Þjóðviljinn - 04.06.1981, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 4. júni 1981
UOBVIUINN
Málgagn sósíalismar verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
llgefandi: Utgáluiélag Þjoöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Kitstjórar: Arni Bergmann, Einar Kari Haraldsson, Kjartan
Olafsson.
Auglvsingastjóri: Þorgeir olalsson
l insjónarmaötir sunnudagsblaös: Guöjón Friöriksson.
Algreiöslustjóri: Valþor Hlööversson
Klaöamenn: Allheiður Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Astgeirsdottir, Magnus H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.
iþróttalréttamaöur: lngoiiur Hannesson.
Útlit og liöiinuii: Guöjon Svembjörnssori. Sævar Guöbjörnsson.
I.jósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Ilandrita- og prói'arkalestur: Andrea .lónsdóttir, Elias Mar.
Auglvsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: Guörun Guövarðardóttir. Jóhannes Harðarson.
Afgreiösla: Kristin Petursdóttir, Bára Sigurðardóttir.
Simavarsla : olöí Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttír.
llilstjóri: Sigrun Baröardottir.
I’ökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Ltkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla (i,
Keykjavik, simi X 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf..
Alþýðulœknar
• Fyrir mánaðamótin síðustu stefndi í óefni um
rekstur sjúkrahúsanna í Reykjavík vegna þess að f jöl-
margir aðstoðarlæknar og sérfræðingar höfðu sagt upp
störfum og hætt vinnu vegna óánægju með kaup og kjör.
• Nú í vikunni tóku málin hins vegar jákvæða stefnu
með sameiginlegri yfirlýsingu fjármálaráðherra og
stjórnar Læknafélags (slands um viðræður þessara aðila
um starfskjör lækna.
• I þessari sameiginlegu yfirlýsingu er skýrt tekið
fram af beggja hálfu að í þessum viðræðum verði ekki
rætt um grunnkaupshækkanir. Þar er hins vegar minnst
á að á nokkrum sviðum félagslegra réttindamála njóti
læknar lakari réttar en aðrir ríkisstarfsmenn og að við-
ræðurnar muni m.a. snúast um þau efni.
• Enginn þarf að undrast, þótt sjúkrahúslæknar fari
fram á hliðstæð lífeyrisréttindi við aðra ríkisstarfs-
menn, eða þótt þeir vilji fá mánaðarlaun sín greidd við
upphaf mánaðar eins og aðrir opinberir starfsmenn, en
ekki eftir á. — Slíkt eru eðlilegar kröf ur af þeirra hálf u.
• Full ástæða er til að vænta þess að sú stefna sem
læknadeilan tók með hinni sameiginlegu yfirlýsingu
deiluaðila fyrr í vikunni leiði til farsællar lausnar.
O Og við skulum þá líka vona, að hin fáránlega kröf u-
gerð Læknaþjónustunnar s.f., sem svo nefndi sig,
gleymist sem allra fyrst, — nema þá sem víti til varnað-
ar.
• Það er mikilvægt að í hinni sameiginlegu yf irlýsingu
f jármálaráðherra og stjórnar Læknafélags Islands er
skýrt tekið f ram að grunnkaupshækkanir séu ekki á dag-
skrá viðræðuf undanna.
• Auðvitað eiga margir af okkar góðu og hæf u læknum
kost á betur launuðum störfum erlendis heldur en hér
eru f boði. Slíkt er ekki tiltökumál. Þannig hefur það
veriðog verður lengi enn meðokkar hæfustu menn á hin-
um ýmsu sviðum, að þeir verða jafnan að eiga það við
sína eigin samvisku, hvort þeir kjósa að verja kröftum
sínum við betur launuð störf erlendis eða vinna hér
heima þótt kaup sé eitthvað lægra.
• Þótt okkar þjóðf élag sé ríkt, þá er þess ekki að vænta
að við getum boðið hæfustu sérfræðingum bestu kjör í
heimi, en við eigum að gera vel við þá samt. Láglauna-
fólk getur ekki fengið hér ótakmarkaðar launahækkanir
og það er höfuðmál að launabil milli lágtekjuhópa og
hinna betur launuðu fari a.m.k. ekki vaxandi. Þess
vegna er ekki að vænta samkomulags um neinar meiri-
háttar launahækkanir til þeirra sem eru f yrir of an miðju
í launastiganum. — Verkalýðshreyf ingin getur ekki þol-
að að einstakir hálaunahópar taki stökk upp á við í
launamálum utan við ramma almennrar launaþróunar.
Að vísu hefur Kjaradómur reynt að brjóta á bak aftur
stefnu ríkisstjórnarinnar og verkalýðshreyfingarinnar
um aukinn launajöfnuð i þjóðfélaginu og f innast þar Ijót
dæmi. Þeim verkum á að svara með því að breyta skipan
Kjaradóms og tryggja samtökum almenns launafólks
beina og áhrifaríka aðild að dómnum, en leggja hann
niður ella.
• fslensk læknastétt hef ur löngum notið bæði ástsæld-
ar og virðingar í þessu landi. — Allt frá dögum Sveins
Pálssonar læknis í Vík hafa íslenskir múgamenn talið
flesta lækna vera fyrst og fremst sína menn, en ekki
f jarlæga sérfræðinga, sem létu peningana ráða ferðinni.
• Og við skulum ekki láta reikninga Læknaþjónust-
unnar s.f. spilla þessu góða andrúmslofti, heldur gleyma
þeim.
• Full ástæða er til að þakka stjórn Læknafélags ís-
landsfyrir lokaorðin í sameiginlegri yfirlýsingu hennar
og f jármálaráðherra, en þar segir að báðir aðilar muni
,,stuðla að því að starfsemi sjúkrahúsanna gangi
snurðulaust fyrir sig og yfirstandandi deila bitni ekki á
sjúklingum”.
• Hér er sleginn sá tónn sem hæfir.
• Stórt átak er að baki í heilbrigðismálum okkar ís-
lendinga og umskiptin mikil þótt ekki sé litið nema fáa
áratugi aftur ítímann. Þar hefur læknastéttin lagt mest
af mörkum, þótt f leiri haf i komið við sögu. — En margt
er enn ógert og nýir tímar færa jafnan ný viðfangsefni.
Við þurf um enn að bæta heilbrigðisþjónustuna og leitast
við að búa læknum þannig starfsskilyrði að kraftar
þeirra nýtist.
[RlippC
Margir Sjálf-
Eins og alþjóð er kunnugt,
takast á i Sjálfstæðisflokknum,
um þessar mundir, tvær megin-
fylkingar. Annars vegar eru
þeir sjálfstæðismenn, sem fylkt
hafa sér undir merki Gunnars
Thoroddsen varaformanns
flokksins og núverandi forsætis-
ráðherra. Hins vegar eru þeir
flokksmenn, sem enn fylgja
flokksformanninum, Geir Hall-
grimssyni, og helstu valdastofn-
unum Sjálfstæðisflokksins að
málum.
Utan þessara aðalherja, en oft
i hagsmunatengslum og tima-
bundnum bandalögum við þá,
má finna vikingasveitir smærri
spámanna Sjálfstæðisflokksins.
Þar ber fyrst fræga að telja hina
harðsnúnu sveit Alberts Guð-
mundssonar, en einnig liösmenn
hinna sviplitlu jámanna flokks-
ins, „matthiasanna” beggja, að
ógleymdri hinni hugsjónariku
ungliðasveit Sjálfstæðisflokks-
ins, þar sem næsta kynslóð póli-
tiskra vigamanna flokksins,
þeir Davið Oddsson, Friðrik
Sóphusson og Jón Magnússon,
tekst á um forystuhlutverkið.
Siðast en ekki sist ber að
nefna til þessa hildarleiks hina
pólitisku „sólóista” Sjálfstæðis-
flokksins, þá Jón Sólnes, að
nokkru leyti Sverri Hermanns-
son en þó fyrst og fremst Eggert
Haukdal. Ferill hins siðast-
nefnda varpar einkar skýru ljósi
á áhrifaleysi hinna formlegu
valdastofnana Sjálfstæðis-
flokksins. Eftir að Geirsarmur
Sjálfstæðisflokksins svipti hann
sæti sinu á framboðslista
flokksins fyrir siðustu þingkosn-
ingar hefur Eggert tekist að
hagnýta sér flokksátökin og
hina sérstæðu pólitisku hæfi-
leika sina til að verða einn
valdamesti óbreytti þingmaður-
inn á alþingi.
Jón Þorláksson
Ólafur Thors
Er uppgjör
framundan?
Meginbrotalömin i Sjálf-
Istæðisflokknum endurspeglast i
fylkingum þeirra Gunnars og
Geirs. Sundrun Sjálfstæðis-
, flokksins i æ smærri flokksbrot,
Isem alþjóð hefur orðið vitni að
undanfarin ár, má fyrst og
fremst rekja til þess, hversu
, fylkingar formannsins og vara-
Iformannsins hafa reynst jafnar
að afli og hve endanlegt uppgjör
þeirra hefur dregist á langinn af
, þeim sökum.
ITil skamms tima virðist Geir
Hallgrimsson raunar hafa l'ylgt
þeirri „traustu” hernaðaráætl-
, un, að biða þess, að Gunnar
IThoroddsen yrði að hverfa af
hinu pólitiska sjónarsviði fyrir
elli sakir. Frá þvi að núverandi
, rikisstjórn var mynduð hefur
IGeir hins vegar reynst æ erfið-
ara að telja fylgismönnum sin-
um trú um kosti þessarar áætl-
, unar. Þar við bætist að ýmsir
Isjálfstæðismenn sækjast nú
eftir þeirri foringjastöðu, sem
Geir hlaut i arf.
, Geirsarminum er þvi ljóst, að
Ieigi hann að eiga nokkra von um
valdaaðstöðu i framtiðinni sé
óhjákvæmilegt að finna endan-
, lega lausn á skæruhernaðinum
Ivið Gunnarsarminn.
Liklegasti vettvangurinn fyrir
hið endanlega uppgjör er lands-
, fundur Sjálfstæðisflokksins,
Isem erfitt verður fyrir Geirs-
arminn að draga lengur en til
haustsins. Hversu viðunandi sú
, niðurstaða verður frá sjónaf-
Imiði Geirsmanna mun ráðast af
hlutfallslegum styrkleika hinna
ýmsu flokksbrota á landsfund-
, inum. Á meðan Gunnar lætur
| fara vel um sig i Stjórnarráðinu
Geir Hallgrimsson
Gunnar Thoroddsen
mun þvi i sumar lara fram alls-
herjar liðskönnun Geirsarms-
ins.
Persónutöfrar
Gunnars
Geirsarmur Sjálfstæðis-
flokksins, sem ræður áróðurs-
stofnunum flokksins, hefur lagt
mikið kapp á að breiða út þá
lævislegu söguskýringu, að
klofningurinn i Sjálfstæðis-
flokknum eigi rætur sinar i
persónuleika Gunnars Thorodd-
sen. Mestri íullkomnun náði
þessi kenning i bókinni „Valda-
tafl i Valhöll”, sem tveir vika-
piltar Geirs Hallgrimssonar af
Morgunblaðinu settu saman
fyrir siðustu jól. Þar er þvi
haldið fram, af óvenjulegri^
skarpskyggni, að ástæðan fyrir ,
þvi, að helmingur kjósenda ■
Sjálfstæðisflokksins styðji j
stefnu Gunnars Thoroddsen og |
að fimmtungur þingmanna
Sjálfstæðisflokksins hafi kosið
að styðja Gunnar á alþing og
baka sér þannig reiði valda-
stofnana flokksins, sé ein-
þykkni, ófyrirleitni og valdafikn
Gunnars.
Hin tæra
íhaldsstefna
Núverandi átök Gunnars- og
Geirsarms Sjálfstæðisflokksins
endurspegla djúptækan póli-
tiskan ágreining, sem rekja má
allar götur til upphafsára Sjálf-
stæðisflokksins.
Annars vegar hefur ávallt átt
veruleg itök i Sjálfstæðisílokkn-
um hópur hreintrúarmanna,
sem hafa barist fyrir þvi, að
tekin yrði upp ómenguð
markaðshyggja i efnahagsmál-
um. Þetta er hin tæra ihalds-
stefna, sem Jón Þorláksson,
glæsilegasti fulltrúi Sjálfstæðis-
flokksins fyrr og siðar, beitti sér
fyrir á fyrstu árum flokksins.
Þessistefna beið ósigur 1934, er
Jón hrökklaðist úr formanns-
sessi Sjálfstæðisflokksins fyrir
Ólafi Thors.
Helstu véfréttir þessarar
stefnu erlendis á siðari árum
eru hagfræðingarnir Milton
Friedman og jarðneskar leifar
Austurrikisskólans i hagfræði,
Friedrich von Hayek.
Hin hejðbundna
sjálfstœöisstefna
Hins vegar er fylking þeirra,
sem aðhyllast hina hefðbundnu
sjálfstæðisstefnu, sem þeir
Ólafur Thors og Gunnar Thor-
oddsen áttu drýgstan þátt i aö
móta. Meginhlutverk Sjálf-
stæðisflokksins samkvæmt
þessari stefnu er að standa
dyggan vörð um hagsmuni at-
vinnurekenda, ekki sist að
vernda þá fyrir ógnum óheftrar
samkeppni. Hin hefðbundna
sjálfstæðisstefna hafnar þvi for-
sjá markaðsaflanna, eins og
ferill Sjálfstæðisflokksins i
rikisstjórn sýnir raunar vel.
Hinir hefðbundnu sjálfstæðis-
menn hafa einnig nægilegt póli-
tiskt raunsæi til að gera sér
grein fyrir þvi, að hagsmunir
atvinnurekenda og þorra kjós-
enda fara ekki saman. Hin hefð-
bundna sjálfstæðisstefna felur
þvi i sér ýmis vinsæl alþýðu-
málefni, að vissu marki. Þ.á m.
má nefna almannatryggingar,
sjúkrasamlög og jafnvel verð-
lagseftirlit. Allt þetta er eitur i
beinum sannra markaðssinna,
eða frjálshyggjumanna, eins og
þeir nefna sig á siðari árum,
vafalaust i grini.
Atökin i Sjálf-
stœðisflokknum
Átökin, sem nú standa yfir i
Sjálfstæðisflokknum, eru fyrst
og fremst á milli hinnar hefð-
bundnu sjálfstæðisstefnu, sem
Gunnar Thoroddsen mælir
fyrir, og hinnar fræðilegu pen-
ingahagfræði og markaðs-
hyggju Friedmans og Hayeks,
sem Geir Hallgrimsson virðist
hafa ánetjast.
Útreið markaðshyggjunnar, i
mynd leiftursóknar Sjálfstæðis-
flokksins, i siðustu þingkosning-
um færirmönnum heim sanninn
um það, að hvort sem Gunnar
Thoroddsen verður valdamaður
i Sjálfstæðisflokknum lengur
eða skemur, hlýtur sú sjálf-
stæðisstefna, sem hann berst
fyrir að sigra að lokum, ef Sjálf-
stæðisflokkurinn á að halda
áfram að njóta fjöldafylgis.
og skoriö