Þjóðviljinn - 06.08.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Hetgin 6.-1. ágúst 1983
stjórnmál á sunnudegí r mm Engilbert
Varnarmáttur Hvalfjarðar- ' ^ Guðmundsson skrifar
svœðisins og rökfrœði herspekinnar
Hinn gamli landgönguprammi verður enn um sinn að duga fyrir trillur Akurnesinga, - það gerir varnar-
máttur Hvalfjarðarsvæðisins.
- Aldrei aftur Hiroshima - er kjörorð Friðargöngu 83
Á Akranesi siunda menn grá-
sleppuveiðar í töluveröum mæli.
Svo sem tíökast viö slíkan veiöi-
skap eru þaö mestanpart litlar trill-
ur sem róiö er á. Fyrir slík fley eru
venjulegar bryggjur heldur óhönd-
ugar, því komi grásleppukarlar að
á fjörunni getur veriö fjandi hátt
upp á bryggju. Því er þaö aö flot-
bryggjur þykja hið mesta þarfaþing
þar sem grásleppuveiöar eru stund-
aðar, og reyndar trilluútgerð al-
mennt.
Á Akranesi hafa menn um skeið
notast við gamlan landgöngu-
pramma sem flotbryggju, eftir að
sá haföi lokið sínu stríðshlutverki
og síðan um skeið flutt sement frá
Akranesi til Reykjavíkur. En hann
er orðinn heldur lúinn og það svo,
að hann er tekinn upp í fjöru þegar
líður á haustið og ekki settur niður
fyrr en vorar á ný.
Því var það, aö menn á Skipa-
skaga fóru að litast um eftir betri
flotbryggju. Og, sjá. í Ijós kom að
ein slík stóð á fjörukambi inni í
Hvalfirði og hafði víst staðiö þar
frá því einhvern tíma um stríð.
Ekki mátti merkja að hún hefði
stórvægilegu hlutverki að gegna
þar sem hún lá og grotnaði niður.
Bæjarstjórinn á Ákranesi hóf nú
fyrirspurnir um réttmætan eiganda
bryggjunnar, með það fyrir augum
að fá hana keypta, leigða eöa lán-
aða til þeirra uppbyggilegu nota að
létta trillukörlum á Ákranesi lífið.
Tal ið var við Varnarmáladeild,
sem tahiði við Kanann. Skeyti fóru
alla æið vestur í Pentagon, en eng-
inn kannaðist við mannvirkið í
Hvalfirði. Loksins eftir langa
mæðu gaf sig fram eigandi. og var
sá Nató suður í Brússel. Voru flot-
bryggjur þessar semsé á skrá yfir
hernaðarmannvirki í eigu „varnar-
bandalags vestrænna lýðræðis-
þjóða", eins og það víst heitir.
Pcgar réttur eigandi var nú fund-
inn var honum send lína og spurt
hvort mannvirki þessi myndu verti
föl. Nató tók sér umhugsunarfrest
skoðaði valdajafnvægið í heimin-
um einu sinni enn og sendi síðan
bæjarstjóranum okkar á Skaga
skeyti í gegnum varnarmáladeild
þess efnis, að þvf miður væri ekki
hægt aö selja flotbryggjurnar, þar
scm það myndi veikja varnarmátt
Hvalfjarðarsvæðisins.
Við þessi svör féll málið niður.
Standa því bryggjurnar enn inni í
Hvalfirði og verja okkur gegn
yfirvofandi innrás Rússa.en trillu-
karlar á Akranesi verða áfram að
nota gömlu ferjuna. Enda er það
lítil fórn þegar öryggi lands og
þjóðar er í veði.
En mikið óskaplega er nú valda-
jafnvægið í henni veröld viðkvæmt
þegargömul flotholt á fjörukambi í
Hvalfirði skipta þar sköpum og
ekki vænlegt að eiga lífið undir
slt'ku heimsjafnvægi. Hugsiðykkur
nú, ef hrekkjalómar tækju upp á
því að stela þessunt mikilvægu
varnarmannvirkjum og veiktu
þannig „varnarmátt Hvalfjarðar-
svæðisins".
Hundalógik
herfrœðinnar
Þessi heldur hlálega saga, sem
þó er dagsönn, sýnir okkur hve
undarlega fjarri heilbrigðri skyn-
semi hún getur verið hin herfræði-
lega rökvísi. Hún er eitt af fjöl-
mörgum dæmum um það, að hinir
„menntuðu" hernaöarfræðingar
virðast ótrúlega oft reikna með því
að næsta styrjöld geti oröið áþekk
síðari heimsstyrjöldinni. Þar verði
tekist á um landsvæði, reynt að
skera á flutningaleiðir óvinarins
o.s.frv.
———I—ll ii aHuawi
Þarna er sagan í raun að endur-
taka sig. Þegar þjóðir Evrópu víg-
bjuggust á millistríðsárunum var
furðu mikil áhersla lögð á að
endurvígbúast fyrir fyrri
heimsstyrjöldina, ef þannig má að
orði komast. Reistar voru hundruð
kílómetra langar víggirðingar á
borð við Maginot-línuna og þess
voru jafnvel dæmi, aö riddaralið
væri byggt upp. Þegar seinni
heimsstyrjöldin síðan hófst var hún
að sjálfsögðu háð á eigin hátt, og
var víðsfjarri því að vera endur-
tekning á fyrri heimsstyrjöldinni.
Allur sá undirbúningur sem tók
mið af fyrri heimsstyrjöldinni kom
þá að engu gagni.
Millilendingar á
Keflavíkurvelli?
Þau eru mýmörg atriðin tengd
svonefndum „varnarmálum" Is-
lands sem einungis er vitglóra í ef
ætlunin er að endurtaka seinni
heimsstyrjöldina - ef þá yfirleitt er
hægt að tala um vitglóru í öllu
þessu varnarsnakki.
Síðasta snilldin í þeim efnum
birtist okkur í sjónvarpsþætti fyrir
skömmu þegar stjórnandinn og
Varðbergingur, sem til þátttöku
var boðið héldu upp miklu hjali
um, að þó enginn væri herinn á
Keflavíkurvelli myndi það lítt
gagnast okkur Islendingum í stríði
stórveldanna. Bæði Rússar og
Bandaríkjamenn myndu reyna að
hertaka völlinn til að nota hann
fyrir flugvélar sínar.
Þessir herramenn hafa greini-
lega ekki komist út úr seinni
heimsstyrjöldinni, þegar aðstaðan
á íslandi v;ir keppikefli beggja
stríösaðila, einkum vegna siglinga-
leiða á N.-Atlantshafinu. Það blas-
ir viö hverjum þeim sem sjá vill, að
Keflavíkurvöllur yrði til lítils gagns
þegar til stríös væri kotnið. Þetta
millilendingarhlutverk, sem Varð-
bergingar efu að tileinka honum er
aldeiiis fráleitt.
Hlutverk vallarins í svonefndri
„varnarkeðju" Bandaríkjanna er
allt annað. Völlurinn er fram-
varðarpóstur. Hlutverk hans er að
veita Bandaríkjamönnum hern-
aðarlegar upplýsingar fyrr en þeir
ella fengju þær. Hlutverk hans er
að leiðbeina og stýra hugsanlegri
kjarnorkuárás á Sovétríkin. Og
hlutverk hans er að taka við fyrstu
árás komi til stríös. Viö erum þann-
ig sett á stað Úria, í fremstu víglínu
meðan L)avíð situr vestan hafs.
Það er á þessum grundvelli, að
andstæðingar herstöðvarinnar tala
um hana sem segul. „HerstöS er
skotmark41 - segja þeir réttilega.
Herstöðin á Miðnesheiði yrði
augljóslega eitt af fyrstu skotmörk-
um í kjarnorkustyrjöld, sakir þess
hlutverks sem hún hefur. Og átök
stórveldanna í okkar heimshluta
geta aldrei endað öðruvísi en sem
kjarnorkustyrjöld. Það eru engar
líkur á því að menn endurtaki þar
seinni heimsstyrjöldina og haldi sig
við skriðdrekabardaga, sjóorustur,
árásir á birgðalestir og annað álíka.
Þetta viðurkenna „herfræðingarn-
ir" þegar að þeim er saumað.
Sumir þeirra, einkum ráðgjafar
Carterstjórnarinnar bandarísku,
hafa gengið fram fyrir skjöldu og
varað fók við að trúa á hugmyndir
um hefðbundið stríð eða takmark-
að kjarnorkustríð.
Og herstöðin væri öruggt skot-
mark, jafnvel þótt hlutverk hennar
væri minniháttar. sem það reyndar
ekki er. Sprengjumagnið og eld-
flaugafjöldinn, sem risaveldin ráða
yfir er orðinn svo mikill, að þeir eru
nánast orðnir í vandræðum með að
finna ný skotmörk. Þannig mun
það vera upplýst, að allar sovéskar
borgir með yfir 100 þúsund íbúa
séu komnar á lista yfir skotmörk.
Og Rússinn hefur miklu meira en
nóg af þessum tólunr í sínu vopna-
búri.
Herstöðin er okkur sernsé gagns-
laus vörn og hefur reyndar aldrei
verið hugsuð sem vörn fyrir Islend-
inga (reyndar mætti spyrja; vörn
gegn hverjum?). Hún er hinsvegar
segull í stríði. Nytsemi hennar má
líkja við að smyrja sig með hunangi
til að verjast fíugum.
Og meðan ég man: varðandi
þessa millilendingar-ásókn í völl-
inn. Segjum sem svo, að enginn
væri herinn á Miðnesheiði og það
kæmi til stríðs, þá gætum við ís-
lendingar að sjálfsögðu gert völlinn
ónothæfan fyrir stórveldin, ef við
óttuðumst að blandast inn í átök
þeirra, gegnum einhvern „milli-
lendingar"-fídus.
Plógar úr sverðum
Barátta íslendinga fyrir því, að
fá að standa utan vopnaskaks í ver-
öldinni hefur að sjálfsögðu tekið
mjög mið af þeirri staðreynd, að
herstöð annars friðarspillisins í
okkar heimshluta er hér á landi. Á
seinni árurn hefur baráttan fengið á
sig alþjóðlegri blæ, tengst þeirri
umræðu sem nú er uppi bæði í Evr-
ópu og vestur í Bandaríkjunum.
Fyrirhuguð uppsetning meðal-
drægra eldflauga í Evrópu og hinar
undarlegu og hættulegu vonir
hernaðarsinnanna um að heyja
megi takmarkað kjarnorkustríð
hafa ásamt fleiri hliðstæðum
hlutum kallað miljónir manna út á
göturnar til að mótmæla þessari
viðbót við þá vitfirringu, sem
stríðsleikur stórveldanna nú þegar
er.
Það fellur vel aö hinu alþjóðlega
samhengi baráttunnar, að 6. ágúst
hefur verið valinn til Keflavíkur-
göngu. Þannig minnast menn
kjarnorkuharmleiksins í Hirosima
- og ganga reyndar undir kjör-
orðinu: aldrei aftur Hirosima.
Undirþað kjörorð hljóta nærall-
ir að geta tekið. Og sívaxandi fjöldi
íslendinga tekur undir það sjónar-
mið, að mikilvægasta framlag ís-
lendinga til friðar í heiminum sé að
taka til í eigin garði. Það gerum við
með því að hafa engan her í landi
okkar, með því að standa utan
hernaðarbandalaga, með því að
taka þátt í friðlýsingu Norður Atl-
antshafsins ásamt kröfunni um
kjarnorkuvopnalaus Norðurlönd.
Með slíkum aðgerðum, og fleiri
af hinu sama tagi, er hægt að stíga
skref í átt til raunverulegs friðar.
Að lifa við þann „frið" sem nú rík-
ir, og kallast ógnarjafnvægi, er til-
vera sem engin heilbrigð mannvera
getur óskað sér og sínum börnum.
Ja, nema þá herfræðingarnir, sem
ætla að endurtaka seinni
heimsstyrjöldina og vopnafram-
leiðendurnir, sem græða jafnt á
smíði gjöreyðingarvopna og vopna
af hefðbundnu tagi.
Um langan aldur hefur það verið
draumsýn friðsemdarfólks. að
smíða megi plóga úr sverðum. Sú
samlíking á í raun einnig við um
flotbryggjurnar í Hvalfirði, sem
fyrr var minnst á. Vonandi kemur
sú ti'ð að þessar gömlu bryggjur
hætti að vera hlekkur í „varnar-
keðju vestrænna þjóða" og gagnist
þess í stað trillukörlum á Akranesi
til að vinna verðmæti úr hafinu og
létti þeim lífið við þann starfa.