Þjóðviljinn - 26.07.1980, Qupperneq 18

18 SIÐA — ÞJÖÐVILJINN HELGIN 26.-27. júli
Örn Ágúst
Guðmundsson
tannlæknir:
„Er
dottinn
út úr
lífsgæða-
kapp-
hlaupinu’'
„Ef þú ert aö fiska eftir einhverj-
um hátekjumanni sem er á fullu f
lifsgæöakapphlaupinu, þá heid ég
aö þii hefir ekki hitt á rétta mann-
inn. Hafi ég og kona mln einhvern
tfma veriö komin þar á skriö erum
viö rækilega dottin dtiir því. Gerö-
um þaö þegar viö fórum til Noregs
1973 — ég var þar i framhalds-
námi — og ætlum ekki aö skrá
okkur f þaö fræga hlaup héöan af.
Hitt er annaö aö ég vinn fremur
mikiö, allajafna frá 9—5 og tek eng-
an matartima. Aöur vann ég meira,
aldrei skemur en til kl. 7 á kvöld-
in.”
örn Agúst aö störfum.
Þetta segir Orn Agilst
Guömundsson tannlæknir. Hann
hdf störf 1966 og setti upp sina eigin
stofu áriö eftir. Hann var þá löngu
giftur maöur og búinn aö eignast
tvö börn. Eigiö húsnæöi eignaöist
fjölskyldan 1969 og hefur nú nýver
iö stækkaö viö sig.
Farinn að lýjast um fjög
urleytið
— Er þetta ekki dæmigert lffs
hlaup manns á þinum aidri?
„Þaö held ég. Maður varö aö
vinna mikiö sérstaklega fyrst I staí
meöan maöur var aö koma upf
stofu og fbúö. Lánakjörin voru afar
slæm, engir gildir sjóöir til al
ganga f,svo aö ekki þýddi annaö er
leggja nótt viö dag. Vinnudagurinn
var llka alltof langur. Menn eru
farnir aö lýjast ansi mikiö viö stól-
inn þegar klukkan er oröin fjögur.
Ég finn talsverðan mun á mér,
enda slæmur f baki, vann mér til
óbóta ef svo má segja á skólaárun-
um þegar ég stundaöi erfiöisvinnu
og hef aldrei náö mér siöan.”
— Nú skilst mér, aö tannlæknar
hafi taisvert hærri tekjur en Pétur
og Páll úti i bæ. Þarftu samt aö
vinna ekki skemur en 40—50 klst. á
viku?
„Já, ennþá þarf ég þess og mun
þurfa meöan viö erum aö komast út
úr mestu skuldunum vegna ibúöa-
kaupanna. Þaö má kannski segja
sem svo aö fjölskyldunni heföi dug-
aö gamla Ibúöin sem var 120 ferm.,
en viö hjónin vorum sammála um
aö breyta til. Börnin eru þrjú og
stunda öll hljóöfæraleik og þurfa
þess vegna mikiö pláss. Konan er
tónlistarkennari og kennir I hálfri
stööu viö Tónmenntaskólann og
tekur lika nemendur heim, svo aö
þú sérö aö viö þurfum aö hafa rúmt
um okkur. Mér finnst aö fjölskyld-
an þurfi aö hafa vissan ramma til
aö geta lifað ánægjulegu lifi og geti
ég stuölaö aö þvi þá geri ég þaö.
Þess vegna vinn ég svona mikiö.
Hitt er svo annaö mál aö ég stefni
aö þvi aö stytta vinnutlmann. Okk-
ur brá mjög viö aö vera I Noregi.
Þar er vinnutiminn miklu styttri og
þaö byggist fyrst og fremst á þvi aö
þaö kostar ekki eins mikiö og hér
aö eignast eöa leigja sér húsnæöi.
Lánakjörin hjá tannlæknum I
Noregi lika allt önnur. Þar er hægt
aö fá góö lán til aö koma upp stofu.
Höldum okkar
réttindum
ÞU talaöir um háar tekjur tann-
lækna. Jú, þaö er rétt. Viö höfum
góöar tekjur og höldum okkar hlut I
veröbólguæöinu. Taxtanefnd fylg-
ist meö veröhækkunum og reiknar
taxta okkar samkvæmt veröbreyt-
ingum jafnóöum, þannig aö viö
lækkum ekki i launum eins og aör-
ar stéttir gera. Viö höldum okkar
réttindum sem samiö var um. Þaö
gera aörir ekki, og meöan svo er er
kannski eölilegt aö sumum finnist
hér vera um forréttindi aö ræða.
Tannlæknar hafa lika frá gamalli
tiö fengiö vel borgaö fyrir vinnu
sina eins og margar aörar sérhæfö-
ar stéttir, t.d. læknar. Þá sögu
þekki ég reyndar ekki, en ég vildi
að aörar stéttir gætu haldiö eins vel
á sinum málum gagnvart atvinnu-
rekendum eins og okkur hefur
tekist.”
— Þér finnst þú þá ekki vinnu
þræll?
„Nei, þaö finnst mér ekki. Am.k.
ekki miöaö viö þá menn sem vinna
erfiöisvinnu fyrir litla borgun. Sé
sú viömiöun notuö er ég mikill for-
réttindamaður.”
Er farinn að
hugsa öðruvisi
— Hvaöa viöhorf hefur þú til fyr-
irvinnuhugtaksins?
„Eins og ég sagöi áöan vinnur
konan mfn hálfan daginn viö
kennslu á veturna svo aö ég afla
peninganna ekki einn, þó aö minar
tekjur séu meiri en hennar. 1 byrj-
un búskapar okkar fannst mér
sjálfsagt aö konan ynni úti meðan
ég var aö læra, en ég var ekkert
hrifinn af þvi, að hún héldi þvi
áfram. Mér fannst ekki æskilegt aö
börnin væru ein heima og ég geröi
alltaf ráö fyrir aö vinna fyrir
fjölskyldu. Annars man ég ekki
hvort ég hugsaði þaö nokkurn tima
beinlinis, þetta varð bara svona og
þótti alveg sjálfsagt.
Eg er raunar farinn aö hugsa
talsvert ööruvisi um þessi mál
núna, sérstaklega eftir aö telpurn-
ar eru orönar svona stórar,15 og 19
ára.Sú eldri er t.d. alveg aö ákveö-
in aö halda slnum hlut aö öllu leyti
þó aö hún giftist og ég er alveg
sammála henni I þvl. Svona breyt-
ast tlmarnir.”
„ Vinnudagurinn
er alltof langur.
Menn eru farnir að
lýjast ansi mikið
við stólinn
þegar klukkan
er orðin fjögur. ” |
hjá okkur sem vinnum hjá
Þjóöieikhúsinu. Viö fáum þó aöeins
einn mánuö borgaöan, hinn vinnum
viö af okkur. Ég er afar ánægöur
meö lífiö og tilveruna og hef engar
sérstakar óskir um breytingar á
mlnum högum.
Hann heitir Reinhart Agúst
Reinhardtsson þessi heimilisfaöir,
ungur maöur og hress og finnur aö
þvl er hann segir sjálfur lltiö fyrir
stressi velferöarþjóöfélagsins Is-
lenska þar sem á oröi er haft aö
flestir vinni sér til óbóta.
60 timar og
félagsstörf að auki
— 60 timar á viku finnst mér
mikil vinna, finnst þér þaö ekki
llka?
,,JU að sjálfsögöu er þaö.en ég
finn ekki svo mikiö fyrir þvl. Þetta
er ekki erfiö vinna likamlega, and-
lega álagiö er meira og stundum
veröur þaö ansi mikiö,en oftast er
þetta rólegt og afslappaö. Annars
heföi ég ekkert á móti þvl aö stytta
vinnudaginn,þá heföi ég meiri tima
fyrir félagsstörfin sem mér eru
ákaflega mikils viröi og mitt hálfa
lif ef svo má segja. En eins og ég
sagöi áöan þá má ég ekki missa
peningana. Viö hjónin erum aö
kaupa gamalt hús sem er nokkuö
dýrt og lánakjörin eru enn verri
þegar keypt er gamalt heldur en
nýtt.
Annars er ég ekkert aö kvarta
yfir peningaleysi, viö höfum þaö
mjög gott eins og sa gt er — samtals
yfir miljón á mán. en mér er þaö
alveg ljóst aö ég einn gæti ekki unn-
iö fyrir öllum þeim peningum sem
fjölskyldan hefur til ráöstöfunar.
Konan bjargar málunum og þaö
gera konur yfirleitt núoröiö og þess
vegna er hægt aö halda kaupinu
svona lágu hjá öllum þorra launa-
manna.”
Leiðinlegt að vera
heima allan daginn
— Cr þvi aö konan bjargar mál-
unum eins og þú segir, hvert er þá
viöhorf þitt til fyrirvinnuhugtaks-
ins og verkaskiptingar á heimll-
um?
„Ég er alveg klár á þvl aö ég er
ekki eina fyrirvinna heimilisins,en
ég er samt mjög gamaldags I þess-
um efnum. Ég,gætifyrir þaö fyrsta
alls ekki ímyndaö mér mig I þeim
sporum aö vera heima en konan
ynni úti. Af hverju? Það væri bara
svo hrútleiðinlegt og svo hef ég
alist upp viö aö þaö sé hlutskipti
konunnar aö gera heimilisverkin.
Aö vi'su hefur konunni minni tekist
aö breyta hugsunarhætti minum
dálltiö og fyrst hún vinnur úti allan
daginn er ekki nema sanngjamt aö
ég tæki til hendinni á heimilinu.”
— Hvaö helduröu aö þú eyöir
mörgum timum á viku f heimilis-
störf?
„Þaö fer ekki mikill tlmi I þau
hjá mér. Svona tveir timar gæti ég
trúaö. Ryksugan er alveg á minni
könnu og viö erum jafnvlg á
innkaup og aödrætti til heimilisins
en annars sér hún um þetta aö
mestu. Lika lærdóminn hjá stelp-
unum og allt sem viðkemur skólan-
um. Ætli hún vinni ekki eins mikiö
heima og heiman.”
— Er hennar vinnuvika þá 80
tlmar?
„Ég gæti vel Imyndað mér þaö.”
Þetta kemur
af sjálfu sér
— Nú vinnur þú 60 tlma á viku og
ert aö sinna félagsstörfum flest
kvöld, hvernig gengur þér aö sam-
eina föðurhlutverkið allri þessari
athafnasemi? Hefuröu kannski
slæma samvisku stundum vegna
barnanna? Ég held aö samviskan
myndi naga konu og móöur I þínum
sporum.
„Nei, ég hef ekki slæma sam-
visku. Þetta gengur ágætlega.
Telpurnar eru orðnar þaö stórar og
eru báöar mikiö I félagsstörfum
„ Við höfum rætt
þetta hjónin
og erum sammála
um að hafa
þetta svona,
þangað til ég fæ
nóg af vinnunni. ”
Hef ekki hugsað
það mál
— En hvernig hefur þér gengiö
aö sameina fööur- og húsbónda-
hlutverkiö útivinnu þinni?
„Þaö er nú hægt aö spyrja mann
þannig aö ekki sé hægt aö svara.
Ég verö a ö segja alveg eins og er aö
þetta hef ég aldrei hugsaö um. Ég
hef aldrei litiö á vinnu mina sem
neitt vandamál. Þvert á móti, ég
hef talið hana forsendu fyrir vel-
llöan fjölskyldunnar. Ég veit aö
börnin eru örugg heima hjá móður
sinni á meöan ég er aö vinna og ég
hlakka alltaf til aö koma heim. Viö
erum enda mjög samhent
fjölskylda sem á sér mörg áhuga-
mál og mörg þau sömu.
Viö hjónin erum félagar krakk-
anna svo aö hvorki ég né hún höfum
þurft aö beita miklu foreldravaldi.
Og húsbóndavaldiö. Varstu aö tala
um þaö? Ég hef aldrei gengiö neitt
sérstaklega upp I þvl. Ætli ég sé
nokkuö fremurhúsbóndinn á heim-
ilinu en hún. Viö vinnum saman og
tökum ákvarðanir i sameiningu.
Þarf þá nokkurn sérstakan hús-
bónda?”
— Ertu þá ánægöur meö karl-
man nshlutverkiö?
..Ég er persónulega mjög ánægöur
maöur og llöur ágætlega I karl-
mannshlutverkinu, en ég sé ýmsa
annmarka bæöi fyrir karla og kon-
ur til aö haga lifi sinu aö eigin vild.
Hinn langi vinnutlmi hér á landi er
þar afgerandi þáttur. Sennilega
heföi ég ekki áttaö mig eins vel á
þvl og ég geri nú, hefðum viö ekki
dvalist erlendis um skeiö.”
— hs
/
Reinhardt Agúst
Reinhardtsson
leikmunavörður
hjá Þjóðleikhúsinu
„Félags-
störfin
eru
minn
lúxus”
— Vinnusjúlingur, ég? Nei, þaö
er af og frá. Ég vinn um 60 tima á
viku aö jafnaöi.aö visu eftirvinnu,
annaö er ekki hægt. Mánaöarlaun
min fyrir dagvinnuuna eru um 410
þúsund og enda þótt konan
vinniúti allan daginn er þaö heldur
lltiö. Viö erum fjögur i heimili,
telpumar eru 10 og 15 ára og þurfa
sitt eins og gengur. Ég er yfirleik-
munavöröur hjá Þjóöleikhúsinu og
hef veriö þaö I ein 14 ár og líkar
vinnan mjög vel. Þetta er allfjöl-
mennur vinnustaöur, ætli
mannskapurinn losi ekki vel
hundraöiö, allt prýöisfóik, skapríkt
sumt, en þaö kryddar bara
tilveruna. Ég tek llka mikinn þátt f
félagsstörfum, er i stjórn tþróttafé-
lags Kópavogs, skátafélagsskapn-
um, formaöur Ungmenna-
sambands og þjáifa krakka Kjalar-
nesþings I fótbolta á kvöldin. Ég
kann þvl ekki vel aö vera aðgeröar
laus, enda finnst mér sumarfrfiö f
lengra lagi. Þaöerutveir mánuðir
svo aö þær hafa nóg fyrir stafni
flesta daga. En þaö er rétt aö ég er
ekki mikiö heima. Flest kvöld er
eitthvaö um aö vera og stundum er
ég I simasambandi við fólk fram'
undir miönætti. Konan hefur sama
áhugamál og ég og er I kvenna-
starfinu hjá 1K. Konurnar eru okk-
ur mikil lyftistöng. Stundum erum
viö bæöi á fundum á kvöldin og þá
getum viö oft tekiö krakkana meö
og þá er allt I lagi. En oftar er þaö
að hún er heima og ég á fundum.
Viö höfum rætt þetta hjónin og
erum sammála um aö hafa þetta
svona þangaö til ég fæ nóg af þessu.
Þessi félagsstörf mln eru hug-
sjónastarf og sjálfboöaliöastarf og
ég fæ alveg ótrúlega mikiö útúr
þessu sjálfur. Maöur kynnist lygi-
lega mörgu góöu og skemmtilegu
fólki sem veitir mér mikla ánægju
og þannig séö má segja aö félags-
störfin séu minn lúxus.
Varöandi fööurhlutverkiö þá
finnst mér ég ekki vanrækja neitt I
þeim efnum. Annars kemur þessi
spuming mér á óvart, ég hef ekki
hugsað svo mikiö um fööurhlut-
verkiö. Þetta hefur komiö svona
allt af sjálfu sér. Ég hef náttúrlega
treyst á konuna aö hún sæi um
bömin og hef aldrei haft áhyggjur
af þeim.”
—Og þú ert þá ánægöur met
karlmannshlutverkiö?
„Já, svo sannarlega. Mjög
ánægöur.”
— Finnst þér vera pressa á
ykkur utanfrá aö eignast svo og svo
mikiö?
„Viö látum slikt ekki hafa nein
áhrif á okkur. Viö eigum allt sem
viö þurfum.en þvl er ekki aö neita
aö viö þyrftum aö fara aö endur-
nýja sumt t.d. heimilisvélar. Þær
em famar aö ganga úr sér. En viö
blöum bara róleg þangaö til viö
höfum efni á þvl. Húsiö gengur
Reinhardt Agúst Reinhardtsson
yfirleikmunavöröur i Þjóðleik-
húsinu
— Myndir Ella
fýrir. Okkur þykir öllum gaman aö
feröast og viljum alls ekki minnka
þaö þó aö þaö sé dýrt.”
Vinnusjúklingur?
— Þú segist ekki vera haldinn
vinnusýki en þekkiröu einhvern
slikan?
„Já, og þá á ég viö menn sem
vinna og vinna aö þvl er viröist
aöeins til aö geta keypt eitthvaö
sem engin sérstök þörf er fyrir.
Fyrst hús, svostærra hús, svo finni
húsgögn, siöan bll og kannski ann-
an bfl og loks sumarbústað. Ég
þekki t.d. einn sem er kominn á
fimmtugs aldur. Hann vann
þangaö til fyrir fáum árum aldrei
skemur en til 2—3 á nóttinni. Hann
var sjálfs slns húsbóndi eftirvenju-
legan vinnutlma og gat þess vegna
unnið ótakmarkaö. Nú er hann
farinn aö hægja á sér og vinnur
ekki nema til kl. 10—11 á kvöldin.
En mér er spurn, hvenær ætlar
maöurinn aö njóta peninganna?
Hannhefurekkitíma til þess. Hann
er alltaf aö vinna.”
— hs