Þjóðviljinn - 16.05.1981, Blaðsíða 15

Þjóðviljinn - 16.05.1981, Blaðsíða 15
ii ■■■ iriii. Helgin 16.-^Í7.'m’ai, 1981 ’&HSlmLjINN — SIÐA 15 i i > n' ■ i< >***+*+****•***»****■*****■■■»■ i i i ' ir' Margur maöurinn heldur aö þögnin sitji auöum höndum og sé einfaldlega þögn og hlutlaus aö auki, en auövitaö er hvorugu fyrir aö fara. Þögin er sistarfandi: þögnin er afkastamikill skapandi penni og skrifar orö sin i loftiö, og þar liggja þau i loftinu og viö nemum þau á ferö okkar um stræti og torg. Og þögnin er auö- vitaö ekki hlutlaus: þögnin er i fullu starfi hjá heldur vafasömum öflum, tilaömynda fáfræöi, hjá- trú, hleypidómum, o.s.frv. Hómósexúal fólk hefur fengiö aö kenna á störfum þagnarinnar svo um munar, og er þaö ekki undarlegt þegar haft er i huga 'hve hrædd viö erum aö ræöa I um allt sem forboöiö er i mannlegum samskiptum — og hómósexúal- hneigö hefur svo sannarlega veriö forboöin um langan aldur einsog allir vita. En þrátt fyrir aö hómó- sexúalhneigö hafi aldrei hlotiö raunhæfa umræöu i samfélagi okkar, er hún löngu afgreitt mál meöal fólks, og allir viröast vita hvaö þar er á seyöi. Nú er sá hátt- ur aö afgreiöa óþægileg mál án umræöu kannski ekki álitinn svo slæmur, þegar vinsældir hans eru haföar i huga — en hvaö um þaö — sú aöferö hefur sina stóru van- kanta og þörf er á breyttri máls- meöferö. Þegar gengiö er um blaösiöur islenskra oröabóka kemur i ljós aö islenskan á eitt og annaö i pokahorninu handa hómósexúal- fólki. Allt illgresi aö sjálfsögöu: sumt ungt aö árum, annaö eldra meö ræturnar i Islendingasögun- um.Varla er ástæöa aO fara nánar úti þessi orO en aO nefna nokkur þeirra. Fyrst má nefna karlkona, en taliö er aö I oröinu felist aödróttun um hómósexúalhneigO hjá konum, þá má nefna tvö vel- þekkt orö. argur (argskapur) og blauöur, og aO lokum tvö nýlegri orö sem stundum heyrast, öfug- uggi og hinsegin. 011 eru þessi orö þannig innréttuö aö réttast er aö fela þau þögninni til notkunar. Þá erum viö komin aö kjarnan- um, en hann er samsettur af tveimur ágætum oröum: hommi og lesbia. Um orðiö lesbia er þaö aö segja, aö þaö hljómar vel, og á aö auki fegurri og menningar- legri uppruna en flest orö: laugar sig I sól Miöjaröarhafsins og skáldskap Sappho á eynni Lesbos. Orðiö hommi er afturámóti upp- runnið f bakgöröum og sóöalegum portum, innanum öskutunnur og feita rangeygöa villiketti og skftuga stráka á rangri hillu, og þar var þaö sennilega fyrst ritaö (krotað), annaöhvort á ösku- tunnulok eöa skitugan húsvegg. Þögnin ,.orð, orð, orð Þegar rædd eru málefni hómó- sexúal fólks er ekki um auöugan garö aö gresja viö orðaval — og ekki er sá garður heldur ýkja fag-- ur: hann er i raun i mestu órækt, fullur illgresis, og tungumálinu til minnkunar. Algengasta illgresiö er no. kyn- villa og orö dregin af þvi, enda ekki annað orö til i Islensku yfir hómósexúalhneigð. 011 þessi -villu orö eru byggö á mjög nei- kvæöu gildismati og æskilegt væri aö þau hyrfu úr daglegu máli. í staö kynvillu mætti koma hómó- sexúalhneigö meöan annaö orö finnst ekki, en I staö kynvilltur, kynvillt mætti koma hommi, lesbia, en um þau orö mun ég fjalla betur á eftir. (Eina raun- hæfa merkingin sem ég kem auga á til handa oröinu kynvilla, er þegar menn villast á kyni, t.d. sökum myrkurs eöa drykkju — en hvorttveggja er mikið um myrk- ur og drykkju hér á landi einsog öllum er kunnugt). Lýsingarorö eitt fékk nýja merkingu fyrir ári eöa tveimur. Siðan hefur lo. þetta átt I miklum félagslegum erfiðleikum: margir foröast aö nota þaö af ótta viö misskilning og orðiö er einmana. Hér á ég viö lo. hýr, en einhver orönlöingur gaf þvi merkinguna hómósexúal (hommi, lesbia).» Astæöan fyrir þvl aö hýr varö fyr- ir valinu er sú aö orðið er bein þýöing á enska orðinu gay, en þaö þýöir einnig hómósexúal. Mikill munur er þó á þessum oröum. Enska oröiö gay á sér langa for- sögu meö merkinguna lead a gay life, sem þýöa má sem gjá- lifi/léttúöugt llf, en útfrá þeirri merkingu og fyrir áhrif frá glaö- værum hómósexúal persónuleik- um öölaöist oröiö merkinguna hómósexúal. (Hommaiönaöurinn hugsaöi sig ekki tvisvar um þegar velja þurfti orö yfir allan brans- ann: auövitaö varö gay fyrir val- inu og nú trónar það einsog ljósa skilti, meö sina björtu fyrirheita- miklu ásjónu efst á piramidan- um: ofaná öllum discotekunum, börunum, bióunum, sánunum, ströndunum, blööunum, film- unum, bókunum o.s.frv.). tslenska oröiö hýr á sér afturá- móti ekki grundvöll i neinu þvi sem viðkemur hósmósexúalfólki, og erfitt er aö sjá hvernig þaö á aö valda merkingunni hómósexúal. Sannleikurinn er auðvitað sá, að hýr I merkingunni hommi er ekkert annaö en flótti undan nei- kvæöum viöhorfum til gömlu orö- anna, en flótti hefur aldrei komið mönnum neitt áleiöis, og bar- dagaaðferðin tvö skref afturábak og eitt skref áfram skilar slnum mönnum alltaf aö lokum uppaö vegg... og allir vita hvaö þar fer fram er sístarfandi Oröið hommi hefur veriö skamm- aryröi framá þennan dag og er þaö aö einhverju leyti ennþá, en meö tiö og tima og almennri notk- un á vistlegri stööum en áöur var getið, mun oröiö þvo af sér óþverrann og öðlast jákvæöari merkingu. Þá stendur orðiö hommi sér á parti I Islenskri tungu aö því leyti aö þaö er síö- asta „virka” oröið I málinu. Virk orö I Islensku er aö finna krotuö á veggi I húsasundum og á strætis- vagnabiðskýli og á bök öftustu sætanna I strætisvögnunum. Fyrir nokkrum árum voru klúr- yröi algengust, en meö langvar- andi notkun misstu þau allan slagkraft. Þá var fariö á stúfana I leit aö nýjum oröum, og þaö nýj- asta er hommi. Um daginn sá ég krotaö á bakiö á sæti I einum vagninum: hommadjöflar Siggi + Jói. Og á sætinu viö hliöina stóö: sá sem situr 1 þessu sæti er hommi. I sætinu sat grunlaus og brosmildur ungur maöur og skóf undan nöglunum I mestu makind- um. Semsagt: siöasta oröiö I islensku meö merkingu. ...kristni, kirkja Perhaps the greatest prever- sion of all is to use the Bible as a sócial weapon that harms, hurts, and dehumanizes. Gerald A. LaRue, U.S.C. School of Religion. Segja má aö kristin kirkja og vinstrihreyfingin eigi margt sameiginlegt. Hjá báöum aöilum er um aö ræöa kjarna sem sam- settur er af fjölmennum ráöandi hóp, sbr. þjóökirkjuna og Alþýöu- bandalagiö, og slöan eru I kring- um kjarnana tiltölulega fámennir hópar sem eru I andstööu t.d. Ffladelfla, Mormónar, Vottar Je- hóva, Moonistar — marx- leninistar, trotskiistar, stalinistar o.s.frv. Hiö sérstæöa varpar ljósi á hiö almenna. Þvi getur stundum ver- iö vænlegt til skilnings á kristinni kirkju aö gefa sértrúarsöfnuðun- um gaum. Sértrúarsöfnuöurnir eru auövitaö misvel til þessa fallnir. Og söfnuöirnir eru marg- vislegir: sumir hrein undantekn- ing, aörir ekki annaö en öfgafull — stækkuö — mynd af stefnum innan þjóökirkjunnar, og svo allt þar á milli. Eftir aö hafa I gegnum árin rætt viö fólk Ur ýmsum sértrúarsöfn- uðum svo og þjóökirkjunni um trúarleg efni svona einsog gengur og gerist, verö ég aö játa aö þaö koma á mig vomur þegar mér verður hugsaö til þess I hvaða átt kristin trú stefnir. Niöurstaöa þessarra samtala er samkvæmt mlnum skilningi eftirfarandi: Aö mörg ykkar eru rög viö aö spyrja). Svariö er: þaö er einmitt það sem ég hef verið aö gera. Sú furðulega siðferöilega afstaöa sem kristnir söfnuöir hafa gert aö grundvelli slnum og sem ég hef reifað hér aö ofan er m.a. ein af orsökunum (og þaö ekki veigallt- il) fyrir þvi hvernig kirkjan og margt kristiö fólk kemur fram við hómósexúalfólk. Þó Böðvar Björnsson skrifar um homosexúalisma vera kristinn I dag er aö drekka ekki, reykja ekki, snerta ekki viö eiturlyfjum, stunda ekki kynllf nema innan þröngs ramma innan hjónabands, stunda ekki diskótek (kirkjur djöfulsins), horfa ekki á kvikmyndir sem innihalda ofbeldi og/eöa kynllf, blóta ekki, hlýöa yfirboöurum slnum skilyröis- laust, fara reglulega meö bænir (aö þvi er viröist athafnarinnar vegna), o.s.frv. Margt af þessu er ósköp jákvætt á slna vlsu. En einsog lesendur sjá er hér um aö ræöa aö vissar sérvitringslegar (margar hverjar) siðareglur hafa veriö geröar aö megininntaki kristinnar trúar — eöa meö öör- um oröum og sterkari: trúnni hef- ur einfaldlega veriö snúiö uppi siöareglur og á eftir þaö litiö skylt viö trú, aö maður skyldi ætla. Einsog öllum er kunnugt er sú villa aö snúa boðoröunum uppl siöareglur ekkert sérstaklega ný af nálinni og ekki hættulaus með öllu, en aö boðorðin láti I minni pokann fyrir sérvitrings- og sér- gæðislegum siöaboðskap og alls- kyns vitleysu, og I ofanálag aö siöareglur þessar séu settar á oddinn i boöskap kristninnar það er langtum alvarlegra, og þó slikt sé kannski ekkert nýrra af nálinni ber ólikt meira á sllku nú en fyrr. Var meiningin aö ræöa kirkj- una og hómósexúalfólk I þessum hluta greinarinnar? (Ég spyr fyr- ir ykkur vegna þess aö ég veit hve óþarfi sé aö lita alla leið vestur um haf til að styðja orð min, skulum við skyggnast augna- blik til Bandarikjanna, vegna þess hve allt er þar stórt i sniðum og þarafleiðandi greinilegt, og skoða eitt dæmi: Mikill uppgangur og allskyns kristinna trúarsöfnuöa hefur átf sér staö um þver og endilöng Bandarikin siðustu ár. Nú eru þessir trúflokkar búnir aö koma sér vel fyrir og eru byrjaöir um- bótastarf sitt á bandarlsku þjóö- félagi. Og I hverju eru svo um- bætur þessar fólgnar? Jú, auövit- aö er öllum kröftum eytt I aö berj- ast gegn kaffidrykkju, kynllfi, diskótekum, o.s.frv.,og til viöbót- ar er lesið yfir lýönum meö synd, helviti og refsingar sem lykilorö, þartil allur mann- legur breyskleiki er orðinn aö aðgöngumiöa aö helviti i augum lýðsins — eöa með öðrum orð- um og réttari: þartil mannleg breytni einsog hún gengur fyrir sig i þessum heimi er oröin ljót og glæpsamleg og refsi- verö — og þá er llka kominn góöur grundvöllur fyrir sanna lifsfjand samlega kristna llfsskoöun meö öllum slnum boöum og bönnum og slnu sérstæöa ofbeldi. Þarf nokkurn þá aö undra aö þessir söfnuöir hafi sérstakan áhuga á hómósexúalfólki, einsog raunin er á, og berjist gegn þvi af öllu aflbt.d. reyni aö fá þaö rekiö úr opinberri þjónustu o.s.frv. vegna þess, aö hómósexúalhneigö merkir einungis kynlif i augum þessa fólks og er aö auki stór synd samkvæmt bókinni. Væri ekki nær fyrir þessa trú- flokka aö snúa sér aö brýnni verkefnum og heilbrigðari og vera ekki aö vasast i mál- um_ sem liggja utan starf- sviös þeirra sem trúflokka og koma þeim ekki viö? En einsog svo margt kristiö fólk, telur þetta fólk þaö siöferöilega skyldu slna sem kristinna manna aö vinna aö sllkum hreingerningum á þjóö- félaginu svo hin borgaralega kristna glansmynd — guösrlki á jörö/ ameriski draumurinn — geti oröiö aö veruleika. Hver er svo afstaöa þjóökirkj- unnar hér á landi til hómósexúal- fólks? Jú, hún er nokkuö mann- leg, þ.e. þjóökirkjan hefur ekki tekið neina afstööu I þessu máli; aö ööru leyti en hún er neikvæð. Um afstööu sértrúarsafnaöanna hér á landi ætti aö vera óþarfi aö tala. Afstööu kaþólsku kirkjunnar ætti einnig aö vera óþarfi aö kynna eftir ferö flökku-páfans Jóhannesar Páls annars til Bandarikjanna á siöasta ári, þar- sem hann hamraöi á þvi i ann- arri hverri setningu aö hómó- sexúalhneigb væri synd og fleira i þeim dúr. Manninum er kannski vorkunn vegna þess að hann var mikinn hluta tlma sins innanum banda- riska biskupa og presta og þvi injög liklegt aö einungis fimmti hver maöur sem hann ræddi við hafi veriö heterosexúal. Kaþólsku kirkjuna hefur alltaf mátt þekkja á tvöfeldninni og má enn, svo vægt sé til oröa tekið miðað viö sögu stofnunarinnar, og þaö kemur manni ekkert á óvart þó yfirmaður þeirrar stofn- unar leggi á sig langt feröalag til aö dæla sektarkennd i sauði sina og kenna þeim að fyrirverða sig fyrir það besta sem I þeim býr og er þeim heilagast. Viöa erlendis eru I dag starf- ræktir kristnir söfnuöir fyrir homma og lesbiur. Oftast standa þessir söfnuðir fyrir utan hina op- inberu kirkju, enda ekki taliö rými fyrir hómðsexúalfólk, hvorki I safnaðarstarfinu né himnariki. Stöku opinberar kirkj- ur hleypa þó hómósexúalfólki inná sig, en þykir þó betra aö hafa sérstaka hommatfma og homma- messur, svo hómófólkiö óhreinki ekki söfnuöinn meö nærveru sinni. Þaö hefur færst mikiö i vöxt undanfarin ár aö prestar hafi opinberað hómósexúalhneigö sina. Þaö kostar þá hempuna. Biskup viðkomandi prests hefur venjulega sagt: Þér er guö- velkomið aö starfa áfram þrátt fyrir hómósexúalhneigö þina, en opinberiröu þig, veröuröu aö fara. Margir prestar hafa valið leiö sannleikans og misst hemp- una. Komnir á götuna hafa marg- ir prestanna strax hafist handa og stofnaö söfnuö fyrir homma og lesbiur: ætlun þeirra er aö lauma þessu fólki bakdyramegin eða gegnum klikuskap inni himna- riki, en samkvæmt tilskipun aö ofan skal þessu fólki haldiö frá hinum háa staö. Enga homma i himnariki takk. Kristin kirkja, hverju nafni sem hún nefnist, hefur alltaf verið óvinur hómósexúalfólks númer eitt og á mesta sök á hver staöa þess hefur verið siöustu aldir og fram á okkar daga. Meö tilvitn- anir i bibliuna á lofti, hefur kirkj- an hundelt og ófrægt hómósexú- alfólk einsog þar væri sjálfur djöfullinn á ferö, og drepiö þaö eöa limlest eöa beitt andlegum pyntingum, allt eftir hvaö hæföi hverjum tlma. Skritiö, en sá sem gagnrýnir kirkjuna verður oftast sjálfkrafa „venjulegur nútlma asni”. Kirkj- an er nefnilega á himnum, og sá maöur sem hrópar mót himni er asni — og einnig stoðar þaö lltt — og þvl slður aö hrækja á himin- inn: þú færö hrákann strax aftur I andlitiö. Þögnin og sinnuleysiö er máttugasta „gagnrýnin” einsog svo oft áöur. Ætli ég hafi þetta þvi lengra, en leyfi hinu ósagöa, ef þaö hefur eitthvaö brýnt fram aö færa, aö gefa sig fram aö eigin vilja og skrifa sig sjálft I eftirfarandi linur........................

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.