Þjóðviljinn - 03.03.1984, Blaðsíða 14

14 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 3. - 4. mars 1984_
FVerðum að breyta
uppeldismynstrinu
„Konur þurfa að taka sig verulega á ef þær ætla ekki að
missa af allri tækniþróuninni. Þær þurfa ötulan stuðning ann-
arra og koma mér þá verkalýðsfélögin í hug - það hlýtur að
vera skylda þeirra að sjá til þess að ákveðnir þjóðfélagshópar
sitji ekki hjá þegar samningar eru gerðir. Vart er hægt að
vonast eftir hjálp atvinnurekenda. Tækniþekking er lykillinn
að völdum; þeir sem ráða yfir þekkingu ráða einnig þróun-
inni. Sá sem skapar tækni gerir aðra háða sér í gegnum
tæknina. Konur verða að hasla sér völl á þessu sviði til þess
að fylla ekki eingöngu þann hópinn, sem háður er öðrum“.
annars missa konur alveg af lestinni
Konur munu halda áfram að verða
ódýrt vinnuafl og við munum missa
öll áhrif“.
Sveinbjörg bendir á, að konur
séu fáar þátttakendur í tækninni,
þ.e.a.s. tækninni eins og hún er
skilgreind af karlmönnum. í
kvennaheiminum er vissri tækni
einnig beitt, svo sem í saumaskap,
en sú tækni er mjög lítils metin.
Sumar konur vilja, að konur snúi
sér að sinni eigin tækni og hefji
hana til vegs og virðingar.
„Mér finnst þetta gott og gilt, en
það er hins vegar mjög tímafrekt
að breyta hugmyndafræði heils
þjóðfélags‘% segir Sveinbjörg.
„Tæknibreytingarnar eru að skella
á okkur, og við þurfum að taka
okkur á núna. Mín niðurstaða er
því sú, að konur verði að fara að
afla sér menntunar á „karla“tækni-
sviðinu og komast þar inn“.
Áhrif tæknibreytinga
á störf kvenna
Þjónustugreinar hafa vaxið
mikið hér á landi frá því um og
uppúr 1950. Þær hafa tekið við
miklu nýju vinnuafli frá öðrum
greinum. Sömu sögu er að segja frá
öðrum löndum. Sökum þessa hafa
tæknibreytingarnar ekki fætt af sér
teljandi atvinnuleysi á Vestur-
löndum - enn sem komið er.
Á línuritinu sést hver fjöldi fólks
í þjónustugreinum hefur verið á ís-
landi á tímabilinu 1919-1979. Árið
1980 stundaði rúmlega helmingur
(51.9%) vinnufærra íslendinga
þjónustustörf af einhverju tagi.
Sveinbjörg vitnar í ráðstefnu Al-
þjóðsambands verslunarmanna
1980. Á ráðstefnunni kom fram að
8 prósent vöxtur í tölvutækni á 10
Forritun upphafiega
kvennastarf
„Ég vil gjarnan koma því að, að
forritun var í upphafi kvennastarf“
segir Sveinbjörg. Fyrsti forritarinn
var kona nokkur að nafni Augusta
Ada, en hún var samstarfskona
Charles Babbage, þess er þróaði
fyrstu tölvuna 1833 (sú var að vísu
ekki starfhæf- það var ekki fyrr en
1945 að fyrsti rafreiknirinn kom
fram). Upp úr 1946 varð forritun
að starfsgrein og þá gegndu konur
þessum störfum. „En þegar karl-
arnir uppgötvuðu, að forritun
krefst nýsköpunar og stjórnunar
tóku þeir forritunina yfir“, segir
Sveinbjörg.
Sveinbjörg Svavarsdóttir er fé-
lagsfræðinemi við Háskóla íslands
og er þessa dagana að leggja loka-
hönd á prófritgerð sína. Ritgerðin
fjallar um tæknibreytingar og
stöðu kynjanna á vinnumarkaðn-
um. Sveinbjörg hefur viðað að sér
miklum upplýsingum frá löndun-
um í kringum okkur, þar sem
tækniþróunin er lengra á veg kom-
in en hér á landi. Einnig hefur hún
kynnt sér kenningar, sem settar
hafa verið fram um stöðu kvenna í
hinum nýja tækniheimi framtíðar-
innar. Allar rannsóknir benda til
þess, að hin nýja tækniþróun geti
bitnað mjög hart á konum og kyn-
bundið vinnumarkaðinn enn frek-
ar en nú. Konur missa atvinnuna
miklu fleiri en karlar. Þær fá
leiðinlegustu og einhæfustu störfin
við tölvurnar og ekki þarf að spyrja
að laununum.
Á nýlegri ráðstefnu Jafnréttis-
ráðs og Skýrslutæknifélags íslands
um áhrif tæknibreytinga með tilliti,
til stöðu kynjanna á vinnumark-
aðnum komu fram mjög fróðlegar
upplýsingar, sem reyndust vera frá
Sveinbjörgu komnar. Við héldum
því á hennar fund og báðum um
meiri upplýsingar og voru þær góð-
fúslega látnar í té.
„Karla“tækni og
„kvenna“tækni
„Ég byrja á því að rekja sögu
nýju tækninnar, notkun hennar og
áhrif“, segir Sveinbjörg um ritgerð
sína. „Þá ber ég þessa tækni saman
við tækniþróun Iðnbyltingarinnar
og afleiðingarnar. Konur og börn
urðu verst úti í Iðnbyltingunni - og
hið sama mun eiga sér stað nú, ef
konur gera ekkert í málunum.
1 Þessi sundurgreiningarvél var full-
smíðuð 1933 og er í bókum jafn-
an kennd við Charles Babbage. Kon-
an að baki hennar gleymist, en hún
hét Augusta Ada og vann með Babb-
age.
Dæmigerð mynd fyrir áhuga kynjanna á hinni nýju tækni? Karlarnir flykkjast um hana og aðeins ein kona þorir að vera með
Framkvæmdastjóri hjá Sjóvá lýsti
því yfir nýverið í sjónvarpsviðtali,
að störfum hjá fyrirtækinu hefði
fækkað úr 70 í 50 með tilkomu
hinnar nýju tækni. Og það voru
nær eingöngu konur, sem misstu
störfin.
Störf kvenna í
meiri hættu en karla
En mun þessi nýja þróun ekki
bitna jafnt á körlum sem konum?
má kannski spyrja. Verða ekki allir
jafnt fyrir barðinu á tækninni?
„Nei,“ sagði Sveinbjörg, „konur
munu verða miklu verr úti“. Og
ástæðan er einföld: konur dreifast
á svo fáar starfsgreinar.
Sveinbjörg vitnar í ástralska
könnun (hér á landi er mjög lítið
gert af því að draga fram vinnu-
markaðinn og einkenni hans í opin-
berum gögnum, og því verðum við
að láta okkur nægja erlend gögn).
Ástralska konan, sem könnun
þessa vann, telur að 85 prsosent
kvenna í launuðum störfum séu í 18
af 61 starfsgrein, sem hagstofan
ástralska er með á skrá. Þessar
konur voru fyrst og fremst í svo-
kölluðum „kvennastörfum“ og,
yfir helmingurinn var reyndar í 5
þjónustugreinum, þ.e. við af-
greiðslu, hrað- og vélritun, matr-
eiðslu og kennslu. í könnun þessari
kom einnig fram, að 39 starfsgrein-
ar voru algjörar karlagreinar. En
gagnstætt konunum dreifðust karl-
arnir á allar starfsgreinar.
Sveinbjörg bendi á eftirfarandi:
„Meðal þeirra starfa, sem talið er
borga sig að tölvuvæða, eru
bókhalds- og fjárhaldsstörf hvers
konar, hraðritun og vélritunar-
störf, önnur skrifstofustörf, síma-
og skeytaþjónusta og e.t.v.
innpökkun og merkingar. Þessari
áströlsku konu reiknast svo til, að
1977 hafi 50 prósent kvenna á vinn-
umarkaðnum einmitt gegnt ofan-
greindum störfum.“
„Alllr ávinnfngar jafnréttisbaráttunnar er í hættu, ef konur láta tækniþróun-
ina fram hjá sér fara,“ segir Sveinbjörg Svavarsdóttir, sem um þessar mund-
ir vinnur að lokaritgerð í féiagsfræði við Háskóla Islands um tæknibreytingar
og stöðu kynjanna á vinnumarkaðnum. (Ljósm. -eik-)
ára tímabili muni gera 20-25 pró-
sent skrifstofufólks óþarft.
5 milljónir af 17-18 milljónum
skrifstofufólks í Vestur Evrópu
munu missa vinnu sína.
Sama þróun gerir vart við sig í
Frakklandi, Bretlandi, Þýskalandi
og á Norðurlöndum: Tölvutækn-
inni er einkum beitt í skrifstofu- og
þjónustustörfum og störfum mun
fækka mjög í framtíðinni í þessum
starfsgreinum.
„Við höfum dæmi þessa nú þeg-
ar hér á landi", segir Sveinbjörg.
I