Þjóðviljinn - 30.05.1981, Síða 11

Helgin 30.— 31. mai 1981 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 11
Tíma-
mót
Sigrún Guöjónsdóttir: Miklar vonir eru bundnar viö nýkomiö stjórnar frumvarp um listskreytingasjóö rikisins.
hjá myndlistarmönnum
$
Viðtal
við Sigrúnu
Guðjóns-
dóttur,
formann
FÍM, um
myndlistar-
þing 1981 og
verkefni þess
,,Við vonumst til að þingið geti
orðið upphaf að samvinnu mynd-
listarmanna og að upp úr þvi
verði jafnvel stofnað hagsmuna-
félag eða stéttarfclag, sem ailir
geti verið i, þó að þeir haldi jafn-
framtáfram að vera i sérfélögun-
um” sagði Sigrún Guðjónsdóttir,
formaður Félags islenskra mynd-
listarmanna, i viðtali við Þjóð-
viljann en núna um helgina stend-
ur yfir fyrsta myndlistarþingið
hér á landi og standa að þvi auk
FÍM: Hagsmunafélag myndlist-
armanna, Grafikfélagið, Textil-
félagið og Myndhöggvarafélagið.
— Ég sé að þetta myndlistar-
þing á að fjalla vitt og breitt um
„stöðu myndlistar”. Hvað er
helst á döfinni?
— Við erum t.d. að byrja að
ræða um atriði eins og dagleigu-
gjald fyrir myndir sem sýndar
eru á sýningum á vegum hins op-
inbera. Þetta er svipað kerfi og er
hjá rithöfundum sem fá borgað
fyrir útlán á bókum. Listasafnal-
þýðu er komið með visi að sliku
kerfi. Þeir taka að sér að setja
upp sýningar viða um Iand, sem
oft eiga að fjalla um ákveðið
þema. Auk mynda úr safninu eru
þá fengnar myndir annars staðar
að og borguð dagleigugjöld fyrir
þær. Hitt finnst mér að væri jafn
sanngjarnt að höfundum yrði
borgað fyrir ef myndir eru á ann-
að borð lánaðar út. Sala á mynd
þýðir að sjálfsögðu ekki að við
höfum selt höfundarréttinn.
Hingað til hafa myndlistarmenn
lánað myndir i opinberar bygg-
ingar, svo að annað dæmi sé tek-
ið, án þess áð taka nokkurt gjald
fyrir og meðan hefur myndin ekki
sölumöguleika.
— Eru slik dagleigugjöld tiðkuð
annars staðar?
— Já, i Noregi. Þeir eru komnir
einna lengst á þessu sviði á Norð-
urlöndum. Þeir eru lika búnir að
lögleiða að 2% af byggingar-
kostnaði opinberra bygginga fari
til greiðslu á skreytingu þeirra.
Norðmenn hafa verið mjög harðir
i baráttunni og við hljótum að
taka töluvert mið af þeim.
— Eru ekki komin fram frum-
vörp á Alþingi um skreytingar
bygginga?
— Jú, það hafa komið fram 2
frumvörpþar að lútandi, annað i
fyrravor frá þremur þingmönn-
um Sjálfstæðisflokksins og svo
núna rétt fyrir þinglok kom fram
stjórnarfrumvarp um Listskreyt-
ingasjóð rikisins.
— Hvað felst i þessum frum-
vörpum?
— 1 þvi fyrra fólst að skylt væri
að verja allt að 2% en þó ekki
lægriupphæðen 1% til skreytinga
opinberra bygginga. Þó að mikil
framför fælist i þessu frumvarpi
var þó sá hængur á að fram-
kvæmdin átti að vera i höndum
sveitarfélaga, t.d. þegar um
skólabyggingar var að ræða, en
þau eru hvarvetna mjög fjárvana
og hefðu þvi kosið að eyða þessu
fé til annarra þarfa. Þá var
hvergi neitt ákvæði um að mynd-
listarmenn kæmu nærri málinu
en við viljum vera með i ráðum.
— Mér skilst að þú hafir komið
eitthvað nálægt siðarnefnda
frumvarpinu?
— Já, forsaga málsins var sú að
okkur Gesti Þorgrimssyni, mann-
inum minum, var boðið á norrænt
þing i fyrravor um skreytingar
opinberra bygginga. Það var
haldið i Moss i Noregi vegna þess
að Norðmenn eru lengst komnir á
þessu sviði eins og áður sagði.
Einnig fóru þau Guðmundur Þór
Pálsson á vegum Arkitektafé-
lagsins og Sigrún Guðmundsdótt-
ir á vegum Myndhöggvarafélags-
ins, bæði með styrk frá ráðuneyt-
inu. Við komum með heilmiklar
upplýsingar til baka um þessi
mál. S.l. haust kallaði svo Ingvar
Gislason menntamálaráðherra
mig á sinn fund og sagði að það
væri stemmning fyrir þvi að
flytja stjórnarfrumvarp um mál-
ið þvi að þeim fyndist það frum-
varp sem fyrir lá i þinginu ekki ná
nógu langt og ekki nógu nákvæm-
lega orðað. Það varð svo úr að ég
varð Birgi Thorlacius ráðuneytis-
stjóra til aðstoðar við samningu
draga að frumvarpi og lukum við .
þvi verki i nóvember. Var það
siðan kynnt fyrir stjórn FIM og
arkitektum og gerðar smábreyt-
ingar á þvi i samræmi við sjónar-
mið þeirra. Frumvarpið var svo
lagt fram fyrir skemmstu en þó
með þeirri breytingu að talan 2%
af byggingakostnaði var lækkuð
niður i 1%.
— Þetta heitir frumvarp til laga
um listskreytingasjóð.
— Já, þaö er i samræmi við það
sem gerist i Noregi. Sjóður gefur
miklu meiri möguleika t.d. i sam-
bandi við fjárútlát i samkeppni
um gerð listaverka og til beinna
kaupa á þeim. Þrir af fimm
stjórnarmönnum eiga að vera til-
nefndir af listamönnunum sjálf-
um, þ.e. tveir af Bandalagi isl.
listamanna og einn af Arkitekta-
félaginu. Formaðurinn er til-
nefndur af menntamálaráðherra
og einn stjórnarmaður af Sam-
bandi isl. sveitarfélaga.
— Og hvernig á að fjármagna
þennan sjóð?
— Meginframlagið verður ár-
legt framlag rikisins sem nemur
1% álagi á samanlagðar fjárveit-
ingar rikissjóðs i A-hluta fjárlaga
til þeirra bygginga sem rikissjóð-
ur stendur að einn eða með öðr-
um.
— Hvað yrði þetta há upphæð?
— 1 greinargerð með frumvarp-
inu segir að skv. fjárlögum 1981
yrði framlag rikisins 1.35 milj.
króna og framlag sveitarfélaga
0.45 milj. króna. Þessi upphæð
jafngildir 20 meðalárslaunum i
20. launaflokki BSRB.
— Er þetta ekki geysimikil
framför ef það nær fram að
ganga?
— Það er óhætt að segja það.
Með frumvarpinu fylgir að mörgu
leyti ágæt greinargerð. Þar segir
m.a. og vil ég taka undir það:
,,Oft hefur staðið nokkur styr
um stuðning af opinberri háifu við
listamenn, myndlistarmenn sem
aðra. Hefur bæði verið fundið að
þvi að framlög séu skorin við nögl
og að ekki sé alltaf gætt skynsam-
legs eða æskilegs forms við út-
hlutun slikra framlaga. Með
stofnun listskreytingasjóðs
myndi eftirspurn eftir vinnu
myndlistarmanna aukast af
sjálfu sér, og það er það form sem
þeir æskja, þ.e. að fá að vinna að
list sinni i þágu „praktiskra”
verkefna i stað þess að þiggja
smávægilega og meira og minna
umdeilda „styrki”.”
— Svo að við vikjum aftur að
myndiistarþingi 1981. Er það búið
að vera lengi i gerjun?
—• I fyrra var stofnaður sam-
vinnuhópur og voru valdir tveir
menn úr hverju félagi til að starfa
i honum. Ot frá honum spratt
hugmyndin um þetta þing og hef-
ur undirbúningurinn að verulegu
leyti hvilt á þeim Gyifa Gislasyni
og Richard Valtingojer. Þetta er i
fyrsta skipti sem allir myndlist-
armenn sameinast á einu þingi.
— Ég sé að einn starfshópurinn
á þinginu á að fjalla um fjöimiöla.
Hver er þin skoöun á hlutverki
þeirra i sambandi við myndlist?
— Dagblöðin eru t.d. á vissan
hátt styrkt af opinberu fé og ber
þeim þess vegna að gera þessu
sviði menningar viðhlitandi skil.
Þau eru reyndar flest opin fyrir
þvi að koma á blaðamannafundi
og segja frá syningum. Aftur á
móti skortir að minum dómi á al-
varlega umfjöllun um myndlist
milli sýninga. Blöðin þyrftu að
ræða meira við myndlistarmenn
og fyigjast með hvað er á döfinni.
— Hvað um birtingarrétt i fjöl-
miðlun?
— Þar hefur það tiðkast að ljós-
myndarinn fær greitt fyrir sina
mynd en myndlistarmaðurinn,
sem á verkið sem myndin er af,
ekki. Þetta verður m.a. tekið til
umræðu á þinginu og eins mynd-
skreytingar bóka. Það gleymist
oftast höfundarrétturinn t.d. þeg-
ar um endurútgáfu bóka er að
ræöa.
— Hvað um gagnrýni i blöðum.
Á hún fyrst að vera til upplysing-
ar almennings eða fyrir mynd-
listarmanninn sjálfan?
— Hún hlýtur að vera hvort
tveggja — upplýsandi og fræðandi
fyrir almenning og einnig þannig
að myndlistarmaðurinn geti
dregið sina lærdóma af henni.
— Hvað eru margir myndlistar-
menn i félögunum sem standa að
ráðstefnunni?
— Þeir eru liklega um 200. Við
ætlum m.a. að gera undirbún-
ingskönnun á stöðu þeirra i þjóð-
félaginu t.d. vinnuaðstöðu, hvort
þeir þurfi að vinna óskyld störf
með til að geta lifað o.s.frv. Ann-
ars verður bryddað upp á svo
mörgu á þessu þingi að ómögu-
legt verður að gera þvi öllu nægi-
leg skil.
—GFr