Þjóðviljinn - 28.03.1981, Qupperneq 22

22 SÍÐA — ÞJOÐVILJINN Helgin 28.-29, mars 1981
sunnudagskrossaátan Nr. 264
erlendar bæhur | myndagetraun
nábu þeir þvi stigi listrænnar
sköpunar, sem fá timabil listsög-
unnar geta státað af. Oft er
hnjóðað út i „manerismann”, en
hann er áreiðanlega ekki siðri,
jafnvel sem persónulegt tján-
ingarform, heldur er hverful
tiskufyrirbrigði eins og þau
gerast nú á dögum.
Höfundurinn hefur skrifað
fjölda rita og ritgerða um listir á
þessu timabili og er meðlimur
Warburg-stofnunarinnar.
Vladimir Nabokov:
Lectures on Literature
Kirkjustræti 8
Edited by Fredson Bowers.
Introduction by John Updike.
Weidenfeld and Nicolson 1981.
Trevi-gosbrunnurinn i Róm.
Art and Architecture
in Italy 1600—1750
Rudolf Wittkower. Pelican Hist-
ory of Art. Penguin Books 1980.
Barokktimabilið á Italiu er
viðfangsefni þessa rits, sem kom i
fyrstu út 1958, hefur siðan verið
gefið út nokkrum sinnum, endur-
skoðað og aukið, og er þetta
nýjasta og fullkomnasta útgáfa
þess. Hugtakið „barokk”, á sér
langa sögu, það kemur upp e.t.v.
mótað af skólaspekingum mið-
alda, i sambandi viö kerfun rök-
fræðihugtaka, en merking þess
fær á sig aðra mynd samkvæmt
orðabók frönsku Akademiunnar
1694, þar sem orðið er talið
merkja litillega gallaða eða ó-
jafna perlu. Siðan verður merk-
ingin i átt við „lausbeislaða list-
sköpun, þar sem listamaðurinn
brýtur fyrri hefðir og ofhleður
verk sin”. Barokkin er á sinum
tima hálf-opinber liststefna
kaþólsku kirkjunnar og siöbótar-
innar innan hennar. Stefnan kem-
urfram sem-liststefna á Italiu og
áSpáni ognærum Vestur-Evrópu
og lönd Spánverja i Suður-
Ameriku.
Sumir telja að barokkin sé
meðal merkustu listtjáninga, og i
hljómlist er hún grundvöllur
mestu hljómverka. I þessari bók
rekur Rudolf Wittkower list og
byggingarsögu á ttaliu á þessu
timabili og jafnframt þær sögu-
legu og samfélagslegu forsendur
sem áttu sinn þátt i að móta
smekk og þörf fyrir listrænt starf.
Listaverk þessa timabils voru yf-
irleitt gerð eftir pöntun kirkju-
fursta eða veraldlegra fursta,
listamennirnir voru i þjónustu
kirkju eöa hirðar, en þótt svo væri
Af öllum fyrirlesurum við bók-
menntakennslu eru ekki margir
sem skara verulega framúr. Það
gerist þó stundum að einn af
hundruðum, jafnvel þúsundum,
nær þeim hæðum og þvi sam-
bandi við áheyrendur, að menn
muna hann. Einn slikra var
Vladimir Nabokov, hann var i
senn einhver snjallasti bók-
menntatúlkari og meðal merk-
ustu höfunda samtimans. Þeir
fyrirlestrar sem hér eru út gefnir,
voru fluttir i Weleslfey>ogvið Corn-
ell i Bandarikjunum meðan
Nabokov dvaldist þar og kenndi,
við Wellesley frá 1941—48 og við
Cornell frá 1948—58. Þeir fyrir-
lestrar sem þóttu bera af eru um
Mansfield Park eftir Jane Austin.
Bleak House eftir Dickens,
Madame Bovary eftir Flaubert,
Dr. Jekyll and Mr. Hyde eftir
Stevenson, Swann’s Way eftir
Proust, Metamorphosis eftir
Kafka og Ulysses eftir James
Joyce. Nabokov ætlaði sjálfur að
gefa fyrirlestra sina út, en ekkert
varð úr þvi, og nú eru þessir fyr-
irlestrar gefnir út af Fredson
Bowers, sem er kunnur út-
gefandi, hefur m .a. séð um útgáfu
á verkum Marlowes ofl. Hann er
prófessor í Virginiu.
John Updike segir i inngangi,
„að þeir sem hlýddu á þessa fyr-
irlestra, muna ennþá óminn af
flutningnum, andrúmsloftið og
hrifninguna.”
Nabokov hætti kennslu eftir að
Lolita varð metsölubók um allan
heim, fluttist til Sviss og bjó
lengstum i Montreux við Genfar-
vatnið, en þar rikir andrúmsloft
sem erum margt nokkuð sérstætt
og fágætt nð a dögum.
Nabokov fæddist i Rússlandi, af
aðalsættum, flúði land 1919 til
Englands, dvaldist i Frakklandi
og Þýskalandi og hvarf til
Bandarlkjanna 1940. Hann lést i
Montreux 1977.
2 Horniö hjá Tóniasi
Ekkert rétt svar barst timan-
lega við fyrri hluta myndaget-
raunarinnar, en hins vegar
mörg við seinnihlutanum, sem
þó var ivið þyngri. Nú hefur
verið dregið um verðlaunin,
sem Helgafell gefur, lsland i
máli og myndum. Upp kom nafn
Alberts Imsland og fær hann
bækurnar sendar einhvern
næstu daga.
^ Kaffistofan Bankastræti 12
0 Horniö Seljav/Vesturgata.
4 Laugavegur 53a
5 Seljavegur 3a
1 1— 3 Y- 6 (c ’H 8 1— /0 V 11 IZ /3 ~P /</ 2? 15'
I(c? 17 II iT~~ X— 7ö~ 17 t? 20 T~ TT~ )o S? 22 W
7? V- Ao T V n 23 13 /0 3 8 S2 20 22 / /2 2
r- Y- IO £T 2? 17 /o 2 V 21 // T~ 2 27- /7 >Y V
>Y /é V jo— 7T~ 10 Z 13 23 21 /0 13 H 2? 10 (c>
2? r is 3 10 s~ w y 17 /3 8 æ / 3 /</ é li /v
u £ 3" 23 IV z y ? T~ 13 3 b 13 18
27- ZJ n 10 V zV 6s 12 13 TT~ lp 20 23 23 8
í- 7~ /o (r V 1i 21 22 V H 2 /<* // 19 'O 2 V
V /3 20 23 nf- 2? f 'ó /o X 20 2 23 23 3'
& ll 30 22 1$ H /0 8 2! <2 /O 22 M 19 V
Stafirnir mynda islensk orð
eða mjög kunnugleg erlend heiti
hvort sem lesiö er lárétt eða lóð-
rétt.
Hver stafur hefur sitt númer
og galdurinn við lausn gátunnar
er sá að finna staflykilinn. Eitt
orð er gefiö og á það að vera
næg hjálp, þvi að með þvi eru
gefnir stafir i allmörgum
orðum. Það eru þvi eðlilegustu
vinnubrögðin að setja þessa
stafi hvern I sinn reit eftir þvi
sem tölurnar segja til um.
Einnig er rétt að taka fram, að i
þessari krossgátu er gerður
skýr greinarmunur á grönnum
sérhljóða og breiðum, t.d. getur
a aldrei komið i stað á og öfugt.
Setjið rétta stafi i reitina hér
til hliðar. Þeir mynda þá nafn á
þekktu tónskáldi, sem lést
skömmu eftir siðustu aldamót.
Sendið þetta nafn sem lausn á
krossgatunni til Þjóðviljans,
Siðumúla 6. Reykjavik. merkt
„Krossgáta nr. 264”. Skilafrest-
ur er þrjár vikur. Verðlaunin
verða send til vinningshafa.
Verðlaun fyrir krossgátu 260
hlaut Arný Anna Svavarsdóttir,
Vesturbergi 7, Reykjavik. —
Verðlaunin eru bókin Sama-
staður i tilverunni. — Lausnar-
orðiðer SMIÐSBÚÐ.
Málfrfður f .iiuirv<16ttir
Úr
sálarkirnunni
Verðlaunin
Verðlaunin að þessu
sinni verður bók Mál-
friðar Einarsdóttur, úr
sálarkirnunni, er Ljóð-
hús gefa út.
30 7 /6 7B Z 5" ro