Þjóðviljinn - 22.08.1981, Side 5

Helgin 22.-23. ágúst 1981 Í>JÓÐV1LJINN — SIDA 5
Sigríður Kristmundsdóttir, mannfræðingur:
Athugasemd við
Athugasemdir um
(kvenna)menningu
t sunnudagsblaöi Þjóöviljans
15. —16. ágúst gerir Halldór
Stefánsson nokkrar athugasemd-
ir viö þá notkun á hugtakinu
menning, sem fyrir skömmu hélt
innreiö sina á siöur blaösins og þá
einkum i skrifum Kristjönu
Gunnarsdóttur um kvennamenn-
ingu. Þessar athugasemdir Hall-
dórs gefa tilefni til frekari at-
hugasemda varöandi notkun hug-
taksins menning i mannfræöi og
færslu þess yfir á sviö jafnréttis-
baráttu.
Halldór rekur stuttlega tilraun-
ir mannfræöinga til aö skilgreina
hvaö sé menning, nefnir til upp-
hafsskilgreiningu Tylors á hug-
takinu og minnist á árangurslitla
útfærslu Kroebers á þvi. Vita-
skuld hefur ótal margt fleira
veriö ritaö um menningu i mann-
fræöi og hugtakiö skilgreint upp á
nýtt allnokkrum sinnum og á aö-
' skiljanlegan máta, enda er slik
endurskilgreining hugtaka visast
merki fræöigreina i sókn og mót-
un.Skilningur á hugtakinu menn-
ing i mannfræöi siöastliöin hundr-
aö ár er þvi margvislegri en Hall-
dór gefur til kynna, enda veröur
þessu efni vart gerö skil i fáeinum
athugasemdum. Þaö sem skiptir
máli hér er sú niöurstaöa sem
Halldór kemst aö aö lokinni upp-
rifjun sinni, þ.e. aö „Altént væri
merking hugtaksins svo yfir-
gripsmikii aö hún táknaöi svona
hérumbil allt og ekki neitt”.
Vill Halldór með þessu meina
að hér sé á ferðinni gagnslaust
hugtak sem mannfræöingar jafnt
sem jafnréttismenn geröu réttast
I aö leggja á hillúna rétt eins og
fornfálégt verkfæri sem tapað
hefur notagildi sinu? Hlýtur ekki
hugtak sem táknar „allt og ekki
neitt” að vera gagnslaust til
skilnings á félagslegu atferli og
háttum manna?
Til samanburöar í þessu sam-
hengi er nærtækt aö skoöa aöeins
annaö grundvallarhugtak i
mannfræði, hugtakiö samfélag.
Hvaö er samfélag? Þaö md t.d.
segja, varfærnislega, aö sam-
félag sé samsafn manna sem hafa
með sér félagsleg samskipti sem
aftur ákvaröast af viöteknum
reglum um réttindi og skyldur
samfélagsmeölima. En þetta er
engan veginn tæmandi skilgrein-
ing, þaö má t.d. spyrja: Hvaö
greinir eitt samfélag frá ööru?
Hvar byrja samfélög og hvar
enda þau?
Félagsleg samskipti af of-
angreindu tagi eiga sér t.d. stað
yfir landamæri rikja þannig að
vart eru landamæri i hlutlægum
sem óhlutlægum skilningi not-
hæfarmarkalinur samfélaga.Eöa
er samfélag ef til vill ekki eining i
þeim skilningi aö um einhverja
heild sé aö ræöa, heldur einhvers
konar ferli, lifandi og breytingum
undirorpið, og sem erfitt er aö
festa hendur á hveriu sinni og
engan veginn hægt aö koma fyrir
i þægilegri allsherjarskilgrein-
ingu? Er þá ekki eins komiö fyrir
hugtakinu samfélag og hugtakinu
menning aö þaö getur ’táknaö
„svona hérumbil allt og ekki
neitt”?
Ekki horföi vænlega fyrir
mannfræði ef mannfræöingar
teldu sig af þessum sökum knúna
til aö kasta sliku grundvallar-
hugtaki sem samfélag fyrir róöa.
Mergurinn málsins er vitaskuld
sá aö merking hugtaka i
mannfræði jafnt sem öörum
greinum félagsvisinda, markast
endanlega af viöfangsefni þeirra
hverju sinni. Sveigjanleiki er þvi
einmitt meginkostur hugtaka af
þessu tagi, þaö er ónýtt hugtak,
sem ekki er hægt aö nota á fleiri
en einn máta og á fleiri en eina
tegund viöfangsefna. Hugtök eins
og menning og samfélag hafa þvi
engan veginn tapaö notagildi
sinu. Hins vegar skiptir þaö öllu
máli að menn útiisti eins'
nákvæmlega og þeim er unnt og
með tilvisun til fræöilegrar
og/eða almennrar þekkingar
þeirra sem þeir skrifa fyrir,
hvaöa skilning þeir leggi i þessi
hugtök samkvæmt viöfangsefni
sinu hverju sinni.
Tilefni athugasemda Halldórs
var aö hans dómi hrapaleg mis-
notkun hugtaksins menning i
skrifum Kristjönu Gunnarsdóttur
um kvennamenningu. I fyrsta
lagi skýtur þaö skökku viö að yf-
irleitt sé hægt aö nota eöa mis-
nota gagnslaust hugtak þ.e.
gagnslaust samkvæmt skoðun
Halldórs aö þvi er viröist. I ööru
lagi má vera ljóst af þvi sem aö
ofan segir um eöli og notkun hug-
taka aö Kristjönu er fullfrjálst aö
nota hugtakiö menning á hvern
máta sem hún kýs og á heimtingu
á þvi að vera tekin alvarlega i
þeim efnum ef hún útskýrir hvaöa
skilning hún leggur i hugtakiö og
meö hvaöa rökum hún beitir þvi..
Fræðimenn hafa engan einkarétt
á hugtökum.
Hins vegar er þaö vafamál
hvort notkun þessa hugtaks á þvi
sviði sem Kristjana kýs aö nota
það, þ.e. á sviöi jafnréttisbaráttu
sé þeirri baráttu til nokkurs
framdráttar enn sem komið er.
Þaö má vera eins og Halldór telur
aö i islensku visi oröiö menning til
„margbrotins samspils þess
veruleika er gerir konum jafnt
sem körlum kleift aö draga fram
lifiö viö ákveöin skilyröi i tima og
rúmi”. Hér er vissulega á
feröinni tækur mannfræöilegur
skilningur á hugtakinu menning,
en mér er til efs aö mönnum komi
þetta fyrst i hug þegar þeir rekast
á orðiö menningu i islensku máli.*
1 almennu máli viröist oröiö
menning öllu heldur visa annars
vegar til allrahandana listastarf-
semi s.s. tónleika og málverka-
sýninga, og hins vegar til þess
sem stundum er nefnt efnisleg
“l
PÓST-
SÍMAMÁLASTOFNUNIN
óskar að ráða
Fólk til skrifstofustarfa
nú þegar, eða sem fyrst.Verslunarskóla-
menntun eða starfsreynsla æskileg.
Nánari upplýsingar verða veittar i starfs-
mannadeild stofnunarinnar.
menning, þ.e. til verkfæra og tóla
ýmiss konar og margvislegrar
starfsemi þeim tengdum. Þegai
orðiö menning er siðan komiö i
samsetninguna kvennamenning
og þannig slitiö úr nauösynlegum
tengslum viö þann veruleika sem
Halldór visar til og sem konur
hljóta aö vera tengdar órjúfan-
legum böndum rétt eins og karlar
þótt á annan máta sé, og meö
ofangreindan almennan skilning
þess i huga, þá liggur beinast við
aö skilja oröiö kvennamenning
sem hvers konar starfsemi sem
konur sérstaklega hafi stundað.
Og þá detta mönnum ef til vill
fyrst og fremst i hug hefðbundin
störf kvenna s.s. barnauppeldi,
heimilishald, handavinna, ræst-
ingar og fleira af þvi tagi sem
konur i jafnréttisbaráttu kæra sig
varla um aö sitja lengur aö einar.
Hvorki er hér um litilsverð störf
að ræða, né virðist þaö vera ætlun
Kristjönu að hugtakið kvenna-
menning skiljist á þennan máta,
en af ofangreindu dæmi má vera
ljóst aö æskilegt væri aö hiö um-
deilda hugtak hlyti nánari um-
fjöllun áður en það er hafiö á loft i
nafni jafnréttisbaráttu eða þvi
kastað á dyr sem öfugmæli.
Sigriöur Kristmundsdótlir,
mannfræöingur.
#
Húsnæöisstofnun
Tæknideild
ríkisins
Laugavegi 77 R Simi28500
Utboö
Skútustaðahreppur, S-Þingeyjarsýslu
Tilboð óskast i byggingu tveggja einbýlis- ‘
húsa, byggðra i Reykjahlið, Mývatns-
sveit. Húsunum skal skila fullbúnum 30.
júni 1982.
Afhending útboðsgagna er á hreppsskrif-
stofunni og hjá tæknideild Húsnæðisstofn-
unar rikisins frá 21. ágúst n.k. gegn kr.
1000,- skilatryggingu.
Tilboðum skal skila á sömu staði eigi siðar
en miðvikudaginn 2. sept. n.k. kl. 14.00 og
verða þau opnuð að viðstöddum bjóðend-
um.
F.h. stjórnar verkamannabústaða,
Tæknideild Húsnæðisstofnunar rikisins.
Eflum
framfarír
fatlaðra
Gíróreikningur 506000-1
Fyrsta
reggae-platan
sem er gefin út
hérlendis
Þeir Sly Dun bar og Robbie Shakespeare hafa
um iangt skeið notið mikillar virðingar meðal
reggae-tónlistarmanna og verið mjög
eftirsóttir jafnt sem hljóðfæraleikarar og
upptökustjórar. Fyrir skömmu gáfu Sly
og Robbie út plötuna Taxi en á henni
koma fram undir þeirra stjórn margir af
fremstu reggae-listamönnum samtím-
ans og má þar nefna Dennis Brown<
Wailing Souls, Black Uhuru og
Gregory Isaacs.
Taxi vakti mikla athygli
tónlistargagnrýnenda sem margir
hverjir töldu hana með bestu
reggae-plötum ársins og hér á
landi hefur hún náð töluverðum
vinsældum.
Nú hefur Taxi verið pressuð
hérlendis og þess vegna
getum við boðið þessa
frábæru plötu á
aðeins kr. 138,00.
FALKINN