Þjóðviljinn - 30.05.1981, Side 19

Helgin 30.— 31. mai 1981 ÞJöÐVILJINN — SÍÐA 19
GIsli me6 helminginn af naggrisaeign heimilisins sér viö vanga.
RÆTT VIÐ ARNÞÓR OG GÍSLA
HELGASYNI UM KÍNA,
HLJÓÐBÓKASAFN OG „í BRÓÐERNI”
og sjóndapurt almennt að vakna
til vitundar um rétt þann sem það
á til að njóta þeirra bóka sem sjá-
andi njóta. Sjúkrahús og stofn-
anir ýmsar eru farnar að notfæra
sér þessa þjónustu lika,þannig að
þessi þörf eykst stöðugt.
Sjáðu bara til: Við erum með
rúmlega 400 lánþega og eitthvað
um 40 stofnanir og eigum i safn-
inu svona 2400 bækur, 800 titla i
þrem eintökum. Útlán á mánuði
eru 2000 — þ.e. 24 þús. útlán á ári.
Þannig að nýtingar á safninu er
svona 111%! Þettaereina dægra-
styttingin sem sumt af þessu fólki
hefur. Mér finnst ranglátt að rikið
hefur varla lagt krónu i þetta
fram að þessu. Jú, það lagði
fram 4 miljónir gamlar á siöasta
ári og 8 á þessu, þ.e.a.s. 80 þús.
nýkr. Viö fórum fram á 200 þús.
til að geta ráðið fleira starfsfólk
og bætt efniskaupin. Mér hefur
oft dottið i hug að til að auka
skilning sjáandi fólks á þessum
bókaskorti okkar þyrfti að svipta
það öllu lesefni i svona 1—2 ár.
Við reyndum t.d. að hrista af
nokkrum jólabókum fyrir jólin.
Það kostaði alveg óhemjulegt
vinnuálag og við verðum að bita i
það súra epli að við verðum bara
að biða eftir jólabókunum frá 2
vikum og allt upp i tvö ár.
— Lánið þið hljóðbækur út um
land?
G: Já, sérstök deild innan
Borgarbókasafnsins sér um það.
— Það er eitt sem mig langar
að nefna, sem ykkur finnst lfkiega
ekki mjög gáfuleg athugasemd:
Þið talið eins og þið séuö sjá-
andi — notið oft orð sem að visu
eru venjuleg orðt en ég tek eftir
hjá ykkur vegna þess að þið eruö
blindir.
(Hér hlær Arnþór hátt).
G: Mér finnst þú tala eins og þú
sért blind! Hver er munurinn?
A: Nú er Gisli sjóndapur en
ekki blindui; það er töluvert mikill
munur á þvi eða vera glórulaus
eins og ég. En heyrðu ann-
ars — við hvað áttu með: að tala
eins og sjáandi?
— Ja, til dæmis það sem Gisli
skrifar á plötuumslagið um texta
þinn við Ástarvisu, þar sem segir
að textinn sé „rómantisk ástar-
lýsing, þar sem höfundur minnist
sólarlagsins eins og það kom
honum fyrir sjónir i æsku”.
A: Já, i æsku var ég sjóndapur,
en aftur á móti hef ég ekki séð
glóru siðan 1966 eða'7. Þannig er
þessiskýring. Textanum er raðað
saman úr nokkrum algengum
orðum sem notuð eru i dægur-
lagakveðskap og mér datt i hug
að reyna á einhvern hátt að búa
til náttúrustemmningu, mér
fannst það eiga vel við þetta lag.
Og sem dæmi um það hvernig
mig minnti að sólarlag væri, þá
ar upphaflega talað um rauðleita
vestrið. En Gisli og fleiri bentu
mér á að sólarlagið væri ekki ein-
göngu rautt, heldur væri betra að
tala um bjartleita vestrið. Svo sé
ég nokkrum árum siðar að sýnd
var i sjónvarpi svart-hvit mynd
sem heitir Blóðrautt sólarlag. Svo
að ég held að ég hafi haft rétt
fyrir mér á sinum tima, en ég
gleymdi að breyta þessu aftur
áður en platan var hljóðrituð.
En auðvitað hlýtur blint fólk að
nota allar þær sagnir sem fyrir
finnast i málinu eins og t.d. að
sjá, vegna þess að flest öll orð
hafa fengið á einhvern hátt yfir-
færða merkingu. Þaö er ákaflega
slæmt ef blinda hefur áhrif á
hugsun og málfar fólks. Það er
nóg um að fólk sé steinblint i
hugsun þótt það sé ekki steinblint
i verunni. Þess vegna finnst mér
sjálfsagt að vera steinblindur, en
alls ekki blindur i hugsun. Það má
segja að þröngsýni sé t.d. viss
sálarblinda sem margir eiga við
aö striða.
— Nú eruð þið ekki bara
bræður, heldur tviburar þar að
auki. Eruð þiö mjög samrýmdir?
G: Við erum nú mjög ólikir tvi-
burar. Viðerum þó samrýmdir aö
vissu leyti, en förum þó hvor sina
leið- Arnþór heldur yfirleitt til
Kina en ég til Sviþjóðar.
A: Það má segja að viö höfum
fjarlægst hvor annan að vissu
leyti undanfarin ár vegna ólikra
áhugamála og lika vegna þess aö
ég er ekki eins háður Gisla eftir
að ég lærði umferli, þ.e. notkun
hvita stafsins og get þar af leið-
andi komist meira hjálparlaust
heldur en áður.
G: Þaö væri kannski skemmti-
legt að segja frá þvi að ef við
kannski kaupum tvo alveg eins
hluti þá erum við stundum
spurðir: „Hva, nægir ykkur ekki
einn?” Við erum þó tveir ein-
staklingar!
A: Við höfum alltaí lagt áherslu
á það. Og þótt við vitum auðvitað
nokkuð um smekk hvor annars og
hvernig hinn hugsar þá er ekki
þar með sagt að við kærum okkur
um að koma fram sem hálfur ein-
staklingur eða þá sem tvennd.
Finnst þér t.d. lögin okkar á þess-
ari plötu lik?
— Reyndar ekki — Gisla lög
þekkjast á þessum blandaöa
þjóðlaga- og klasslska keim.
G: Veistu, ég hef mjög gaman
af músik sem liggur á mörkum
þess að vera sigild, en er mjög
frumstæö. Eg nýt þess að hlusta á
frumstæö hljóðfæri eins og blokk-
flautuna notaða i háklassiskum
verkum, eins og ég hef innilega
gaman af að heyra svo þessi
hljóðfæri notuð i argasta poppi.
Þegar ég heyri popplag sem ég
verö mjög hrifinn af þá glymur i
gegnum hausinn á mér að þetta
lag væri nú helviti gaman að spila
á blokkflautu. Þegar ég er búinn
að hlusta á það nokkrum sinnum
útiloka ég textann og imynda mér
að það sé spilað á blokkflautu. Sú
er kannski ástæðan fyrir þvi að ég
nota flautuna i svona ólikri
músik.
Mér er sagt aö ég sé ákaflega
slæmur söngvari, enda telja
sumir það landlægt i Eyjum, en
mig langar samt oft að syngja og
þá syng ég á flautuna mina. Fyrst
og fremst leik ég á blokkflautuna
af þvi að ég get tjáð með henni
hvernig mér liður.
— Hefuröu heyrt sjálfan þig
syngja af segulbandi?
G: Já, já
A: Honum finnst hann syngja
vel.
G: Þegar ég var 10 ára var
Róbertinó min fyrirmynd og ég
var um það leyti fenginn til aö
syngja i einhverjum útvarps-
þætti. Fyrir nokkrum árum
heyrði ég upptökurnar og þurfti
að fara i baö á eftir — ég svitnaði
svo. Annars krafðist ég þess að fá
aö syngja Kvöldsiglingu á nýju
plötunni okkar og prófaði það
reyndar, en það voru mér allir
ósammála um „gæðin”, svo aö ég
sættist á að ef einhver gæti sungið
það betur, þá það. Og heldurðu
ekki að Labba (Ólafi Þórarins-
syni) hafi tekist það — syngur
þaö nákvæmlega eins og ég vildi
óska að ég hefði gert.
Mér finnst hann syngja það svo
vel að þegar ég hlusta á það koma
mér i hug orð sem sænskur kunn-
ingi minn sagði þegar ég hafði
flutt lag eftir hann: ég vissi ekki
aö ég heföi samið svona fallegt
lag.
— Hvert er ykkar uppáhald á
plötunni?
G: Það fer eftir skapinu. Mér
finnst mjög vænt um Astarjátn-
ingu og Kvöldsiglingu, einnig
Draum um von sem ef til vill ræt-
ist. Annars held ég að maður sé
ekki hæfur til að dæma gæði eigin
verka. Kannski finnst manni
vænst um það sem nýjast er.
— Hefur eitthvað orðið úr þess-
ari von?
G: Eg held að allir eigi sér
draum um von sem ef til vill ræt-
ist. I þessu tilviki rætist sú von
aldrei.
— Sigilt lag?
A: Sígild von... En hjá mér er
Vináttan uppáhaldið. Eg lagði
mjög mikla vinnu i að koma þvi
saman og það er eina lagið á
þessari plötu sem mér stendur
ekki alveg á sama um — mitt
hugarfóstur.
G: Ég get haldið áfram — mér
finnst alveg óskaplega gaman að
spila lagið Vestmannaeyjar, þaö
höfðar svo sterkt til min. Fyrst og
fremst vegna þess aö þar get ég
túlkaö — þó ekki alveg frá eigin
brjósti — ákveðin hughrif.
Annars hef ég verið gagn-
rýndur fyrir að sveifla tónunum
of mikiö til, en það er min aðferð
til að ná fram tjáningu.
Svo er annað lag þarna sem ég
„...þetta var eiginlega tilrauna-
starfsemi — ég hef ekki spilaö á
hljóögervil áöur...”.
hef geysigaman af að spila og það
er eiginlega jafnmikið hugar-
fóstur mitt og hans Helga, það er
Vesturvikurtónlistarhátiðar-
taugaveiklunarstreitulagið. Það
tók mjög langan tima að hljóðrita
lagið vegna þess að blokkflautan
er erfitt hljóðfæri i upptöku. Og
svo þegar við Helgi tökum lagið i
siðasta skiptið þá kemur hann
fyrst með forspilið en slær þá vit-
lausan hljóm. Ég fékk hláturs-
kast og engdist sundur og saman
en Helgi lét ekki truflast og hélt
áfram. Svo að þegar ég byrja að
spila heyrist aðeins á flautuleikn-
um að ég er enn hlæjandi. En
okkur tókst þarna aö spila lagið i
striklotu, en það var óskaplega
stressandi.
— Nú kemur -gel ljósmyndari
frá þvi aö taka myndir af hjól-
reiðadeginum og þeir bræður
spyrja frétta. Gisli segir okkur að
á Ráðhústorginu i Kaupmanna-
höfn hafi deginum áður safnast
saman 10 þús. manns til að mót-
mæla bilaumferð i stórborgum.
A: En nú eru islensk stjórnvöld
að beita sér fyrir einni gervi-
lausninni enn — það er að leyfa
hjólreiðar á gangstéttum. Þetta
biður þeirri hættu heim, að þeir
sem ekki geta ekið um i bif-
reiðum, eins og t.d. aldraö fólk
og sjóndapurt að það á hvergi
lengur griðland. Sjálfsagt á þetta
lika eftir að valda óþægindum, að
ég nú ekki tali um meiðsl og
stærri slys. Þetta ber mikinn
keim af þvi þegar islendingar eru
aðveltaá undan sér verðbólgunni
með þvi að fresta bensin-
hækkunum o. s. frv. Annars er
eins og alþingismennirnir okkar
séu hálfsofandi gagnvart fötluðu
fólki — jafnvel steinsofandi ef
þeir eru eitthvað fatlaðir sjálfir.
— Það cr áberandi á plötunni
livað sönguriiui er framarlega.
A: Já, við lögðum áherslu á að
textarnir kæmust sem best til
skila — álitum allir að textinn sé
mikilvægur hluti lagsins. Kannski
höfða textarnir ekki beint til
vinstrisinnaðs almennings, en ég
vilhalda þvi fram að hér sé fjall-
aö um helstu þrár og hugsanir
hinsalmenna borgara á landi hér,
a.m.k. þegar menn eru ungir. Og
bakvið öll lögin liggur hulin mein-
ing.
— Þið tilgreinið nákvæmlega á
umslaginu tilcfni hvcrs lags...
G: Þar er nú kannski ekki öll
sagan sögð.
A: Já. t.d. segir ekki um Haust-
mótið aö þar sé kannski verið að
yrkja um eitthvað allt annað en
Hlemm. Lag þetta varð til austur
i Breiðdal 1967 og þegar farið
var að athuga textann þótti
staðarval mitt ekki passa nógu
vel og ég stakk upp á Herjólfsdal
eða Húnaveri! Þar höfðu þá menn
viðriðnir plötuna lent i einhverju
klandri, svo að á endanum varð
Hlemmur ofaná. Sjálfsagt verður
sagt um aldamótin að höfundur
hafi oft áttleið um Hlemm — sem
satt er.. Annars er Haustmót
samið með nokkur Bitlalaganna
að fyrirmynd.
— llvað var 1 bróðerni hljóðrit-
uð á mörgum timum?
G: Svona 120 og þar af fóru 30
timar i hljóðblöndun. Hljóðritun
fór fram iStúdió Stemmu meö aö-
stoð upptökumanna á heimsmæli-
kvarða, þeirra Tonys Cook og
Didda fiðlu, sem jafnframt ætti
að fá gullmedaliu fyrir fiðluleik
sinn þarna á plötunni. Við læröum
allir geysim ikið á samstarfinu við
þá.
A: Já, það má segja að þetta
hafi verið tilraunastarfsemi hjá
okkur, ég hef t.d. aldrei ieikið á
hljóðgervil áður, en þetta er ný-
yrði hjá okkur yfir synthesizer.
— Er önnur plala i bigcrð hjá
ykkur?
A: Það er nú alls ekki á dag-
skrá, en ef svo óliklega færi að ég
gæfi aftur Ut plötu er eitt alveg
öruggt — ég múndi hafa meira
blindraletur á umslaginu. Letrið
á t bróðerni var aö visu hugmynd
Hdga Kristjánssonar og sá hann
um að koma henni á framfæri.
G: Já, við vissum ekki að þeir i
Kassagerðinni gæfu unnið þetta.
En við erum mjög ánægðir með
umslagið i heild. Blindraletrið er
að vísu frekar dauft en vel læsir.
legt og hlutföll öll rett.
Að þessum töluðum orðum er
botn sleginn i þetta rabb, og þátt-
takendur drifa sig út á lifið....
— A