Þjóðviljinn - 08.04.1982, Blaðsíða 18

18 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 8. april 1982
Grafiö frá tjaldinu
Á sunnudeginum ftírum viö á
fætur kl. 6.15. Þá var 24 stiga
frost, en haföi verið mest 25
gráður um ndttina. Þaö tekur
alltaf dágóðan tima aö koma sér
afstaö.grafa frá tjaldinu, ef eitt-
hvað hefur snjóaö aö ráöi um
nóttina. Einnig þarf aö elda mat,
smyrja skiði og hlaða öllum
farangri aftur upp á sleðana. Viö
komust þviekki afstaö fyrrenkl.
10, oghéldum þá áfram göngunni
inn á Dyngjufjalladalinn. Þá var
frostiðkomiöniður i 13 gráður, og
skýjahula á himni. Færðin var
nokkuö þung. Um hádegi birti upp
og við gengum inn dalinn í stór-
kostlegu veöri. En ferðin var
Ófært i
erfið, mikill laus snjór, og
sleðarnirvildu oftsitja fastirí urð
undir lausamjöllinni. Það hafði
verið óvenju snjólétt þennan
vetur, og sá snjór, sem við geng-
um á var tiltölulega nýfallinn.
Við tjölduðum i miðjum
Dyngjufjalladalnum í um 680
metra hæð. Þá að áliðnum degi
var frostið komið niður i 6 stig.
Sérstaklega útbúna poka úr
gorotex-efni sem hleypir i gegn-
um sig lofti, en er annars alveg
vatnsþétt, höfðum við tekið með
okkur og ákváðum við að prófa
pokana þessa nótt. Tveir okkar
sváfu úti i einum pokanum og
fundu ekki fyrir kulda, þótt frost-
ið hafi mest orðið 21 stig þá um
nóttina.
Við útbjuggum gryfju þar sem
við komum siðan pokunum fyrir.
Annars eru þessir pokar hafðir
með öryggistækief tjaldið fykiof-
anaf okkur, og eru jafnframt not-
aðir sem segl, ef þannig færi
býðst.
Færðinfer versnandi
A fætur fórum viö kl. 10 á
mánudagsmorguninn. Frostið
hafði minnkað nokkuð, og komin
var logndrifa, en armars gott
veður. Afram var ferðinni haldið
eftir þessum merka dal sem
gengur i gegnum Dyngjufjöll og
er opinn i báða enda. Stefnan var
tekin á Sigurðarskála, sem
Ferðafélag Austurlands hefur
reist i norðanverðum Kverk-
fjöllum.
Það snjóaöi mikið þennan dag
ogfærðinfórsfversnandi Um há-
degi var hitinn kominn i frost-
mark, ogþá versnaði til muna að
draga sleðana, þvi það fraus
undir þeim. Skyggnið var orðið
mjög lélegt, svo við uröum að
fylgja áttavitanum, þótt litil
hætta hafi verið á að villast þarna
inni i dalnum sem liggur i norð-
suður.
Viö sáum móta fyrir iótum
Trölladyngju.en þegar komið var
út úr dalnum, birti upp, og um
leið batnaði færið. Um ki. 18 vor-
um við komnir um hálfan ki'ló-
metra suð-austur af Kattbeking,
og þar slógum við upp tjaldinu.
Tjaldað á bökkum
Jökulsár á Fjöllum
Umnóttina hafði hvesst, og um
morguninn þegar við vöknuðum
var 11 stiga frost og skafrenn-
ingur og samfelld snjókoma.
Þrátt fyrir það drifum við okkur
af stað, og ætluðum okkur að ná
alla leið i Siguröarskála þá um
daginn.
Skyggnið var sama sem ekkert,
en lagaöist örlitið er leið á dag-
inn. Færðin fór siversnandi, mik-
ill og erfiður lausasnjór. Við
skiptumst á að troða slóðina á 5
minútna fresti. Þetta var mjög
erfiður áfangi og okkur miðaði
litiö áfram.
Klukkan 8 um kvöldið náðum
við loks niður að Jökulsá á Fjöll-
um og komum aö henni opinni.
Þá var farið að dimma svo við
ákváðum að tjalda þarna á ár-
bakkanum. Lausasnjórinn var
svo mikill, að þegar við stigum af
skiðunum, sukkum við upp að
mitti I lausasnjó.
Þrátt fyrir þessa færð, ákváð-
um við að fara i rannsóknarferð
um kvöldið og leita að snjóbrú
yfir ána, sem og okkur tókst.
Könnunarferö inn að Kverkjökli. Þar var allt ófært sökum mikils lausasnjós og snjóflóðahættu. Þessi
mynd er tckin beint fyrir ofan úthlaupið á Kverká, þar sem Isheliarnir frægu eru.
4 km. á þremur
klukkustundum
Mqrguninn eftir var komið
bjart veður til fjalla og 14 stiga
frost. Við sáum upp um öll Kverk-
fjöll, en á þessum slóðum vorum
við komnir i 800 metra hæð.
Yfir ána komumst við á snjó-
brúnni og hugðumst ná til
Sigurðarskála fyrir hádegi.
Færðin var erfið og sleðarnir
voru hálfir á kafi. I skálann náð-
um við ekki fyrr en kl. 12, en þá
höfðum við verið 3 klukkustundir
að ganga aöeins 4km. Skálinn er
til mikillar fyrirmyndar og að-
koman var ágæt. Akváöum viö að
vera i skálanum næstu nótt og
nota tækifærið til að þurrka tjald-
ið og huga aö okkar ferðabúnaði,
gera vörutainingu, og undirbúa
framhaldið.
Það leit út fyrir aö ferðin myndi
ætla að ganga frekar illa vegna
ferðarinnar, svo viö ákváðum að
kanna aðstæöur i næsta nágrenni
á fimmtudeginum. Dyngjujökull
var nýhlaupinn og alveg ófær,
svo við fórum inn að Kverkfjöll-
um strax um mcrguninn til að
kanna snjóalög og aðrar aðstæð-
ur.
Snjór var það mikill á þessum
slóðum, aö slóðin féllsaman yfir
skiðin. A öldum sem sprungu i
snjóinn og is og hjarn undir. Þá
var einnig augljóslega mikil snjó-
flóðahætta viða i hliðum Kverk-
fjalla og nálægum brekkum.
Það var þvi greinilega alveg ó-
fært þar um. Eina leiðin fyrir
okkur var þá að fara austur fyrir
Kverkfjallaranann og upp Brúar-
jökul. En þar sem sumir okkar
voru timabundnir, og útséð að
slikt ferðalag myndi tefja mikið
okkar ferð, ákváðum við að snúa
aftur i norður og halda i skálann
Dreka sem er austan við Dyngju-
fjöll, rétt sunnan við Oskjuopið.
Eftir þessa ákvöröun snérum
við til baka i Sigurðarskála og
dvöldum þarfram á næsta morg-
un.
Snúið aftur í norður
Við risum úr rekkju kl. 5 um
morguninn og þá var ágætis
veður, alskýjað en stillt og um 4
stiga frost. Snjórinn var laus við
skálann og næsta nágrenni, en
þegar við komumst lengra i
norður þéttist hann og færið fór
batnandi. Við stefnum nú i há-
norður I átttil skálans Dreka, en
hugmyndin var að halda þaöan
áfram norður til Bræðrafells i
miðju ódáðahrauni og þaðan á-
fram annaðhvort niður i Mý-
vatnssveit eöa i Svartárkot,
þaðan sem við höfðum lagt upp I
ferðina.
Þegar við vorum komnir að
Dyngjufjöllum aö austanverðu,
minnkaöi snjórinn mjög snögg-
lega, og siðasta spölinn að Dreka
urðum við að rekja okkur eftir
snjólænum, en i skálann náöum
við eftir 12 tima ferð.
Veðrið var ágætt og við sáum
víöa yfir, Trölladyngju, Kistufell
og Herðubreið. Við sáum lika að
engin leið varað ferðast á skiðun-
um áfram i norður og niður i
Mývatnssveit, þvi þar var alveg
auð jörð, allur snjór horfinn.
Ekkert skyggni
í Öskjuopi
A laugardagsmorguninn
héldum við gegnum öskjuop, til
að komast hærra og i betra sklða-
færi. Þá var skollin á stanslaus
snjókoma, og skyggnið ekkert.
1 tilefni þess að feröafélögunum, tókst ekki að
ná ásettu marki, þ,c. að komast yfir Vatnajökul,
heldur urðu að snúa viö og halda aftur f Svartár-
kot, skellti Sigurður Þórarinsson fram visu til
þeirra félaga. Þar sem þeir brugðust ekkert allt
of kátir viökveöskapnum, hélt Siguröur leiknum
áfram, þar til úr varö á endum þessi visnaflokk-
ur:
Ferðasagá
Nú skal segja sögu af nokkrum köppum,
sem aö þegar vetur skellur á
æða um fjöll með sklði löng á löppum
langandi aðfrægðartindum ná.
Hollt var löngum ungum og hollt mun þeim enn
að heyra hvað þeir afreka, slfkir menn.
Svo að verði sett meö stærsta letri
á söguþjóöar hetjudáða spjöld
saga af ferð, er fóru á liðnum vetri
fírar þessir, hef ég nokkur kvöld
aðalpunkta hennar saman sett
og segir Halldór ólafs þar mest allt rétt.
Afrck það, cr átti aö sýna lýöum,
atgervi, sem stæðist hverja raun,
var: Að fara saman sex á skiöum
suöur yfir ódábanna hraun,
áfram svo.fmeð allra minnsta stanz
yfir Vatnajökul og Breiöársands.
Litiö hefur frétzt til þeírra ferðar
fyrr cn komu innst i Bárðardal,
þar þcim voru veizlur stórar geröar,
vambir kýldu þeir scin gera skal.
Sagt hefur þaö verið um Svartárkotsmenn,
að gestrisnir þcir voru og eru enn.
K galla og skiöi börn og hundar bilna,
bændakonur prisa garpskapinn,
er feröalangar láta i það skina, .
að skotferö yfir Vatnajökulinn
verði ei erfið vaska fyrir menn,
sem væntanlega skjótist yfir Grænland senn.
Héldu svo til hraunsins breiða og langa,
hvitt sem var og lokkandi að sjá,
er þeir hófu út á það að ganga
iililega kempum þessum brá.
Böli slíku búizt höfðu ei viö,
tii botns þcir sukku strax gegnum snjólagið.
Hérna reyndust harla litils virði
hlaupaskiðin, þeirra stolt og skraut,
urðu núna aðeins aukabyrði
á öxlum þcirra og juku gönguþraut.
Galli það á gönguskíðum er,
að gagnast mönnum ekki þá snjóþungt er.
Snjó I klof nú keifa voða lcngi
kapparnir og stefna i suðurátt.
Fór þó svo um þessa dáöadrengi
að dró úr kröftum þeirra smátt og smátl.
Nær var þrotin orka sumra öll,
cr þeir komust loks i Dyngjufjöll.
Þar sem heitir dalur Dyngjufjalla
dvöldust þeir um hrið við magran kost.
Kaldir, aumir, ýkja glaðir varia,
átu snarl og bruddu þurran ost.
Sannarlega segjasl veröur það,
að sumir mundu betri tið á þessum staö.
Bættist enn á ógæfunnar kúfinn,
ærinn sem að fyrir þegar var.
Dyngjujökull sýndist anzi úfinn,
erfið myndi skiðaganga þar.
Basiararnir ráð það brugöu á
að böölast austur fyrir Jökulsá.
Sveittir, spældir Sigurðar- tit skála
seggir brutust, hvildust þar um sinn.
Kverkfjöll klifa kom nú eitt til mála,
ef komast áttu suður jökulinn,
en sem þeir nálgast þessi feikna fjöll
fyrirliöans raustin hcyrist gjöll:
„Þessi fjallshlfð mörgum erfið oft er,
efstu brúnum mikil þraut að ná.
Bara aö við hefðum helikopter,
hagur okkar myndi vænkast þá,
en enginn slikur leggur okkur lið,
þvilcgg ég til að hérna viö snúum viö.
Þá mun okkar þrautum bráðum linna,
er þjóöráö vafalitiö telja má
næst, er frægð við viljum okkur vinna
að velja nokkru minni jökul þá.
-Hraustir rnyndum karlar, i kokinu,
ef kæmust yfir jökuiinn á Okinu."
Siguröur Þórarinsson.
Við komumst upp Jónsskarð en
þar var geysimikill snjór. Að
austanverðu viö fjöllin var hins
vegar alveg autt, en töluverður
snjór aö vestanverðu. Viö urðum
að draga sleðana á köðlum eftir
fjallshryggjum á leiðinni upp
Jónsskarð, og það tók okkur eina
3 klukkutima, og heljar mikil
átök. Þaðan héldum við áfram i
norðuráttog tjölduðum um kvöld-
ið viö Háahnjúk norður af öskju.
r
A villivegum
A sunnudagsmorgninum var
komin snjómugga en við vorum
bjartsýnir og ætluðum að komast
alla leið niður i Svartárkot fyrir
kvöldið. Skyggnið var afar lélegt
og við fylgdum mótum Fram-
bruna og Útbruna. I muggunni
lentum við inn i jaðar Frambruna
og sveigðum brátt aftur til hægri
til að komast út úr apalhrauninu
sem var mjög úfið. Tók okkur um
þrjátimaaðná aftur út á Útbrun-
ann á mótsvið NeðriFögl. Attum
við þá skammt eftir ófariö að
syðstu upptökum Suðurár, og lét-
um þar berast fyrir um nóttina.
Aftur í Svartárkot
A mánudeginum gengum við
siðan niður með ánni sömu leið og
við höfðum farið i fyrsta áfanga
ferðarinnar. 1 Svartárkot komum
við um þrjúleytið og fengum
feykigóðar viðtökur eins og ætið
þegar þangað er komið.
Um kvöldið komu siðan félagar
úr Flugbjörgunarsveitinni á
Akureyri og sóttu okkur. Þannig
lauk nú þeirri ferð, sem tókst i
alla staði vel, þótt ekki hafi verið
hægt að fylgja eftir fyrirfram-
gerðri áætlun.
— Hver var siðasta fcrðin sem
þú fórst I?
— I fyrravetur fórum við fimm
félagar frá Breiðamerkursandi
norður yfir Vatnajökul og enduð-
um i Möðrudal. Þetta var. viku
ferð. Lögðum upp á jökulinn á há-
degi á laugardegi, og fórum síðan
um Esjufjöll og Grágæsadal og
þaðan iMörðudal.en þar mættum
við i þrjú kaffi næsta laugardag á
eftir.
— Er veriö að undirbúa fcrða-
lag núna?
—- Já, einn úr hópnum er að
skipuleggja ferö á Vatnajökul, en
ég kem því sjálfsagt ekki viö, að
vera með I þessari ferð.
Ég fór i ferð yfir Vatnajökul
veturinn 1959, og mér er ekki
kunnugt um aörar vetrarferðir
yfir Vatnajökul siðan. Besti
feröatiminn er seinni part vetrar,
i lok mars. Þá eru menn örugg-
astir meö snjó. Jöklarnir yfirleitt
góðir yfirferðar, þar sem sprung-
urnar eru fullar af snjó og ekki
sist, þá er orðið bjartara fram
eftir, en ennþá allra veðra von.
— Hvað eigið þið ykkur til
minja úr þessum ferðum?
— Eg tek alltaf mikið af mynd-
um á minum feröalögum, og það
gera ferðafélagar minir einnig.
Þá held ég einnig yfirleitt laus-
lega dagbók yfir þessar ferðir.
— Er að aukast áhuginn á slfk-
um ferðum scm þessum?
— Já, þetta er farinn að verða
nokkuð stór hópur sem stundar
þessi ferðalög reglulega, og hann
fer stækkandi. Mikið til eru þetta
félagar í björgunarsveitunum,
sem fara i þessar ferðir bæði sem
þjálfunar- og skemmtiferðir, auk
þess sem ýmsir aðrir áhugamenn
fara i slikar ferðir.
— Fara konur litið I ferðir sem
þessar?
— Þaö hefur aldrei verið kona i
þeim langferðum sem ég hef
farið. Það hefur ennþá engin boð-
ist til að fara. Aö visu erstarfandi
kvennadeild innan Flugbjörg-
unarsveitarinnar en þær stunda
ekki langferðiraf þessu tagi. Hins
vegar hefur orðið gifurleg
aukning i fjaHgöngum og alls
kyns styttri feröalögúm jafnt hjá
körlum sem konum, nú bara á
sfðustu árum. 1952 þegar ég kom
hingað suður, sást ekki nokkur
maöur hér á gönguskiðum. Þar
hefuraldeilis orðið breyting á, nú
á síðustu árum. Hér áður þurfti
að nálgast allan nauðsynlegan út-
búnað, eins og bakpoka, svefn-
poka og hlifðarbúnað, eftir alls
kyns krókaleiðum til útlanda. Nú
er út’i vera orðin það stór þáttur i
tómstundastarfi og skemmtan
okkar, að sprottinn er upp fjöldi
sérverslana sem einungis versla
meö útbúnað til útivistar. Það
sýnir best hversu gifurleg breyt-
ing hefur orðið á. _ig.