Þjóðviljinn - 15.12.1981, Blaðsíða 7

Jólablað Þjóðviljans — SÍÐA 7
mér fæ ég ekki betur séð en að
þessi þjóðfélög séu næsta svipuð
að gerð. Ef menn neita þvi þá
gera þeir það gegn betri vitund.
Vald kommúnistaflokkanna er
ákaflega svipað i þessum löndum.
Þetta eru ritskoðunarsamfélög.
En hitt getur svo verið að það sé
auðveldara að skipuleggja Kin-
verja en t.a.m. Rússa, það hefur
verið sagt að Kinverjar kunni
öðrum betur að vera þegnar. Að
vissu marki þó — langlundar-
geðið sýnist mikið, þangað til allt
i einu sýður upp úr, eins og allar
bændauppreisnir fyrri tima sýna.
Einkaframtakið
Nú er allmikið um það skrifað
að smáeinkaframtak fái að
spreyta sig, nú siðast var frá þvi
skýrt, að menn mættu hafa allt að
sjö manns i vinnu i slikum fyrir-
tækjum, sem til þessa voru fjöl-
skyldufyrirtæki. Þetta hefur
breytt nokkuð svið borganna frá
þvi sem áður var, allskonar smá-
þjónusta hefur eflst. Þetta kemur
m.a. inn á spurninguna um að út-
vega fleirum atvinnu. Það var
trúaratriði og tilheyrði glans-
myndinni að ekki væri til atvinnu-
leysi eða verðbólga i Kina. Nú
viðurkenna stjórnvöld að at-
vinnuleysi er tölvert mál, og þessi
smárekstur er ein leið til að mæta
þvi.
En samt er fólk dálitið tor-
tryggið á þessa nýbreytni. Þetta
litur vel út, menn gætu krækt sér i
meiri tekjur en menn hafa i störf-
um hjá rikinu. En hjá rikinu eru
þeir tiltölulega öruggir og þar
biður þeirra ellistyrkur, a.m.k. i
borgum. Menn hafa lifað miklar
sviptingar og kúvendingar siðan
1949, og menn hika við að steypa
sér út i einkaframtakið, þvi að þá
getur grunað að það verði stutt
gaman skemmtilegt og ef ný her-
ferð byrjar eftir nokkur ár gegn
öllu sem verður kallað
kapitalismi þá situr þetta fólk illa
i súpunni.
Stúdentalíf
— Hvernig var svo að vera
stúdent i Kina?
— Ef maður stundar námið
sæmilega þá gengur það nokkuð
vel. Að visu var það svo, að enda
þótt fyrsta áriö færi i strangt kin-
verskunám, þá gekk það nokkuð
erfiðlega fyrstu mánuðina eftir
það að ná að fylgjast með fyrir-
lestrum. Þeir tóku að visu nokkuð
tillit til tungumálaerfiðleika i
kröfugerð til okkar útiendinga en
samt — við vorum á sömu kúrs-
um og Kinverjar nema þá i t.d.
fornkinversku, þar sem þeir stóöu
miklu betur að vigi. Þar vorum
við hafðir sér.
Námstilhögunin var að breyt-
ast þegar ég kom frá þvi sem var
,á menningarbyltingarárunum.
Hið almenna háskólanám var
■ verið að lengja i fjögur ár (siðan
kemur framihaldsnám) en hafði
verið þrjú, það var verið að
endurreisa prófakerfið i fyrri
mynd osfrv. Viö fengum vita-
skuld yfirsýn yfir hin ýmsu tima-
bil i kinverskum bókmenntum.
Sjálfur hafði ég mestan áhuga á
ýmsum fornum skáldum.
Framan af okkar öld var reyndar
ýmislegt gott skrifað i Kina en
eftirbyltingaruppskeran er sann-
ast sagna ansi fátækleg. Eitthvað
er þetta samt að rétta við aftur.
Ég náði i þann sið frá
menningarbyltingunni sem sendi
stúdenta i likamlega vinnu:
fyrsta árið var ég eina viku i
verksmiðju og eina viku i sveita-
kommúnu, en svo var þetta lagt
niður. Þetta hafði verið meira
áður, en var orðið næsta form-
legt. Aftur á móti er haldið áfram
að senda alla námsmenn dag og
dag i uppskeruvinnu.
Hörð samkeppni
A árum menningarbyltingar-
innar voru menn valdir á vinnu-
stað til að fara i skóla. Það litur
vel út á pappirnum og þetta voru
eðlileg viðbrögð við þvi sem áður
var, að embættismannabörn ein-
okuðu háskólana. En þetta fór
fljótt út i klikuskap og yfirborðs-
lega samkeppni um það hver væri
róttækastur i kjaftinum. Nú er
aftur á móti mikil samkeppni um
inngöngu i inntökuprófum. Og
þeim tiltölulega fáu sem inn i há-
skóla komast finnst að þeirra
hlutskipti sé heldur gott og sætta
sig alveg við það að það er á þeim
töluverð pressa að standa sig:
þeir njóti friðinda og þeir verði að
vinna landinu gagn. 1 þessum efn-
um er hugarfar mjög ólikt þvi
sem við þekkjum hjá stúdentum
hér i kringum okkur.
Engin leið að spá
— A hvaða leið er Kina?
— Það er ekki nokkur leið að
spá um það. Að sumu leyti kemur
þetta sem ráðamenn hafa á odd-
ínum nú kunnuglega fyrir sjónir:
við skulum læra af útlöndum,
flytja inn tækni, en halda samt i
hinn kinverska kjarna. En við-
miðanir breytast. Yngra fólkið
þekkir ekki það Kina sem var
fyrir 1949, það hefur ekki lifandi
samanburð við fortiö landsins —
kannski er það þess i stað að velta
fyrir sér Japan, hvort það land sé
einhver fyrirmynd á okkar tækni-
öld. Það er svo margt i deiglunni,
sveiflurnar hafa verið svo stórar
frá þvi að Kina væri hinn besti
heimur til þess að Kina þyrfti allt
aö læra, þeir lenda út á hinum og
þessum blindgötum. En það er
kannski ekki svo slæmt, meðan
þeir hafa augun opin fyrir ýmsum
möguleikum. Það er dálitið góður
hlutur — menn velta fyrir sér
hvaðber að gera, trúa á að margt
sé mögulegt, eru ekki sljóir.
Mönnum finnst þeir hafi komið
undan fargi eftir menningar-
byltinguna og m.a. þess vegna
hafa stjórnvöld haft heldur góðan
byr. En hvað svo verður, það veit
enginn...
áb
Menningarbyltingin —nú tala menn um hana sem stórslys...
TVÖ LJÓÐ
eftir Elísabetu Þorgeirsdóttur
I gegnum reynslu og sárindi
svita, tár og vonleysi
hefur okkur lærst
að lífið er til fyrir þig og mig
að lifa því.
Herkvaðning
Finndu það og njóttu þess.
Slakaðu á væntingunum
sem þú hélst að yrðu uppfylltar
á einhvern óskilgreindan hátt.
Hlustaðu
á öruggan æðaslátt sjálf rar þín
og þekktu afl þitt
sem er engu háð
öðru en jafnvægi sjálfrar þín
og jákvæðu viðhorfi til þess sem bíður þín
þegar allsleysið verður þér eiginlegt
og sófar og silfur
hætta að þvælast um hugskot þitt.
Lærum að meta gildi vináttunnar
virða aðra og miðla þeim hamingju.
Tökum óskir okkar til yfirheyrslu
og vinsum úr
þær sem eingöngu styrkja eigingirnina
og hreykja okkur hærra.
Horfum í kringum okkur
á allar myndirnar í umhverfinu
gleðina, lognið, ilminn
og vinnum verk okkar vel.
Að vísu er samfélag okkar
geðveikislegt i öfgum sínum
og auðvelt að selja það andskotanum
því þannig fari það hvort sem er.
En eigum við að gefast upp
selja okkur lágkúrunni á vald
— hugsunarlausri sjónvarpsmötun
ástlausum hjónaböndum
eignasöfnun og slúðri?
Drullupollurinn verður að vísu
þægilegur og volgur með tímanum
og ekki svo afleitt að sulla þar
með öllum hinum
en berðu hann saman við lækjarsprænuna í
hlíðinni
og láttu hana verða þér leiðarljós
meðan þú skreiðist upp á bakkann
og bíður þess að fötin þin þorni.
Ef sverð þitt
er of stutt...
Eins og ekkert sé
drífurðu af uppvaskið
gengur til verka eins og vinnu í bónus
skúrar, þværð og ryksugar
áreynslulaust
eins og að leggja kapal.
Sest svo niður
með vatnsbólgnar hendur
teygir úr þér og hlærð
tilbúin i næsta slag...
Þú veist að verkstjórinn niðurlægir þig
til að upphef ja sig.
Þú veistaðaf köst þín á skrifstof unni
eru helmingi meiri en skrifstof ustjórans
með þreföld þín laun ...
horfðu þess vegna beint fram
með kvenlegri reisn
(eins og þegar þú óvart heyrir klámsögurnar
og vætir dónalegt púður þeirra
með því að svara beint og blátt áfram)
stattu í báða fætur
hvar sem þú ert stödd
vertu enn meiri kona
stígðu svo eitt skref fram
ef sverð þitt er of stutt...