veröum aödraga saman seglin og
reyna aö gera upp viö okkur
hver ju á aö sleppa og hvaö er þess
viröi aö halda í.
Viljum viö þræla eins og viö
gerum og til hvers er þá barist?
Þvi ekki aö leggja frá sér byrö-
ina stund og stund; hún hleypur
ekki frá okkur.
Eöa erum viö eins og þrællinn I
„Beöiö eftir Godot”, sem stendur
kengboginn og slefandi undir
byröinni meöan húsbóndinn lifir i
lystisemdum.
Af hverju leggur hann ekki
pinklana frá sér?
Getur hann ekki sleppt þeim?
Jú auövitaö.
Vill hann láta vorkenna sér?
Eöa dást aö hvaö hann er
duglegur aö bera?
Er hann hræddur um aö veröa
rekinn ef hann hvilist?
Eöa veit hann kannski ekki
betur?
Og hver er svo hinn haröi hús-
bóndi?
Er þaö rfkisstjórnin,fyrirtækiö?
Sumir segja eiginkonan? hún geri
svo miklar kröfur. Hún segir: þaö
er ekki ég,heldur samfélagiö. Viö
getum ekki veriö eftirbátar
hinna, börnin mega ekki skamm-
ast sín fyrir okkur og heimiliö.
Kannski þaö séu börnin sem eru
hinn haröi húsbóndi!
Heimspekingurinn og skáldiö
Kahil Gibran segir: Ef þiö viljiö
brjóta hásæti haröstjórans, þá
byrjiö á því aö brjóta hásætiö sem
þiö hafiö búiö honum i huga
ykkar.
IX.
Lífsgæöakapphlaupiö er erfitt
hlaup og ekki á allra færi aö taka
þátt I því.
Það hlýtur aö vera hræðilegt aö
uppgötva aö leiöarlokum aö
maöur hafi hlaupiö fram hjá lif-
inu án þess aö taka eftir þvi og aö
of seint sé aö snúa til baka.
Og standa þá frammi fyrir
þeirri staöreynd aö til einskis
haföi veriö barist.
(Endurprentaö eftir
3ja tbl. Vinnunnar
m. teyfi höfundar.)
Iðjublaðið og kók
Björn vinur minn Bjarnason I
Iöju segir mér, aö þaö sé rangt
sem ég held fram I svari viö fyrir-
spum blaöamanns Þjóöviljans I
gær. Ég segi i svari minu, aö Iöja
sé, aö þvi er ég best viti, eina
félagiö í landinu sem sé I IUL,
alþjóöasambandi starfsfólks viö
matvælaiönaö. Þetta segir Bjöm
aö sé rangt. Iöja sé ekki IIUL. Ég
hef enga ástæöu til aö rengja þaö.
Þvi biö ég forláts.
En úr þvi ég er byrjaöur aö
skrifa er rétt aö þaö komi fram,
aö mér finnst þaö i sjálfu sér ekki
höfuöatriöi hvort Iöja er f þessum
samtökum eöa ekki. Söm er gjörö
þeirra sem aö blaöi Landssam-
bands iönverkafólks standa, er
þeir birta auglýsingu frá kóka-
kóla á baksföu blaösins á sama
tfma og starfsbræöur þeirra I
ööru landi vita ekki hvort þeir lifa
af þann dag sem þeir vakna til aö
morgni. Ekki vegna krankleika
heldur vegna hryöjuverka innan
kókverksmiðjunnar f Guatemala
City, sem hafa raunar magnast
sföustu mánuöi.
Björn segir f svari sinu viö
spumingu blaöamanns Þjóövilj-
ans f gær, aö ástæöan til þessarar
Athugasemd frá'
Hauki Má
Haraldssyni,
ritstjóra Vinnunnar
auglýsingabirtingar sé sennilega
sú, aö samskiptin viö Vífilfell hf.
séu og hafi alltaf veriö góö.
Ég fæ i fyrsta lagi ekki séö aö
þau samskipti þurfi á nokkurn
hátt aö versna þótt auglýsingar
frá fyrirtækinu hætti aö birtast i
Iöjublaöinu, og i ööru lagi veit ég
aö þau verkalýösfélög erlend,
sem fariö hafa I aögerðir gegn
kókrisanum, hafa ekki gert þaö
vegna væringa eöa ósamkomu-
lags viö lókalfabrikkur viökom-
andi landa. Aögeröimar hafa
sprottið af samkennd verkafólks-
ins meö þjáöum og ofsóttum meö-
bræörum og starfsfélögum I
Guatemala, og beinst gegn fram-
leiöslu, framreiösluog söluá kóki.
Einfaldlega vegna þess aö Coca
Cola Company hefur lausn þessa
máls i hendi sér, en er tregt til aö-
geröa.
Og þaö er þess viröi aö haft sé
i huga,aö Vífilfell hf. er auðvitaö
ekkert annaö en angi af risafyrir-
tækinu Coca Cola Company.
Annars get ég lesiö þaö úr loka-
oröum Bjöms, aö honum sé um og
ó um þessa auglýsingarbirtingu,
og þaö hvarflar ekki aö mér aö
álfta aö hann sé heilshugar
fylgjandi henni. Þá þekki ég hann
aö minnsta kosti ekki rétt.
Haukur Már Haraldsson
ritstj. Vinnunnar.
Svona kemur maftur út úr kreppunni.