Þjóðviljinn - 30.12.1982, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 30. desember 1982 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5
Bjarnaborgin rifin?
Bjarnaborgin, reist 1902 og þá stærst húsa í Reykjavík. Ljósm. - eik.
„Það er raunar íhugunarefni,
hvort borgarsjóður eigi að verja
miklum fjármunum til endurbóta á
húsum, eins og t.d. Bjarnaborg við
Hverfísgötu, sem mun kosta
óhemju mikið fé, en eftir sem áður
verða mjög lélegar vistarverur“,
sagði Davíð Oddsson m.a. við um-
ræðu um fjárhagsáætlun Reykja-
víkurborgar. Verða þessi orð hans
svo og þau að „frestað verði endur-
bótum á húsum, sem talin eru hafa
sérstakt varðveislugildi“, tæpast
skilin á annan veg en þann að nú
eigi að láta Bjarnaborgina hverfa.
Samkvæmt áætlun bygginga-
deildar borgarinnar kostar endur-
gerð Bjarnaborgar í heild 8.3 milj-
ónir króna. Er þá miðað við að hús-
ið yrði gert upp í upprunalegri
mynd, en það var á sinni tíð stærst
húsa í Reykjavík. íbúðir, sem nú
eru yfir 20 talsins þar, yrðu þá 10 og
hefur byggingadeildin lagt til að
farið verði í að gera eina og eina
íbúð í senn. Hefur ein íbúð á
neðri hæð, næst Hverfisgötu staðið
auð í langan tíma rneðan beðið hef-
ur verið ákvörðunar urn hvort gera
eigi hana upp með varðveislusjón-
armið í huga eða hvort aðeins eigi
að framkvæma þar bráðnauðsyn-
legar úrbætur.
Bjarnaborg er meðal þeirra húsa
sem öll umhverfismálaráð borgar-
innar hafa einróma iagt til að verði
friðuð. Önnur sem nefna mætti og
gerð hafa verið upp eru Miðbæjar-
skólinn, Tjarnargata 20 og Tjarn-
arborg.
Heildarfjárveiting til viðhalds á
húseignum og íbúðum borgarinn-
ar, en þær skipta hundruðum, er 26
miljónir króna 1983. Byggingadeild
borgarinnar hafði farið fram á 59
miljónir til viðhalds. í ræðu borgar-
• stjóra kom fram að þessar 26 milj-
ónir duga aðeins til að varna
skemmdum og gera við bilanir á
rafkerfi, hreinlætistækjum og öðru
þess hattar.
Þann 17. júní 1944 urðu íslend-
ingar frjáls og fullvalda þjóð.
Mikill fögnuður ríkti. Menn
ræddu mikið um hið nýfengna
frelsi og jafnframt var á orði haft
að erfitt gæti reynst að halda því.
Nú á dögum er einnig rnikið
rætt um frelsi, ekki hvernig á að
halda fengnu þjóðfrelsi, heldur
um aukið frelsi einstaklingsins.
Maður gæti haldið að við værum
öll fangar í þessu landi í dag.
Voru foreldrar okkar þá að
heimta þjóðfrelsi tii að hneppa
afkvæmi sín í fangelsi?
Hvernig hangir þetta saman?
Lítum á atburðarásina frá
stríðslokum.
Fyrsta verk Islendinga eftir
stríð var að byggja upp öflugt
atvinnulíf, nýsköpun var það
kallað. Næst kom hin svonefnda
Marshall-aðstoð, sent íslenskir
þjóðernissinnar voru ekki of
hrifnir af. Væri ástæða til að gera
nánari grein fyrir tilkomu þessar-
ar umdeildu aðstoðar, en hún var
ætluð þeim ríkjum sem verst fóru
út úr heimsstyrjöldinni. Við feng-
um nefnilega „stríðsskaðabætur"
án þess að hafa nokkurn tíma átt í
ófriði.
Það hlaut eitthvað að hanga á
spýtunni.
Næstu árin gengu hlutirnir líka
nokkuð hratt fyrir sig. Innganga í
NATO, herverndarsamningur
við Bandaríkin og endurkoma
„varnarliðs“ til Keflavíkur, allt
gerðist þetta á fáum árum. Ráða-
menn íslensku þjóðarinnar og
vinir okkar í vestri höfðu orðið
ásáttir um að ísland skyldi herset-
ið land „á ófriðartímum". (Sem
sagt: til langframa).
Enn er spurningum ósvarað:
Var þetta óhjákvæmilegt?
Hverju var hótað ef við hefðum
ekki verið til viðræðu? Voru
vióskiptahagsmunir í veði?
Ekki var þjóðin hress með
þennan framgang rnála, en þó
hefur verið látið sitja við orðinn
hlut til þessa dags, og enn er eng-
in leið að grilla nokkra skímu í
herstöðvamálinu.
Fiskveiðar voru þá og eru enn
aðal „búgrein" þjóðarinnar. A 6.
áratugnum var barist hart fyrir út-
færslu landhelginna.r, en varla er
hægt að segja að vinir okkar í
vestri hafi verið okkur hliðhollir
í því efni, þó 12 mílna landhelg-
in hafi fljótlega verið viðurkennd
af flestum þjóðum heims.
Flytja inn kreppu
og atvinnuleysi
Arið 1959 urðu örlagaríkustu
stjórnarskipti á öllum lýðveldis-
tímannm. Hin svonefnda
viðreisnarstjórn komst þá til
valda, samstjórn Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðuflokks undir for-
ystu Ólafs Thors. Þessi stjórn sat í
tólf ár. Voru skoðanir mjög
skiptar um ágæti hennar, hún
hafði alltaf frekar tæpan meiri-
hluta á þingi en hafði þó góðan
starfsfrið. Við upphaf valdatíma
var meginboðskapurinn þessi:
„Við höfunt lifað unt efni fram",
og hafði Ólafur Thors sjálfsagt
oft meiru logið um ævina.
Aðgerðir: Skipulega var dreg-
ið úr kaupmætti almennings, öll
stjórnun á innflutningi (sem nú
gengur undir nafninu höft og
bönn) var gefin upp á bátinn, og
kórónan á sköpunarverkinu var
að afsala þjóðinni rétti til að færa
út landhelgi sína án samþykkis
þeirra sem töldu sig hafa hags-
rnuna að gæta. Blessunarlega
hefur þeirri ánauð nú verið aflétt,
en meðferð gjaldeyris okkar hef-
ur síðan verið í tröllahöndum.
Erlendir viðskiptaaðilar heimta
af okkur hverja krónu löngu áður
en hennar er aflað og líður æ
iengri tími frá því við festum kaup
á vörunni, þar til við getum borg-
að hana. Afleiðingin heitir víst
„viðskiptahalli við útlönd" á fínu
máli.
Til að konta í veg fyrir að ís-
lendingar verði nokkurn tíma
borgunarmenn fyrir skuldum sín-
um gengum við í EFTA. Þar með
erum við skyldugir til að flytja inn
niðurgreidda framleiðslu ná-
Sigurjón
Bjarnason
skrifar
grannaþjóða meðan við höfum
ekki efni á að koma okkar veik-
burða iðnaði sæmilega á legg.
Illorðir menn hafa kallað þetta að
flytja inn atvinnuleysi og kreppu.
Frjálshyggjumenn krossa sig í
bak og fyrir „þetta er frelsið",
segja þeir.
Þetta er helsið, segi ég.
Spekúlantar ot?kar í utanrík-
ismálum gefa út þann boðskap að
ef við eigum að geta selt okkar
framleiðslu, þurfum við að hafa
fyrrgreint skipulag á innflutn-
ingsmálum. Gæti útlagst: „Við
kaupurn ekkert af ykkur, nema
þið múlbindið ykkur á okkar
skuldaklafa og leggið atvinnuvegi
ykkar í rúst".
Ungmennafélag íslands stóð
fyrir gagnmerkri landsreisu sl.
sumar. Þrjú reiðhjól voru látin
ferðast hringinn um landið. Var
tilgangurinn sá að vekja athygli á
nauðsyn þess að efla innlenda
framleiðslu. Góður rómur var
gerður að herferð þessari nteðal
almennings og hafa menn vitnað í
þetta á ýmsum vettvangi. Inn-
lendunt framleiðslufyrirtækjum
var boðið að kynna framleiðslu
sína jafnframt, en ekki erhægt að
segja að undirtektir hafi verið líf-
legar. Hins vegar upphófst gamli
jarmurinn um betlið. Með þann
söng í eyrum mátti íslensk æska
vinna vel skipulagt verkefni með
þjóðarhag að leiðarljósi.
Hinir svonefndu „aðilar vinnu-
markaðarins" hafa látið sig þetta
litlu skipta. Þetta virðist ekki
snerta hagsntuni atvinnuveganna
að áliti þeirra sem þar ráða.
Þá hafa stjórnmálamenn ekki
séð ástæðu til að gera mikið úr
slíku og þvílíku. Til þess eru þeir
of uppteknir við að halda sinni
eigin afrekaskrá til haga svo þeir
geti hampaö henni í næsta kosn-
ingaslag, sem getur brostið á þá
og þegar. Eftir öllum sólarmerkj-
um að dæma var ungmenna-
hreyfingin hér heldur til óþurftar.
Áfram verður hún baggi á
þjóðinni að áliti ráðamanna.
Þrátt fyrir þetta allt vildi ég
biðja utanríkisráöherra og aðra
þá sem með hagsmuni okkar fara
gagnvart erlendum þjóðum og
viðskiptaaðilum fyrir eftirfarandi
skilaboð:
Ágætu viöskipta- og grann-
þjóðir!
Enn hefur það gerst sem
Ólafur Thors forðum tjáði
þjóðinni. Við höfum lifað um
efni fram. Ef við tökum ekki upp
stjórn á innflutningi okkar og
gjaldeyrismálum, þarf ekki að
reikna með ríflegri vörusölu til
íslands í náinni framtíð. íslend-
ingar eru sæmilega upplýst þjóð,
og það þarf engan speking til að
sjá að ef við höfum ekki sjálfir
óskipt vald til að ráða okkar mál-
um, verða þau auðæfi sem þetta
land gæti gefið af sér fáum að
gagni.
Við frjálshyggjupostulana vil
ég segja þetta:
Ættum við ekki heldur að
bindast samtökum um að endur-
reisa merki íslands sem sjálfstæðs
ríkis og láta af þeim óvana að
selja okkur til hlýðni við þá sem
ekki hugsa unt annað en að hafa
af okkur fé í bráð, en fleygja okk-
ur eins og slitinni flík þegar við
leitum réttar okkar. Hvernig sem
allt snýst verður þjóðin santeigin-
lega kölluð til ábyrgðar, þó ó-
ráðsían megi skrifast á ykkar
reikning. Þið megið trúa því, að
þegar frelsi okkar meðal þjóð-
anna er fyrir borð borið, er hinu
marglofaða einstaklingsfrelsi á
íslandi stefnt í stóran voða.
Sigurjón Bjarnason er
starfsmaður Ungmenna- og
íþrótt asambands Austurlands og
er búsettur á Egilsstöðum. Hann
er ættaður vestan úr
Rauðasandshreppi og er af
Kollsvíkurætt.
»>
„Við höfum lifað um efni fram. Ef
við tökum ekki upp stjórn á inn-
flutningi okkar og gjaldeyrismálum,
þarf ekki að reikna með ríflegri
vörusölu til íslands í náinni framtíð‘
Um frelsið