Þjóðviljinn - 07.01.1984, Síða 2

2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 7.-8. janúar 1984
shammtur
Af málvöndun
Næsta atriði á dagskránni er þátturinn „íslenskt
mál“.
- Góðir áheyrendur. Mér hefur að undanförnu orðið
tíðrætt um orðtakið „að hafa vaðið fyrir neðan nef-
ið“ og hafa margir orðið til að senda mér línu um þetta
efni.
Flestar eru heimildir um orðtakið úr Skaftafellssýsl-
um og kemur það raunar ekki á óvart, þegar haft er í
huga, hvernig landshættir eru á söndum austur.
I löngu bréfi frá Jórunni á Kleyfhamri segir meðal
annars svo:
„Ég man það glöggt að Gunnfríður ömmusystir mín
sagði jafnan, þegar Landshorna-Brand bar að garði:
„Prísaður sé guð fyrir það að Brandur skuli enn bera
gæfu til þess, að hafa vaðið fyrir neðan nefið“. Og
þá svaraði áfi (Gunnfríður og afi voru afar samrýmd):
„Já, sá sem hefur vaðið fyrir neðan nefið, liggur
ekki í lamaslysi".
Það að hafa vaðið fyrir neðan nefið hafði þá merk-
ingu að maður stæði uppréttur í straumhörðum
fallvötnunum. Sem sagþsá sem hefur vaðið fyrir neð-
an nefið er sá sem ekki fellur flatur í strenginn, heldur
fótar sig í straumkastinu og hefur þar með: „vaðið
fyrir neðan nefið.“
Ég þakka Jöfríði bréfið, og undrast ég enn stálminni
hennar, en hún hefur nú sex um nírætt.
Halldór á Hreðjabergi tekur mjög í sama streng og
Jófríður í löngu bréfi og segist muna glöggt að á þriðja
ári hafi hann heyrt föðurömmu sína segja við prestinn,
síra Svein á Hallanda, í erfidrykkju langömmu sinnar:
„Betra er að hafa vaðið fyrir neðan nefið, en lærið í
lúkunum."
Og læt ég hér útrætt um orðtakið að hafa vaðið
fyrir neðan nefið.
Ósjaldan hef ég agnúast við slæmu málfari blaða-
manna og virðingarleysi þeirra fyrir réttu íslensku
máli. Er nú að minni hyggju kominn tími til að geta
þess, sem vel er gert.
Eitt af málgögnum bænda í landinu hefur öðrum
blöðum fremur haldið vöku sinni og gætt þess að láta
samdrátt kynjanna, einkum erlendis, ekki fara framhjá
sér og lesendum.
Nú skal hér tekið dæmi um frétta- og blaða-
mennsku, sem er höfundinum til sóma og ætti að
verða þeim til eftirbreytni, sem við blaðaskrif fást.
Hér mundar stílvopnið maður sem er blaðamann-
astéttinni til sóma og flytur þjóðinni tíðindi
heimsbyggðarinnar á kjarngóðu og umfram allt réttu,
íslensku máli:
Lövéona
piano ends
in horror
From DAVIO MADMiRY In Hmw Yorfc
MAKlMC Iavi to o ttrlppor Tbcir scx xnkn sUricd afttr
om fop ol o grond plono cott
nlght clwb monogor Jimmy
Ftrrouo his life.
Tbc ceuple accldenUlly tet ofT
aicchanlsoi wbich slawlr
ralacd Uw ptanc ta thc cellinc,
crushiaf Ihc c»upie Ufrlhcr.
thc elub In San Fnuseisea had
clo*ed ... and tbe naked couple
were nol found unlil tbe follow-
Ing morning.
When flremen freed tbem.
Jimrar. 4«, was dead. His part-
ncr. Zj-jrear-old Tereaa llill. sur-
vived, cushioned br Jimmy's
body.
8be was taken U bospital,
but had nothlnf worse tnan
krulaes.
The deteetlve who quri-
tloned ber about the tracecr
salri: MSba was so Intoxl
cated tbat sbc doean't even
remrmber cettiaa oa tbo
plano." * ^
BRUISED 1
Það er ekki hlaupið að því að þýða þessa viðkvæmu
frétt og þeim mun meiri ástæða er til að gleðjast þegar
vel tekst til eins og hér varð raunin á.
Þess vegna flyt ég ykkur - hlustendur góðir - hina
frábæru þýðingu blaðamannsins óstytta:
Hrollvekjandi lyktir samfara á slaghörpu
Ástarfar með fatafellu ofan á slaghörpu varð Jimmy
Ferrozzo, umsýslustjóranáttgleðistaðaríborg heilags
Fransiskusar að aldurtila.
Hjúin ræstu, fyrir slysni, tæknibúnað, sem hægt hóf
slaghörpuna upp undir loft öldurhússins og krömdust
elskendurnir þar saman.
Samræðisumsvifin hófust þegar mjög var liðið á
nóttu og staðnum hafði verið lokað. Nakin hjúin fund-
ust svo ekki fyrr en bjart var orðið af degi. Er bruna-
verðir höfðu náð að losa elskendurna, kom í Ijós að
hinn fertugi Jimmy hafði orðið dauðanum að bráð.
Leikfélagi hans, Teresa Hill, sem hefur þrjá um tvítugt
hélt lífi, enda höggvarin af mjúkum líkama Jimmys,
Hún var færð til sjúkrahúss ósár að kalla.
Vörður laganna, sem innti hana eftir tilurð
harmleiksins sagði:
„Ofurölvun hennar var slík að hana rekur ekki einu
sinni minni til að hafa lagst á slaghörpuna".
Góðir íslendingar og þó einkum blaðamenn. Enn
einu sinni minni ég á einkunnarorð okkar málvöndun-
armanna:
Það skiptir ekki máli hvað er sagt, heldur hvern-
ig það er sagt.
skráargatið
Slökkviliðsmenn
kunna greinilega ekki að meta
góðan húmor. Á síðustu stundu
tókst Rúnari „Ba-bú“ slökkvi-
liðsstjóra að koma í veg fyrir að
gatan, sem hann hefur bæki-
stöðvar sínar við yrði nefnd
Brennihlíð eins og bygginga-
nefnd var búin að samþykkja.
Fékk hann borgarráð og borgar-
stjórn til að breyta nafninu yfir í
Skógarhlíð og harmaði einn
bygginganefndarmaður þessi
sinnaskipti í bókun. Þar bendir
hann á að Brennihlíð tengist eðli-
lega öðrum götuheitum í Suður-
hlíðum, en þær eru allar nefndar
eftir viðartegundum, auk þess
sem Slökkvistöðin sé þar til húsa
þannig að nafnið feli í sér góðlát-
lega kímni. En hún var of mikil
fyrir slökkviliðið! Þetta minnir á
það þegar Sjálfstæðishúsið nýja
var reist við Bolholt í Reykjavík.
Þá var samþykkt í Borgarstjórn
að húsið skyldi heita Háaleitis-
braut 1.
Þegar
íbúar í Árbæjarhverfi og vafa-
laust víðar í bænum vöknuðu í
gærmorgun var búið að ryðja
botnlanga sem eru þar fyrir bíla-
stæði. Það var hins vegar gert á
þann hátt að rudd var ein læna
inn allan botnlangann þannig að
ruðningarnir hlóðust upp að bíl-
unum beggja megin. Voru þeir
ailt að himinháir innst í
botnlöngunum þannig að það tók
marga klukkutíma fyrir eigend-
urna að moka suma bílana út en
kvöldið áður höfðu þeir ekið til-
tölulega viðstöðulaust inn í bfla-
stæði sín.
Eftir
Kristján Ragnarsson formaður
LÍU gerði bandaiag við Halldór
Ásgrímsson sjávarútvegsráð-
herra fyrr í vetur um að tryggja
samþykkt einhvers konar kvóta-
kerfis fyrir þetta árið, innan LÍÚ,
hefur hann í raun haft ráðherrann
algerlega í vasanum. Mikil óá-
nægja er meðal fjölmargra út-
gerðarmanna með kvótafyrir-
komulagið og Kristján hefur gef-
ið Halidóri það ótvírætt til kynna
að fari hann ekki eftir hugmynd-
um forystu LÍÚ við mörkun fisk-
veiðistefnunnar verði allt sett í
loft upp innan sambandsins þar
og þar með sé kvótadraumur ráð-
herrans fyrir bí. Þetta er meðal
annars ein skýringin á því hvers
vegna ráðherrann gefur út eina
skipun einn daginn og dregur
hana til baka næsta dag. Þar er
forysta LÍÚ sem togar í spottann.
Forystumenn
íhaldsins í Hafnarfirði eru nú al-
veg klumsa. Komið hefur í ljós að
framlög ríkissjóðs vegna sam-
eiginlegra framkvæmda ríkis-
valdsins og Hafnarfjarðarbæjar
1" |l(|JjiÉwjMJU :á
Rúnar „Ba-bú“: Kristján: Hefur
Þótti nafniðekk- sjávarútvegs-
ertsniðugt ráðherra í vas-
anum
Q 3
Albert:
Hafnfirskir
Sjálfstæðismenn
óhressir
Stjörnuspeking-
urinn Radel:
Kominn í leiðara
Moggans
munu lækka í krónutölu um 34%
á árinu 1984 samanborið við
1983. Á bæjarstjórnarfundi í
Hafnarfirði á miðvikudagskvöld
voru bæjarfulltrúar harðorðir í
garð fjármálaráðherra vegna
þessa máls, ekki síst fulltrúar
Sjálfstæðisflokksins. „Vonbrigði
mín eru mikil“, sagði Ellert Borg-
ar Þorvaldsson, einn fulltrúi
þeirra.
Ein
af breytingartiilögum sem sam-
þykkt var við afgreiðslu fjárlaga
fyrir jói var styrkur til dagblað-
anna að upphæð kr. 13 miljónir.
Fáum létti eins mikið við sam-
þykkt tillögunnar og þing-
mönnum og forystumönnum Al-
þýðuflokksins því að margir
þeirra höfðu tekið á sig mikia
persónulega ábyrgð vegna skulda
Alþýðublaðsins og sáu fram á að
þurfa að punga út stórum fjár-
upphæðum ef styrkurinn hefði
ekki verið samþykktur. Mjög
skiptar skoðanir eru innan for-
ystu Alþýðuflokksins hvort halda
skuli áfram útgáfu blaðsins. Þeir
sem eru á móti því að blaðið verði
lagt niður benda m.a. á að enginn
blaðlaus stjórnmálaflokkur hafi
hingað til haldið lífi, því að biað
sé eins konar andlit flokksins út á
við. Hverfi Alþýðublaðið verði
það upphafið að þvf að flokkur-
inn leggist endanlega niður.
Leiðarahöfundar
Morgunblaðsins eru nú komnar í
beint samband við æðri máttar-
völd eins og lesa mátti í leiðara
þess í gær. Þar er vitnað til
stjörnuspádóma Hartmut Radel í
Morgunblaðinu á gamlársdag þar
sem því var spáð að gera mætti
ráð fyrir miklum flóðbylgjum hér
á landi á þessu ári. Þetta minnir á
það þegar hægri stjórnin 1974-78
beitti sér fyrir því að hingað var
fengin völva með svartan staf til
að finna heitt vatn og gufu við
Kröfluvirkjun. Við höfum
reyndar í hyggju hérna á Þjóðvilj-
anum að benda þeim Styrmi,
Matthíasi og Birni á að hafa sam-
band við seiðskratta Þjóðviljans.
Við teljum að hann sé mun
kröftugri spákarl en Hartmut Ra-
del þegar mikið liggur við.
Það
er fremur sjaldgæft að opinberir
nefndamenn eða embættismenn
svari skætingi sem í þá er stund-
um hreitt í dagblöðunum. Þetta
gerðist samt í DV í gær. Rúnar
Bj. Jóhannsson rekstrarhagfræð-
ingur og lögg. endurskoðandi,
sem veitti forstöðu nefnd sem
unnið hefur að því að endurskoða
fjármögnunar- og stjórnunar-
kerfi sjúkrahúsa, svarar þar
Matthíasi Bjarnasyni heilbrigðis-
ráðherra fullum hálsi en sá síðar-
nefndi hafði sagt í viðtali að álit
nefndarinnar væri ónýtt og dýrt
plagg. Lætur Rúnar að því liggja
að ráðherrann hafi alls ekki lesið
skýrsluna og segir nær fyrir hann
að fara eftir henni til að spara í
heilbrigðis- og tryggingamálum í
stað þess að færa kostnaðinn yfir
á sjúklingana eins og ætlunin er
með hinum svokallaða sjúklinga-
skatti.