Þjóðviljinn - 31.05.1984, Blaðsíða 4

4 SÍÐA - ÞJÓByiLJINN Fimmtudagur 31. mal 1984
MÓBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guörún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Afgreiöslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiösla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Biaöamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir.Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Ólafur Gíslason, Oskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Sigríður Þorsteinsdóttir, Margrét Guðmundsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Símavarsla: Sigriður Kristjánsdóttir og Aöalbjörg Óskarsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtum.: Brynjólfur Vilhjálmsson
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verndum
Háubakka
Á nýafstöðnu Náttúruverndarþingi var m.a. fjallað
um hvaða vernd væri fólgin í friðlýsingu náttúruminja
og skorað á alþingi að staðfesta með lögum mikilvægar
friðlýsingar sem nú eru ákveðnar með reglugerðum. í
þessari samþykkt endurspeglast sá ótti náttúruverndar-
manna að friðlýsing menntamálaráðuneytis með reglu-
gerð og auglýsingu sé ekki virt og henni megi auðveld-
lega breyta með nýrri reglugerð eftir geðþótta ráð-
herra.
Á þetta er minnt í tilefni þess að skipulagsyfirvöld í
Reykjavík hafa fyrir sitt leyti samþykkt að fórna ein-
stökum náttúruminjum, Háubökkum í Elliðavogi, fyrir
lóðarstækkun til eins fyrirtækis í borginni. Þetta gerist
þrátt fyrir það að Háubakkar eru annar af tveimur
stöðum í borginni, sem friðlýstir eru með sérstakri
reglugerð.
I Háubökkum eru setlagaopnur frá tveimur síðustu
hlýskeiðum ísaldar og veita dýra- og jurtaleifar í setl-
ögunum mikilsverðar upplýsingar um loftslagsb-
reytingar fyrir 250-300 þúsund árum. Þorleifur Einars-
son prófessor í jarðfræði segir þennan stað einstakan í
sinni röð í heiminum og Háubakkar hafa í áraraðir
verið kennslustofa í jarðfræði fyrir framhaldsskóla-
nema og erlenda jarðfræðinga.
Sá hroki skipulagsyfirvalda gagnvart náttúruvern-
darlögunum, sem skín af samþykktinni um Háubakka,
er því miður ekki einsdæmi. Þar er stefnan að betra sé
illt skipulag en ekki neitt og óþarfi sé að vera að „tefja“
mál með því að leita umsagnar náttúruverndarnefndar
eða annarra.
Náttúruverndarmenn verða að skera upp herör gegn
eyðileggingu Háubakka og standa vörð um aðrar merk-
ar náttúruminjar á höfuðborgarsvæðinu.
í borgarsamfélaginu geysar eilíft stríð milli skipulags
og mannvirkjagerða annars vegar og umhverfisverndar
og útivistarþarfa hins vegar. Þar sem gróðahyggjan
ræður ríkjum á hið síðarnefnda alltaf í vök að verjast,
enda ekki hægt að beita köldum arðsemisreikningum á
umhverfisvernd til ágóða fyrir einkakapitalið. Borgar-
mynd Reykjavíkur ber þess merki eftir hálfrar aldar
stjórn Sjálfstæðisflokksins þar sem byrgt hefur verið
fyrir alla útsýn við Sundin og strandlengjan lögð undir
iðnað og verslun. Tveggja ára stjórnarferill Davíðs
Oddssonar borgarstjóra og Vilhjálms Þ. Vilhjálms-
sonar formanns skipulagsnefndar er sama merki brenn-
dur: Næst er það borgarmúrinn við Skúlagötu og
hraðbraut út í Tjörnina, umhverfis Öskjuhlíð og inneft-
ir Fossvogsdal.
Gegn þessum áformum Sjálfstæðisflokksins þurfa
náttúruverndarmenn að sameinast.
200% hœkkun
A morgun hækkar verð fyrir lyf og læknisþjónustu
um allt að 200%. Stjórnarherrarnir gátu ekki komið sér
saman um að fylla fjárlagagatið nema með erlendum
lánum og skatlagningu á þá sem veikast standa í þjóðfé-
laginu. Á sama tíma er verið að veita fyrirtækjum og
þeim sem eru aflögufærir miklar ívilnanir gegnum
skattakerfið.
Það er vitað að margir þeirra sem oft þurfa að koma á
göngudeildir sjúkrastofnana til sérfræðinga hafa ekki
verið borgunarmenn fyrir því gjaldi sem krafist hefur
verið til þessa. Umsjónarmenn þessara stofnana hafa
oft þurft að sjá í gegnum fingur sér og láta sem sjúk-
lingar hafi ekki komið í skoðun eða farið án þess að
borga. Hvernig halda menn að ástandið verði þegar
fastagestir á göngudeildum þurfa að greiða 1200 til 1500
krónur fyrir vikulega heimsókn á mánuði?
Formaður Sjálfstæðisflokksins hefur kunngert að
hann sé fyfgýandi félagslegri markaðshyggju. Ef inni-
haldið í því hugtaki á að verða 200% verðbólga í lyfja-
og lækniskostnaði er engin ástæða fyrir venjulegt
launafólk að styðja slíka stefnu.
Hjörleifur
Guttormsson
um ummæli
iðnaðarráðherra:
Morgunblaðið hefur það eftir
Sverri Hermannssyni í viðtali sl.
laugardag í þann mund sem
ráðherrann var að halda utan til
Sviss til viðræðna við Alusuisse
að niðurstöður svokallaðra
dómnenfnda í skattadeiiunum
við Alusuisse séu væntanlegar í
september. Jafnframt staðhæfir
ráðherrann að „hann ætti ekki
von á að við kæmumst á leiðar-
enda fyrr en þær liggja fyrir".
Þjóðviljinn spurði Hjörleif
Guttormsson um álit á þessum
staðhæfingum Sverris og með-
Hjörlelfur Guttormsson: Samning-
urinn frá 1966 sem svo mjög var
lofaður af þelm sem að honum
stóðu á sínum tíma er ekki talinn
brúklegur þegar loks reynlr á hann
í hagsmunadellu.
skyldu vera lokuð. Af hálfu ís-
lensku ríkisstjórnarinnar hafði
verið gerð krafa um opna máls-
meðferð, sérstaklega með tilliti
til )>ess að ríkisstjórn átti í hlut.
Alusuisse hafði gert kröfu um
leynd réttarhaldanna sérstak-
lega vegna viðskiptaleyndar á
þeim upplýsingum sem fyrir
dómnefndina yrðu lagðar.
Vegna úrskurðar um leynd
verður ekki að sinni hægt að
gera grein fyrir framvindu
starfs þessarar dómnefndar.
Eg vona að menn skilji það“. -
Þetta voru svör Sverris Her-
mannssonar við fyrirspurnum
mínum um stöðu mála fyrir
„panel“ nr. 1.
í þessu sambandi má minna á,
að við endurskoðun aðalsamn-
ings árið 1975 lá fyrir mat Coop-
ers & Lybrand endurskoðunar-
fyrirtækisins um verulegt yfirverð
og vangoldna skatta vegna rekst-
urs ísals 1974. Þeim upplýsingum
var stungið undir stól á þeim tíma
og þessar „hagræðingar“
Á skattadeilan að
verða skiptimynt?
ferð á skattadeilunni hjá núver-
andi rikisstjórn. Hjörleifur hafði
m.a. þetta að segja um málið:
Málsmeðferð
vekur undrun
Það er margt sem undrun vek-
ur í málsmeðferð ríkisstjórnar-
innar gagnvart Alusuisse og út-
leggingum ráðherra. Það á ekki
síst við um skattadeiluna. Með
samkomulagi ríkisstjómarinnar
og Alusuisse í fyrra var sérstak-
lega tekið fram af aðilum að nú
„kjósa þeir báðir fremur að leysa
úr deilunni á vinsamlegri og
skjótari hátt..“ í staðinn fyrir þá
gerðardómsmeðferð samkvæmt
aðalsamningi um ísal sem málinu
var vísað í fyrir ári, þ.e. fyrri
hluta maímánaðar 1983.
Rét er að rifja það upp að
deiian snýst un vantalinn hagnað
ísal á árunum 1976-1980 sem
svarar til um 1000 milljónum ís-
lenskra króna og viðbótarskatt-
lagningu fjármálaráðuneytisins
af þeim sökum sem svarar til um
300 milljóna króna með viður-
lögum og vöxtum. Fjármála-
ráðuneytið tók lokaákvörðun um
viðbótarskattlagninguna 18. apríl
1983 um greiðslu að viðlögðu lög-
taki frá 1. maí 1983. Það var
frammi fyrir þessu sem Alusuisse
vísað málinu til ICSID-
gerðardómsins (Alþjóðamið-
stöðin til lausnar fjárfestingar-
deilum), sem tengist Alþjóða-
bankanum og viðurkenndur er af
meira en 100 ríkisstjórnum. Iðn-
aðarráðuneytið féllst á þessa
málsmeðferð og allt var í gangi
samkvæmt reglum dómsins, þeg-
ar breyting varð á með samkomu-
lagi ríkisstjórnarinnar og AIusu-
isse í september 1983.
Flókið nefndakerfi
Þá var fallist á kröfu Alususisse
um að rífa málið úr farvegi og
setja það fyrir þrjár nefndir (pan-
ela), sem hver um sig á að fjalla
um afmarkaða þætti. í stað eins
aðila með yfirsýn yfir alla þætti
málsins eru settir þrír. í stað þess
að halda sig að mörkuðum far-
vegi aðalsamningins og dómstóii
með þróaðar hefðir er búinn til
„Skjótvirka
leiðin“ í
skattamálum
ÍSAL virðist
torsótt
sérhannaður farvegur að kröfu
Alusuisse. í stað jæss að Alusus-
isse þurfti fyrir gerðardómnum
að standa frammi fyrir einhliða
ákvörðun íslenskra stattyfirvalda
er málinu vísað í sameiginlega
gerð í flóknu nefndakerfi.
Hraðvirka leiðin!!!
Ein helstu rök íslensku samn-
inganefndarinnar fyrir að fallast á
þessa málsmeðferð voru þau, að
hér væri fundin mun hraðvirkari
leið en fyrir ICSID-gerðardómn-
um. Samkvæmt samkomulaginu
frá 23. september sl. áttu niður-
stöður tveggja dómnefndanna að
liggja fyrir „ekki síðar en sex
mánuðum eftir að þær hafa verið
skipaðar“, en það skyldi gert
innan fjögurra vikna frá undirrit-
un samningsins. Þannig áttu nið-
urstöður samkvæmt þessari hrað-
virku leið að iiggja fyrir í síðasta
lagi 23. aprfl 1984. Nú er komið á
annan mánuð fram yfir þann ein-
daga og iðnaðarráðherra er tar-
inn að vísa á septembermánuð,
enda „gömlu deilumálín um-
fangsmeiri en reiknað var með“,
svo notuð séu orð ráðherrans
samkvæmt Morgunblaðinu.
Nánast ekkert stenst
Það er nánast ekkert í þessu
samkomulagi frá 23. sept. sl. sem
ætlar að standast tímans tönn.
Um aðstöðu íslenskra stjóm-
valda fyrir aðalnefndinni, þeirri
sem fjallar um verðlagninu á að-
föngum til ÍSAL 1976-1980, næg-
ir að vísa til ummæla iðnaðarráð-
herra í Sameinuðu þingi 10. maí
s!., en þar sagði hann m.a.
,JVleðal réttarfarsákvarðana
sem dómnefndin úrskurðaði í
réttarhaldinu 20. febrúar 1984
var að réttarhöld hennar
auðhringsins á bókhaldi dótturf-
yrirtækisins hurfu þá sporlaust
inn í þann samningapakka sem
lagður var á borð þáverandi
stjórnvalda.
Nýtt viðkvœði
Það sem ekki síst vekur athygli
nú eru staðhæfingar iðnaðarráð-
herra um „að hann ætti ekki von
á að við kæmumst á leiðarenda
með samningamál við Alusuisse,
fyrr en úrskurður dómnefnda í
gömlu deilumálunum lægju
fyrir“. Þetta viðkvæði fór fyrst að
heyrast hjá Sverri í lok
marsmánaðar sl. Áður voru rök-
in fyrir hinni sameiginlegu og
skjótvirku gerð í deilumálunum
þveröfug, þ.e. að sú „vinsam-
lega“ leið sem aðilar komu sér
saman um sl. haust gerði kleift að
semja um aðra þætti í síðasta iagi
fyrir 1. apríl 1984, m.a. nýtt raf-
orkuverð.
I samkomulaginu frá sl. hausti
er hvergi að flnna orð um það að
endurskoðun aðalsamnings og
annað varðandi framtíðarstarf-
semi ísals sem þar er bryddað
upp á sé á nokkurn hátt háð
niðurstöðu eða lyktum skatta-
deilumálanna. Sú „textaskýring“
er fundin upp síðar og fyrst farið
að hampa henni þegar eindaginn
1. aprfl var runninn upp og liðinn
hjá.
Aðalsamningur
ekki brúklegur
Því miður virðist svo sem Alus-
uisse eigi eins og stundum áður
auðvelt með að koma ár sinni
fyrir borð gagnvart íslenskum
stjórnvöldum. Samningurinn frá
1966 sem svo mjög var lofaður af
þeim sem að honum stóðu á sín-
um tíma er ekki talinn brúklegur
þegar loks reynir á hann í
hagsmunadeilu. Þá hentar
auðhringnum að fá sérstaka með-
ferð, uppáskrift um „vinsamlegri
og skjótari hátt“. í ljósi þess er
ekki ástæða til bjartsýni um mál-
alyktir, þótt öll efni vísi í eina átt,
íslenskum málstað til stuðnings.
Það mætti halda að gera eigi
skattasvikin að skiptimynt í
tengslum við aðra hagsmuni.