Þjóðviljinn - 07.01.1984, Blaðsíða 8

8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 7.-8. janúar 1984
fréttaskyríns
Svo virðist sem óveðrið sem
skall yfir landið á miðvikudaginn
var, hafi komið mörgum á óvart,
einkum hér á höfuðborgarsvæð-
inu ef marka má það alvarlega
ástand sem skapaðist þegar
hundruð bifreiða sátu fastar á
götunum og öll umferð tepptist
gersamlega. Fyrir nákvæmlega
ári síðan gerðist alveg það sama
og því vaknar sú spurning hvort
fólk ofmeti bifreiðar sínar, getu
sína til aksturs við þessi skilyrði,
eða þá að almenningur hlusti
ekki lengur á veðurfréttir, eða
taki ekki mark á þeim eða jafnvel
skilji ekki útskýringar veður-
fræðinga. Enginn getur afsakað
sig með því að hann hafi ekki
heyrt veðurfréttir. Þeim er út-
varpað 8 sinnum á sólarhring í
hljóðvarpinu og í lok frétta í sjón-
varpi.
Til Þjóðviljans hringdi kona
daginn eftir óveðrið og ásakaði
veðurfræðinga fyrir að hafa ekki
aðvarað fólk á þriðjudeginum um
að þetta veður væri í aðsigi. Hún
sagði það samdóma álit fólks á
sínum vinnustað að aðvörunin
hefði ekki verið nógu skýr. Ég
var ekki sammála konunni, þar
sem ég heyrði veðurfréttir á
þriðjudaginn og þá var þessu
veðri spáð mjög nákvæmlega,
meira að segja tímasetningar all-
ar stóðust.
Nákvœm spá
Þetta mál var borið undir Pál
Bergþórsson veðurfræðing.
Hann sagði að það vildi nú svo til
að spáin, á þriðjudagskvöldið
hefði verið einhver sú nákvæm-
asta og best unna sem veðurstof-
an hefði lengi sent frá sér og „við
erum stoltir yfir því hve nákvæm
hún reyndist“, sagði Páll. Það var
spáð 8 til 10 vindstigum og
snjókomu, hvenær veðrið myndi
skella yfir og hvenær búast mætti
við að það væri gengið yfir. Allt
stóð þetta heima um allt land.
„Mig grunar hinsvegar að fólk
hlusti heldur lítið á veðurfréttir.
Þær glymja í eyrum allan daginn
og mér er ekki grunlaust um að
þetta fari innum annað eyrað og
útum hitt, eins og sagt er“, sagði
Páll. Hann var inntur eftir því
hvort ekki væri þá árangursríkara
að nota lýsingarorð í stað talna,
þegar veðurfræðingar eru að spá
og segja sem svo, þegar búast má
við veðri líku því sem var sl. mið-
vikudag: Gætið ykkar, búast má
við vitlausu veðri á morgun og
ófærð. Páll sagðist kunna betur
við að nota tölur í þessu sam-
bandi, en sagðist í vafa um að fólk
tæki meira mark á spám þeirra
veðurfræðinganna þótt þær væru
settar fram með sterkum lýsing-
arorðum.
Vantar frœðslu
Konan sem hringdi til okkar á
Þjóðviljann og fyrr var nefnd
sagðist ekkert vita hvað millibör
þýddu á veðurspám og fullyrti að
svo væri með fjöldan allan af
fólki. Við spurðum Pál hvort
hann teldi gagn að því að flytja
einu sinni eða t.visvar á ári
fræðsluþætti til að mynda í sjón-
varpi um veðurspá, tákn og orða-
tiltæki henni viðkomandi. Hann
sagðist efast um að það kæmi að
miklu gagni. „Ég held að einung-
is þeir sem hafa áhuga á veður-
fræðum myndu hlusta eða horfa á
slíka þætti. Hitt tel ég árang-
ursríkara að kenna slíkt í barna-
skólum. Börn eru svo næm að
þau myndu meðtaka þetta, alveg
eins og þegar byrjað var með
veðurfregnir í sjónvarpinu hér
um árið, þá voru börnin mun
fljótari en fullorðna fólkið að átta
sigá veðurkortunum", sagði Páll.
Hann bætti því svo við að allir
sem vildu, ættu möguleika á að
vara sig á óveðri eftir veðurspám
og jafnvel þótt spá okkar um vont
veður rætist ekki, þá gerir það
aldrei neitt til að búast við hinu
versta, það góða skaðar ekki,
sagði Páll Bergþórsson.
Þegar veðuráhlaup gerir eins
og á miðvikudaginn, þá mæðir
mikið á lögreglunni um leið og
óhöppin eiga sér stað. Fastir bílar
í sköflum, fólk sem kemst ekki
heim til sín og annað óþægilegt
sem oftast gerist í svona veðrum.
Bjarki Elíasson, yfirlögreglu-
þjónn í Reykjavík var að því
spurður hvort engin leið væri að
reyna að draga úr umferð á göt-
um höfuðborgarsvæðisins, þegar
búið væri að spá svona veðri og
það væri að því komið að skella
yfir?
„Það er afar erfitt, hér eru eng-
in lög sem leyfa okkur að hindra
fólk í að fara ferða sinna, þótt
einsýnt sé að óveður sé að skella
yfir. Ef fólk tekur ekki mark á
veðurfréttum og aðvörunum frá
lögreglu í útvarpi, þá er fátt til
varnar“, sagði Bjarki. Hann
sagði að eitthvað af því fólki, sem
sat fast í bílum sínum um alla
borgina á miðvikudaginn hafi
verið fólk á leið í eða úr vinnu og
átti þá við vaktavinnufólk. Aðrir
hafa sjálfsagt átt einhver erindi
vítt og breitt um borgina, en varla
svo brýn að ekki mætti fresta
þeim eftir aðvörun um óveður.
Þá sagði hann alltof algengt að
fólk væri á vanbúnum bifreiðum
til aksturs í vetrarfærð. Það þyrfti
ekki marga slíka til að stöðva alla
umferð fyrir betur búnum bílum.
Ómetanlegar
björgunarsveitir
Bjarki var spurður hvernig lög-
reglan væri tækjum búin til að
mæta slíkum náttúruhamförum
og stunda það björgunarstarf sem
nauðsynlegt er, þegar svona
veður skellur á?
„Lögreglan sjálf á einn snjó-
sleða með sjúkrakörfu, sem er til
taks í neyðartilfellum. Síðan
tökum við á leigu alla þá jeppa
sem við getum fengið, en svo á
lögreglan nokkra jeppa sjálf og
eina rútubifreið með drifi á öllum
hjólum. Þetta er það sem við
eigum og tökum á leigu sjálfir.
Síðan eru það björgunarsveitirn-
ar sem alltaf koma til liðs við okk-
ur og eru hreint ómetanlegar.
Björgunarsveitin Ingólfur, sem
vann mikið starf sl. miðvikudag
hefur yfir að ráða 3 snjóbílum,
sem eru til taks í neyðartilfell-
um“, sagði Bjarki.
Sigurdór
Sigurdórsson
skrifar
Hann sagði að þessar hjálpar-
sveitir væru mjög vel þjálfaðar og
þeirra starf væri ómetanlegt
undir þeim kringumstæðum sem
verða þegar svona óveður skellur
yfir. Hann benti á varðandi
tækjabúnað við þessar aðstæður,
að það væri mjög dýrt fyrir lög-
regluna að sitja uppi með snjó-
bíla og marga snjósleða í 364
daga á ári, það væri ef til vill bara
einn dagur á ári sem þeirra væri
þörf.
Andvara-
leysi
Bjarki sagðist ekki skilja í fólki
að taka hvorki mark á spám
veðurfræðinga, né aðvörunum
lögreglunnar, sem stanslaust var
útvarpað sl. miðvikudag. Ogekki
bara það að leggja af stað í smábíl
í veðrinu, heldur líka að vera
þannig klætt að það væri í stór-
hættu. Þannig var um marga á
miðvikudaginn sem sátu í bflum
sínum um alla borg og í fjölmörg-
um tilfellum höfðu bflarnir drep-
ið á sér vegna bleytu. Það voru
margir illa á sig komnir þegar
þeim var bjargað, sagði Bjarki.
Hann sagðist vilja biðja fólk um
að láta sér þetta að kenningu
verða. Við byggjum í landi, þar
sem alltaf mætti búast við illviðri
yfir háveturinn og auðvitað ætti
fólk að vera á varðbergi gagnvart
því og búa sig út í samræmi við
það.
Páll Bergþórsson sagðist halda
að andvaraleysi fólks hefði
aukist. í því sambandi benti hann
á að á miðvikudag hefðu veður-
fræðingar aðvarað um flóðahætt-
una á fimmtudagsmorgninum.
Samt verða stór óhöpp, sem hefði
verið hægt að koma í veg fyrir.
Hann nefndi í þessu sambandi
sem dæmi að flóðvarnargarðar í
Höfnum á Suðurnesjum sem ár-
lega voru endurbyggðir og lagað-
ir ef þeir skemmdust, hefðu ekki í
mörg ár verið snertir. Það kom
ekki að sök að þessu sinni en
þetta sýndi andvaraleysi fólks og
hann sagðist telja að svo væri á
fleiri sviðum.
Hvað sem vangaveltum um á-
hlaupið á miðvikudaginn var líð-
ur, þá er ijóst að kæruleysi fólks
undir slíkum kringumstæðum
getur haft alvarlegar afleiðingar,
það munaði mjög litlu á dögun-
um að illa færi hjá sumum.
-S.dór.
i
Að trúa veðurfrœðingum
ritstjórnargrein
Hvaða tungumál skilur ríkisstjórnin?
Það bar til tíðinda á dögunum
að hæstvirtur forsætisráðherra
Steingrímur Hermannsson hitti
venjulegan launamann. Forsætis-
ráðherra vitnaði um áramótin ótt
og títt til þessa manns, sem nú
orðið gengur undir nafninu
„timburmaður Steingríms".
Maðurinn sagði nefnilega við
Steingrím einsog alþjóð veit, að
nú væri gósentíð á íslandi; maður
þyrfti ekki að borga jafn mikið
fyrir timbrið og áður og fyrri.
í sjálfu sér er það ánægjuleg
tíðindi að forsætisráðherra skuli
milliliðalaust hafa tekist að ná
sambandi við einn almennan
launamann. En hins vegar kemur
það á daginn, að „timburmaður
Steingríms“, er annað hvort for-
failinn Framsóknarmaður eða
slæmur í reikningi, nema hvort-
tveggja sé. „Timburmaður Stein-
gríms“ er nefnilega hálfum mán-
uði lengur að vinna fyrir timbrinu
sínu núna en í maí síðastliðnum.
Venjulegt launafólk hefur ekki
nema einn mælikvarða á verð-
hækkanir sem mark er takandi á.
Launafólk hefur ekki annað að
selja en vinnuafl sitt. Og eina við-
miðunin sem rétt getur því talist,
er sú hversu lengi þú ert að vinna
fyrir tilteknum hlutum nú miðað
við t.d. í fyrra. Og sé þessi eina
rétta viðmiðun notuð, þá kemur í
ljós að launafólk er mun lengur
að vinna fyrir algengri vöru og
þjónustu nú en var á sama tíma í
fyrra. Kaupmátturinn hefur verið
skorinn niður um þriðjung. Og
þarsem kaupið hefur lækkað
jafnt og þétt á síðustu mánuðum
hefur svonefndur launakostnað-
ur fyrirtækja einnig lækkað að
sama skapi. Framleiðslukostnað-
ur vörunnar hefur lækkað sem
því nemur svo og ýmiss kostn-
aður við þjónustu.
Minnkandi framleiðslu- og
fjármagnskostnaður vöru og
þjónustu ætti að skila sér í verð-
lækkunum, ef eitthvert aðhald
ríkti. En þarsem ríkisstjórnin
upphefur það sem hún kallar
frjálsa verslun, gerist þetta ekki.
Lögmálið hjá þeim sem maka
krókinn í forstjórastólum fyrir-
tækjanna er nefnilega að græða
sem mest. Ríkisstjórnin hefur
með flestum sínum ráðstöfunum
hjálpað fyrirtækjunum til þess
enda ríkisstjórn á þeirra vegum.
Þess vegna hefur vöruverð þeirra
ekki lækkað neitt til samræmis
við minnkandi framleiðslukostn-
að og fjármagnskostnað.
Albert Guðmundsson fjár-
málaráðherra skipar sér í rökvísi
á bekk með „timburmanni Stein-
gríms“ í Morgunblaðinu sl. föstu-
dag, þarsem hann segist ekkert
skilja hvers vegna vöruverð lækki
ekki. Svo bernskar yfirlýsingar
hljóta að sæta furðu, ekki síst
þarsem þær koma frá umsvifa-
miklum kaupsýslumanni með
putana á mörgum fyrirtækjum
sem græða nú sem aldrei fyrr.
Stórfelld
tilfœrsla
fjármagns
Á undanförnum mánuðum
hafa farið fram stórfelldar fjár-
magnstilfærslur frá launafólki til
fyrirtækjanna. Fyrirtækin hafa
fengið í sinn hlut beint mun stærri
hlut heildartekna en þau áður
fengu. Fyrirtækin gætu þess
vegna skilað einhverju af gróðan-
um til launafólks með hærri
launum ellegar þá með lækkun á
vöru og þjónustu. En það gerist
ekki af sjálfu sér. Launafólk
hlýtur að stöðva fjármagnstil-
færslunar og heimta mannsæm-
andi laun fyrir vinnuafl sitt.
Staðreyndin er nefnilega sú að
vaxandi velferð fyrirtækjanna er
á kostnað launafólks í landinu.
Og sá fjöldi heimila þarsem
launatekjur hrökkva ekki fyrir
nauðþurftum fer að sama skapi
vaxandi. Venjulegt fólk telur
gjarnan að fjárhagsvandræði þess
séu persónuleg vandamál sem
hver og einn eigi að leysa uppá
eigin spýtur. En auðvitað kemur
þar, að launafólk áttar sig á því,
að fjárhagsvandræði þess eru að
stórum hluta sprottin beint frá
ríkisstjórn sem hefur notað ríkis-
valdið til að hjálpa fyrirtækjun-
um til að taka stærri hlut ágóða af
Óskar
Guðmundsson
skrifar
þjóðarframleiðslunni en áður -
allt á kostnað launafólks. Fátt
brýtur einstaklingsfrelsi og fjöl-
skylduheill meira niður en ein-
mitt fjárhagsvandræði. Og þegar
þessar árásir ríkisstjórnarinnar á
einstaklingsfrelsið verða lýðum
ljósar, þá er hægt að leiða getum
að því hvar ríkisstjórnin dansar
um næstu jól.
Alþjóðlegt tungumál
Það eru margir sem eru á sama
báti og kennarinn sem sagði frá
kjörum sínum í Þjóðviljanum á
dögunum. Og þegar allir þeir sem
svipað er ástatt um leggjast sam-
an á árarnar má ríkisstjórn fyrir-
tækjanna búa sig undir að pakka
saman.
Af ummælum ráðherranna í
ríkisstjórninni má ráða, að þeir
skilji ekki hvað er á seyði í
þjóðfélaginu; að þeir viti ekki að
þúsundir heimila í landinu geta
ekki meira. Og ummæli þeirra
gefa tilefni til að velta fyrir sér
hvaða tungumál þeir skilja?
Og það er því styrkur að vita af
einu tungumáli sem valdsmenn
allra ríkja hafa um síðir látið sér
skiljast. —óg.