Þjóðviljinn - 17.06.1981, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN MiOvikudagur 17. jiíni 1981
UOWIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
l’tgefandi: Utgáluiélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Kitstjórar: Arni Bergmann, Einar Kari Haraldsson, Kjartan
Olalsson.
Auglvsingastjóri: Horgeir Olaisson.
l'msjónarmaöur sunnudagsblaös: Guöjón Kriðriksson.
Al'greiöslustjóri: Valþur Hlóöversson
Blaðamenn: Allheiöur Ingadóttir, [ngibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Astgeirsdoltir, Magnus H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.
tþróttafréttainaöur: lngollur Hannesson.
l tlit og hönnun: Guöjon Sveinbjörnsson. Sævar Guöbjörnsson.
I.jósmyndir: Einar Karlsson, ttunnar Elisson.
Ilandrita- og prúlarkalestur: Andrea Jónsdóttir. Elias Mar.
Auglvsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstola: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Harðarson.
Algreiðsla: Kristin Hétursdóttir, Bóra Siguröardóttir.
Símavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Hilstjóri: Sigrún Baröardóttir.
I’ökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Siöumúla (i,
Keykjavik, simi S i:t :t:t.
Prentun: Blaðaprent hf..
ísland vill fá
að vera ísland
• í þeirri veröld sem við byggjum hafa hinar smærri
þjóðir miklu hlutverki að gegna. Fjölbreytni þjóðanna,
mannlífs þeirra og menningar gerir veröldina margfalt
merkilegri en væru hér allir steyptir í sama mót.
• Það væri ömurleg tilvera ef jarðarkringluna byggðu
t.d. ekki aðriren Bandaríkjamenn og Rússar, þótt báðir
hafi til síns ágætis nokkuð.
• Á þjóðhátíðardegi okkar íslendinga er ástæða til að
minna á hlutverk hinna smærri þjóða í veröld sem snýst
á barmi tortímingar. Allar vonir mannfólksins um líf og
friðá komandi tímum eru við það bundnar að hin smærri
ríki og meðalstóru nái pólitískum áhrifum sem dugi til
að stöðva hrunadans risaveldanna áður en það verður
um seinan, að okkur auðnist að f inna siglingaleið óháða
risaveldunum báðum og að reisa friðarmúr í milli
þeirra. I þessum efnum veltur ekki hvað minnst á póli-
tískri þróun í þeirri gömlu Evrópu sem við erum hluti af,
— svo í Frakklandi sem í Póllandi.
• Við (slendingar getum lagt okkar lóð á vogarskálar.
Við lif um íveröldþarsem margvíslegtsamstarf þjóða er
óhjákvæmilegt. Sjálf hljótum við að taka þátt í slíku
samstarf i með einum eða öðrum hætti. Það sem skiptir
máli er að við mætum hverju sinni til leiks með uppreist
höfuð en ekki sem taglhnýtingar, og að við veljum sjálf
þann vettvang sem við á.
•• Hættanaf langvarandi erlendri hersetu í landi okkar
er margvísleg. Á undanförnum mánuðum hef ur rækileg
athygli verið vakin á þeirri staðreynd að komi til kjarn-
orkustyrjaldar, þá erum við í fremstu víglínu, fyrsta
skotmark.
• Þó kann annað að reynast okkur hættulegra, — það
að æ f leiri hætti að hafa nokkuð við slíkt að athuga og
kjósi sér bljúgir hlutskipti lambsins sem leitt er til slátr-
unar, —að menn setji verðmætamat þeirra í Pentagon
og Hvíta húsinu öllu ofar.
• Og til eru þeir sem hér biðja nú um enn öflugri her-
búnað. Svoeinfaldir eru þeir í sinni þjónustu. Við skulum
vona þeir viti ekki hvað þeir gera.
• Kef lavíkurgangan á laugardaginn kemur á m.a. að
vera svar við þessu röddum.
• Maðurinn, einn i heiminum án fortíðar og við óvissa
framtíð er merkilegur.
• Maðurinn sem hluti af heild i sínu sögulega um-
hverfi er enn merkilegri.
• Á einni nótt mun efla þig eittþúsund vetra kólgað
blóð, segir Þorsteinn f rá Hamri í kvæði. Hver værum við
án landsins og sögunnar, án þeirrar menningar og minn-
inga sem landinu og sögunni tengjast? Svari hver fyrir
sig.
• Afl okkar nú, smátt eða stórt eftir atvikum, og vilj-
ann til að duga sækjum við til þeirra, sem hér lifðu áður
súrtog sætt, —til landsins, til sögunnar. Setjist niður við
gamalt veggjarbrot, t.d. á Hraf nseyri við Arnarf jörð, og
þið standið upp albúin til glímu. — Lítið út um eigin
glugga og sjáið Rein undir Akraf jalli — og það gamla
blóð, eitt þúsund vetra, sem skáldið býður okkur til full-
tingis, rennur örar í æðum, — uppg jöf in þokast f jær.
• Til eru þeir hérlendir menn, sumir til hægri,aðrir til
vinstri, sem telja f lest þjóðleg verðmæti best geymd á
einskisverðum öskuhaug týndrar sögu.
• Látum þá liggja miili hluta, — máske spegla þeir sig í
öðrum brunnum, sem við ekki þekkjum.
• Hitt skal sagt hér einu sinni enn, að ef við týnum
sjálfum okkur og rjúfum þau bönd sem tengja okkur
landi og sögu, þa verður framlag okkar á alþjóðlegum
vettvangi einskis metið í bráð og lengd. Sem 200.000 í-
búar einnar götu í New York, Moskvu eða Tokio höfum
við ekki margt fram að færa, — ekki heldur sem um-
skiptingar í eigin landi.
• „Pólland vill fá að vera Pólland", er kjörorð manna
þar sem baráttan er hvað brýnust nú. Slíkt kjörorð skilja
góðir alþjóðasinnar um allan heim, bæði Mitterand í
Parísog Melina í Aþenu. Þaðá víðar við. —k.
lcl I ^%Wh^~Pólitískar
verðbólguspár
Óstöðuglyndi í
verðbólguspám
Vinnuveitendasamband ts-
lands hefur nú enn á ný sett sig i
hagspekilegar stellingar og til-
kynntlandslýð.hver verðbólgan
á árinu 1981 verði. Það er að
visu e.t.v. ekki ástæöa til að
taka nein sérstök bakföll vegna
þessara frétta að þessu sinni,
þviað Vinnuveitendasambandið
hefur látið þessar sömu upplýs-
ingar i té með næsta reglubundn*
Af þeim tölum, sem nú hafa
verið raktar, verður Vinnuveit-
endasambandið varla ásakað
fyrir óeðlilega fastheldni i verð-
bólguspádómum. Þegar ekki
hefur lengur verið hægt að
skella skollaeyrum við vitnis-
burði raunverulegra hagstærða,
hefur Vinnuveitendasambandið
vissulega beygt sig fyrir stað-
reyndum og framkvæmt nauð-
synlegar lagfæringar á verð-
bólguspám sinum. Hitt er annað
mál, að þegar þessu marki er
náð, þ.e. spátimabilið heyrir að
Vinnuveitendasambandsins
hafa, fram að þessu, verið i ;
ágætu samræmi við þessa út- ■
skýringu.
Það, hversu mjög málgögn |
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu- ,
flokksins hampa verðbólgu- ■
spám Vinnuveitendasambands- I
ins, hversu vitlausar sem þær I
eru, rennir enn frekari stoðum ,
undirþá kenningu, að hérsé um ■
politiskar hagspár að ræða.
Hver borgar
brásann?
Vinnuveitendasambandið
rekur talsvert umfangsmikla !
Þorsteinn Pálsson framkvæmdastjóri
Vinnuveitendasambands íslands
Vinnuveitendasambandið
spáir verðbólgu 1981:
I nóv. 1980
í f ebr. 1981
Íjúní 1981
í sept. 1981
86%
55%
42,5%
? %
I um hætti siðan i nóvember 1980.
■ A hinn bóginn væri synd að
Isegja, að Vinnuveitendasam-
bandið legði sig ekki i fram-
króka við að varðveita eftir-
• væntingargildi verðbólguspáa
Isinna, þvi að yfirleitt taka þær
stakkaskiptum frá einum árs-
fjórðungi til annars.
* 1 nóvember 1980, i kjölfar
Ikjarasamninga atvinnurekenda
við samtök launþega, spáði
Vinnuveitendasambandið þvi,
• að verðbólgan á árinu 1981 yrði
Inálægt 86%.
I febrúar 1981, þegar ára-
mótaaðgerðir rikisstjórnarinn-
■ ar og fyrsta ársfjórðungshækk-
Iun visitölu framfærslukostn-
aðar á árinu 1981 lágu fyrir,
lækkaði Vinnuveitendasam-
■ bandið verðbólguspá sina um
Imeira en þriðjung og taldi nú,
að verðbólgan árið 1981 yrði
55%. Það er eftirtektarvert, i
• þessu samhengi, að Vinnuveit-
Iendasambandið virðist sam-
kvæmt þessu hafa komist að
þeirri niðurstöðu, við nánari
■ athugun, að efnahagsaðgerðir
Irikisstjórnarinnar jafngiltu ná-
lægt 31% lækkun verðbólg-
unnar. Lesendur munu hins
■ vegar minnast þess, að Alþýðu-
Iflokkurinn og Sjálfstæðis-
flokkurinn fordæmdu þessar
efnahagsaðgerðir á sinum tima
■ og töldu þær hálfkák eitt.
INú, i júni 1981, þegar fyrir
liggur, að verðbólgan á fyrri
helmingi ársins er um 34% á
■ ársgrundvelli, lækkar Vinnu-
Iveitendasambandið enn spá
sina og nú um tæpan þriðjung.
Opinber skoðun Vinnuveitenda-
Isambandsins er nú sú, að verð-
bólgan árið 1981 verði 42.5%.
Þannig liggur það fyrir, að
, verðbólguspá Vinnuveitenda-
Isambandsins hefur lækkað um
helming á hálfu ári. Spurningin
er nú sú, hvort um einhvern
, stöðugleika kunni að vera að
Iræða i þessu óstöðuglyndi og við
megum eiga von á frekari helm-
ingun verðbólguspár Vinnu-
■ veitendasambandsins, áður en
■ árið er liðið.
miklu leyti sögunni til, er e.t.v.
hæpið að tala um spár i sama
skilningi og áður.
Á hinn bóginn má velta þvi
fyrir sér, hvaða gildi, auk
skemmtigildis, hagspár af þvi
tagi, sem Vinnuveitendasam-
bandið iðkar, hafi. Þessar verð-
bólguspár hafa, eins og fram
hefur komið, verið viðs fjarri
raunveruleikanum, a.m.k. að
svo miklu leyti sem þær hafa
verið forsögn um óorðna at-
burði. Það er ekki fyrr en spá-
timabilið er hálfnað, eins og nú
er, að „spádómar” Vinnuveit-
endasambandsins komast i ein-
hverja likingu við þann raun-
veruleika, sem venjulegt fólk
býr við. Þessi glámskyggni
Vinnuveitendasambandsins er
ekkert nýnæmi. Verðbólguspár
þess hafa frá upphafi verið með
þessum hætti.
Vilji menn ekki fallast á þá
tilgátu að i hagdeild Vinnuveit-
endasambandsins sitji einfeldn-
ingar, sem ekkert geti lært af
reynslunni, virðist aðeins vera
ein trúverðug skýring á þessum
stöðugu og einhliða skekkjum i
verðbólguspám Vinnuveitenda-
sambandsins. Skýringin er sú,
að verðbólguspárnar svokölluöu
séu gerðar i pólitiskum tilgangi.
Tilgangur þeirra sé ekki að
finna liklegasta verðbólgustig
hvers árs. Hlutverk þeirra sé
hins vegar að sannfæra laun-
þega um tiltekin verðbólgusam-
hengi og vinna þannig að fjár-
hagslegum og pólitiskum mark-
miðum atvinnurekenda. Á
timabilinu rikisstjórna, sem at-
vinnurekendur telja sér ekki
nægilega vinveittar, eru þvi
verðbólguspár Vinnuveitenda-
sambandsins allt of háar, sam-
kvæmt þessari kenningu. 1
stjórnartið rikisstjórna, sem
eru atvinnurekendum hliðholl-
ar, hafa þessar vérðbólguspár á
hinn bóginn tilhneigingu til að
vera of lágar. Verðbólguspár
hagdeild, sem m.a. annast það
verkefni að útbúa þær verð-
bólguspár, sem lýst hefur verið.
Sé einhver alvara að baki verð-
bólguspám, eru þær verulegt
fyrirtæki, sem krefst umtals-
verðs mannafla og reiknibún-
aðar. Það er með öðrum orðum
dýrt að búa til slikar verðbólgu-
spár.
Hver borgar þennan kostnað?
Auðvitað launþegar. Kostnaðin-
um við rekstur Vinnuveitenda-
sambandsins, og þar með gerð
hinna pólitisku verðbólguspáa,
er með beinum og óbeinum
hætti bætt ofan á það vöruverð,
sem neytendur greiða.
Það er auðvitað hluti af göml-
um forréttindum auðstéttanna,
að launþegar borgi kostnaðinn
af hagsmunasamtökum þeirra. i
Nú á dögum er þó e.t.v. engin I
ofætlan að gera þá kröfu, að þvi I
fé sé varið i eitthvað gagnlegra '
en pólitiskan loddaraleik af I
ómerkilegasta tagi. Hinir nýju
stjórnendur Vinnuveitendasam- I
bandsins virðast hins vegar *
hafa aðra skoðun.
Kostnaðarsagan er þó ekki öll ]
sögð með þessu. Vinnuveitenda- .
sambandið framvisar hinum I
pólitisku verðbólguspám sinum
til aðildarfyrirtækja sinna, eins ]
og annarra, sem heiðarlegum .
upplýsingum og virðist ætlast til
þess, að þau taki rekstrar- I
ákvarðanir i samræmi við það. ]
Sum fyrirtækin, einkum hin .
smærri, taka þessa ráðgjöf
alvarlega og haga rekstri sinum I
þannig. Að svo miklu leyti sem [
verðbólguspár Vinnuveitenda- .
sambandsins eru rangar, taka I
þessi fyrirtæki rangar rekstrar- I
ákvarðanir. Kostnaður þjóðar- ]
búsins af þessum sökum getur .
verið gifurlegur.
Það eru að sjálfsögðu einnig j
launþegar, sem eru látnir borga .
þennan seinni reikning.
•9 skorid