Þjóðviljinn - 11.10.1980, Blaðsíða 5

Helgin 11,—12. október 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
Niðurstöður skoðanakönmnar DB:
30,8% á móti hernum
15,3% eru óákveðnir
53,8 meö „af illri nauðsyn”
• Dagblaðið birti i gær niðurstööur úr skoöanakönnun meðal 600
Ikarla og kvenna alls staðar að af landinu um afstöðuna til banda-
riska hersins. 15,3% voru óákveönir 53,8% sögðust styðja veru hers-
ins og 30,8% voru henni andvigir. Ef aðeins er tekið tillit til þeirra
* sem tóku afstöðu til spurningarinnar lýstu 36,4% sig mótfallna
erlendri hcrsetu I landinu en 63,6% studdu hana. Yfirskrift fréttar-
innar i dagblaðinu I gær var ,,Af illri nauðsyn” og var hún sögö
lýsandi fyrir þá sem væru fvlgjandi hersetunni. Þjóðviljinn leitaði I
gær til Svövu Jakobsdóttur og Braga Guðbrandssonar og spuröi þau
álits á þessum niðurstööum og könnuninni sem slikri.
Svava Jakobsdóttir, fyrrverandi alþingismaður:
„Hernámsandstæðingar eru
ekki lítill sér-
trúarsöfnuður”
,,Það er ágætt að Dagblaðið
skuli gera könnun sem þessa, það
hjáipar okkur hernámsand-
stæðingum við aö endurskoða
baráttuaðgerðir okkar og meta
stöðuna”, sagði Svava Jakobs-
dóttir, fyrrverandi alþingis-
maður. ,,Það kemur mé á óvart
hversumargir eru óákveðnir og
þó maður hafi ekki leyfi til að
gera þvi fólki upp skoöanir, þá
geta vart ailir i þeim hópi verið
hernámssinnar.”
„Samkvæmt þessum niður-
stöðum nær andstaðan við
hernámið út fyrir raðir okkar
sósialista oe stuðningsmanna
okkar. og sti staðreynd ætti að
vera okkur hvatning til að taka
höndum saman við það fólk i
baráttunni gegn hernum. Það
sýnir sig lika að áróður
Morgunblaðsins um að hernáms-
andstæðingar séu litill sértrúar-
söfnuður Alþýðubandalagsmanna
eða kommúnista eins og þeir
kalla það, er alls ekki réttur.”
„Það vekur einnig athygli,
sagði Svava, „að margir þeir sem
telja sig fylgjandi hernum hafna
veru hans hér sem eðlilegu
ástandi en telja hana illa
nauðsyn. Þetta vekur spurningar
um það annars vegar hvort ekki
skorti á upplýsingar meðal
almennings um alþjóðamál og
eðli hernaðarbandalaga og að hinu
leytinu finnst mér þessi afstaða
benda til undarlegs tómlætis og
þekkingaleysis á þvi hvert hlut-
Svava Jakobsdóttir: „Undarlegt
tómlæti um hvert yrði hlutskipti
okkar tslendinga ef til styrjaldar
kæmi”.
skipti okkar Islendinga yrði ef til
styrjaldar kæmi. Það er eins og
fólk geti ekki gert sér i hugarlund
afleiðingar þess að hafa hér her-
stöð heldur trúir það blint á
áróður hernámssinna. Þó niður-
stöðurnar sýni hversu mjög þessi
langa herseta heíur slævt trúna á
sjálfstæði okkar og sjálfsbjargar-
viðleitni, er ég þó ekki jafn svart-
sýn þeirra vegna og margir aðrir.
Ég les ekki út úr þessari könnun
að herinn verði hér um alla
framtið”, sagði Svava.
Um könnunina að öðru leyti
sagði Svava að nú þegar gerðar
hafa verið l'jórar kannanir af
þessu tagi á rúmum áratug væri
fróölegt að bera hinar óliku niður-
stöður þeirra saman i tengslum
við innanlandsástandið á hverj-
um tima og alþjóðamál, til að
kanna hvaða áhrif það hefði á
skoðanir manna um hernámið.
„Slikt verður auðvitað ekki gert á
svipstundu”, sagði Svava, „en
fróðlegt væri að fá það fram."
Eins nefndi hún að niöurstöðurn-
ar vektu forvitni um aldurs-
skiptingu þátttakenda þótt ekki
væri vist að hægt væri að fá hana
uppgefna án þess að ganga of
nærri þeim sem i hlut eiga.
— Al
Bragi Guðbrandsson kennari:
„Herðum róðurinn fyrir
pj óðaratkvæðagreiðslu”
— Ég held að þessi niðurstaða
sé nokkurnveginn eins og við
mátti búast, sagði Bragi Guð-
brandsson menntaskólakennari
og einn miðnefndarmanna í Sam-
tökum h ers töðv aa nd stæð-
inga. — Það eina sem kemur
verulega á óvart er hve margir
taka afstöðu, þ.e. hvaö hópur
hinna óákveðnu er lftill.
Það sem mér finnst e.t.v. at-
hyglisverðast við þessa könnun
eru ekki niðurstöðurnar sém
slikar. Ég held að raunverulegur
hópur hinna óákveðnu sé stærri
en niðurstöðurnar gefa til kynna.
Reynslan af skoðanakönnunum
sýnir að fólk sem hefur ekki skoð-
anir á málinu, svarar eigi að
siður oft ákveðið og þá jafnan
meö rfkjandi ástandi. Þaö er al-
gengt t.d. i félagsfræðilegum at-
hugunum, aö þegar lagðar eru
spurningar fyrir fólk, þá sýna
rannsðknir að það svarar, þrátt
fyrir að þaö hafi enga skoöun. Þá
svara menn eins og þeir telja að
aðriri mundu svara eða eins og
menn telja að sé „rétt” svar.
Þetta á sérstaklega við, þegar
spurt er um málefni sem hafa
ekki veriö mikið til umræðu, hafa
ekki verið í brennidepli þjóð-
málaumræðu rétt áður en könn-
unin fer fram. En það er ákveöin
tilhneiging hjá mörgum að svara
sllkum spurningum I takt við
óbreytt ástand.
Akveðnir hópar útilok-
aðir
Hér er einnig vert að benda á
það, aö könnun Dagblaðsins
byggist á slmaviötölum og úr-
takið er unnið upp úr sima-
skránni. Það er auðvitað ljóst að
ákveönir þjóðfélagshópar eru þar
með útilokaöir frá sjálfu úrtak-
inu. Sérlega held ég aö þar sé um
að ræða ungt fólk, t.d. námsfólk.
Þetta fólk hefur yfirleitt ekki
sima, en reynslan hefur sýnt að I
þessum hópi eru herstöðvaand-
stæðingar miklu sterkari en
könnunin gefur tíl kynna. í Há-
skólanum og framhaldsskólum
hefur t.d. hvað eftir annað verið
ályktaö gegn hernum og Nató.
Þarna höfum við meirihluta, en
þessi meirihluti á meöal ungs
fólks kemur ekki fram I þessari
könnun.
Nú kann að vakna sú spurning,
hvort viö á meöal herstöðvaand-
stæðinga, sem höfum barist fyrir
þjóöaratkvæöagreiðslu um her-
inn, eigum að leggja þá baráttu
niður. Ég held aö þvert á móti
eigum viö einmitt að herða róður-
inn fyrir þjóöaratkvæðagreiðslu,
vegna þess að það er sýnt aö sé
málinu ekki haldið vakandi, þá
verður alltaf erfiöara um vik að
halda uppi andófinu.
Það er nokkuð athyglisvert, að
ef niðurstööur þessarar skoöana-
könnunar eru bornar saman við
könnun sem gerð var 1968. ein-
mitt á niðurlægingartimabili við-
reisnarstjórnarinnar, þá sér
maöur að hlutföllin eru nokkuð
svipuð.
Lærdómur fyrir Alþýðu-
bandalagið
Viö Alþýðubandalagsmenn ætt-
um að spyrja okkur ákveðinna
spurninga I þessum efnum. Nú
gerist það 1978 að Alþýöubanda-
lagið fer I fyrsta skipti I rikis-
stjórn án þess að tekið sé á her-
stöðvamálinu og auðvitað er
flokkurinn ábyrgur fyrir stefnu
rlkisstjórnarinnar I utanrlkis-
málum sem ööru. Hann er ekki I
sterkri aðstöðu til aö halda á lofti
gagnrýni á það ástand sem hann
ber ábyrgð á. Þetta hefur komið I
veg fyrir að Alþyðubandalagið
hafi haldið herstöðvamálinu vak-
andi. Þegar þetta er haft I huga,
þurfa menn ekki að vera svo ýkja
'undrandi á þessum niðurstöðum.
Timabundið giidi
Skoðanakönnunin sem gerð var
1976 skipti þjóðinni hins vegar í
tvo nokkum veginn jafna helm-
inga. Þarna kemur fram það sem
ég held að skipti töluverðu máli I
sambandi við skoðanakannanir
almennt, það er þetta tlma-
bundna gildi sem niðurstöður
þeirra hafa alltaf. Skoöanir
manna breytast mjög snögglega
eftir aðstæöum. Þorskastriöið
1976gjörbreyttiskoðunum manna
á málinu. Nú eru aðstæður okkur
óhagstæöar og þá eru niðurstöð-
urnar ekki upp á marga fiska.
Þaö er athyglisvert að i svörum
fólksins sem Dagblaöiö vitnar I I
dag, kemur hvergi fram nein
sklrskotun til þess möguleika að
hér séu geymd kjarnorkuvopn,
eða að herstöðin gæti hugsanlega
orðið skotmark I styrjaldar-
átökum.
Bragi Guðbrandsson: „Hermáiið
hefur stööugt veriðað fjarlægjast
brennipunkt stjórnmálaumræO-
unnar”.
Náum ekki til fóiksins
Herstöðvaandstæðingar hafa
lagtá það höfuðáherslu aðundan-
förnu að berjast fyrir skilningi á
þessu breytta eöli herstöðvar-
innar, en þessi málflutningur
hefur að þvi er viröist ekki náö
eyrum fólksins I landinu. Og
ástæðan er áreiöanlega sú, að
hermálið hefur stöðugt verið aö
fjarlægjast brennipunkt stjórn-
málaumræöunnar á tslandi.
Jafnvel þótt við fáum ný gögn og
Framhald á bls, 27
Jötun sam-
þykkir verk-
fallsheimild
Frétt
af upp-
sögnum
verka-
fólks
gagn-
rýnd
SjómannafélagiO Jötunn I
Vestmannaeyjum sam-
þykkti á félagsfundi 4. okt.
sl. aö veita stjórn og
trúnaöarmannaráöi heimild
til verkfallsboöunar. Mikiar
umræöur uröu á fundinum
um kjaramál sjómanna og
innri mál sjómannasamtak-
anna og var fulitrúum
félagsins á Sjómannasam-
bandsþingi falið aö efia sem
mest má veröa baráttuþrek
og samstööu innan sjó-
mannasambandsins.
Þar sem fundurinn var
haldinn áður 'en fiskverð var
ákveðið var ekki ályktað um
það, hinsvegar vítt, að enn
einu sinni skyldi það ekki
liggja fyrir á réttum tlma.
Taldi fundurinn, að full
ástæða væri til þess fyrir sjó-
mannasamtökin að huga að
nýjum leiðum til fiskverðs-
ákvörðunar og tryggja betur
hag sjómanna.
Þá gerði fundurinn eftir-
farandi ályktun um frétta-
flutning:
„Fundurinn lýsir yfir
vanþóknun sinni á þeim
tviskinnungshætti sem lýsir
sér I fréttaflutningi opin-
berra fréttastofnana af
fjöldauppsögnum verka-
fólks. Annars vegar lltinn og
ómarkvissan fréttaflutning
varðandi uppsagnir verka-
fólks i sjávarútvegi og hins
vegar þann gegnriarlausa
fréttaflutning varðandi
uppsagnir hjá Flugleiðum.
Fundurinn telur fulla ástæðu
tilþess (fyrir fréttamenn) aö
fara jafn rækilega ofan I
saumana á orsökum upp-
sagna verkafólks i sjávarút-
vegi og gert hefur verið við
málefni Flugleiöa.”