Þjóðviljinn - 09.12.1984, Page 2

FLOSI
\iku
skammtur
af œviminningum Páls Fasta
Sagt er frá því í Mósebók, að þegar Nói var sex-
hundruð ára, hafi komið flóð yfir jörðina og eins og
segir í hinni helgu bók:
„Flóðið varájörðinni ífjörutíu daga, og vatniðóx og
lyfti örkinni og hún hófst yfir jörðina."
Nóaflóðið er tvímælalaust frægasta flóð í sögu
mannsandans, enda drekkti það öllu kviku á jörðinni,
nema Nóa og hyski hans, auk þeirra kykvenda, fogla
og fénaðar sem komist hafði um borð í örkina áður en
ósköpin dundu yfir.
Ástæðan til þess að ég er hér að rifja upp Nóaflóðið,
er sú að yfir ísland gengur sambærilegt flóð árlega og
stendur í fjörutíu daga og fjörutíu nætur, líkt og Nóa-
flóðið.
Þetta er hið svonefnda jólabókaflóð.
Margt er líkt með jólabókaflóðinu og Nóaflóðinu,
þótt annað sé að vísu árvisst en um hitt aðeins eitt
dæmi.
Jólabókaflóðið stendur - eins og Nóaflóðið - í fjöru-
tíu daga og fjörutíu nætur. Á sama hátt og Nóaflóðið
„lyfti örkinni", svo hún hófst yfir jörðina, þá má segja
að jólabókaflóðið lyfti litteratúrnum yfir flatlendið og í
þá hæð, sem vatnsyfirborðið fleytir hinni skrifuðu örk
íslenskra samtímabókmennta.
I íslenskajólabókaflóðinu í ár verða um fjögurhundr-
uð titlar, það er að segja tíu bækur koma á dag og stór
hluti þeirra æviminningar merkilegra og ódauðra at-
hafnamanna, framámanna og forretningsmanna, rit-
aðar uppaf segulbandi og alveg óviðjafnanleg lesn-
ing.
Og nú kem ég að því, sem ef til vill er merkilegast við
jólabókaflóðið og það er það að um megnið af þessum
bókmenntum er fjallað á fræði- og vitsmunalegan hátt
í fjölmiðlum og er hægt að geta sér þess til hver
andans ofurmenni þarf til að lesa einn til tvo doðranta
á dag, gera á þeim efnislega úttekt, reifa bókina,
rannsaka, mynda sér rökstudda skoðun um verkið,
setja síðan saman gagnrýni um bókina, lesa próförk,
borða sofa og vinna aðra vinnu með, í þessa fjörutíu
daga, sem jólabókaflóðið stendur yfir.
Sagt er að þeir hörðustu hafi komist uppí að
gagnrýna þrjátíu bækur á fjörutíu dögum. Margir halda
að slík afköst séu kraftaverk, en það er misskilningur.
Það er eins með bókmenntagagnrýni og aðra
listgagnrýni. Bara að fara eftir settum reglum og
breyta ekki út frá þeim, þá er enga stund verið að slá
saman ritdómi.
Enn hefur ekki birst dómur um viðtalsbókina við Pál
Freyþórsson fasteignasala, sem Pétur Sveinsson fjöl-
miðlafræðingur skrásetti.
Nú ætla ég að taka ómakið af bók-
menntakrítikkurum dagblaðanna og fjalla um verkið.
Bókmenntir
Pétur Sveinsson: „Miljón út“
Endurminningar Páls Fasta.
Það er mikill fengur í endurminningum Páls Fasta
bæði bókmenntalegur, sögulegur og samfélagslegur.
Verkið spannar yfir meðgöngutíma, barnæskuár,
bernsku, æsku, uppvaxtarár, unglingsár, manndóms-
ár, miðjan aldur, efri ár og elli Páls Fasta og þarf ekki
að orðlengja hvílík gæfa var að ná þessum viðtölum
uppá segulsnældur áður en Páll dó. Eftir dauða hans
hefðu þessi viðtöl ekki náðst og ekki að vita nema
saga fasteignaviðskipta á íslandi hefði farið með Páli
Fasta í gröfina.
Þetta er hugnæm saga og Ijúf og gefur glögga mynd
af Páli Fasta og umsvifum hans í fasteignasölu.
Nýjung er að djúp og markviss manngildiskönnun
er gerð á Páli Fasta í þessari bók og hún höfð að
aðalmarkmiði. Hvergi er slakað á kröfunum, persónu-
legri reynslu gefið almennt gildi og allt fellt í listrænan
búning af þeim hagleik að þar sér varla misfellu á.
Höfundur hefur greinilega ekki kastað höndum til
verksins. Mér er nær að halda að það sé þaulhugsað
niður í smæstu atriði og ekkert sé þarna af tilviljun.
Setningarnar reka hver aðra sem og atburðir. Þesi bók
er verðugur bautasteinn yfir Pál Fasta eftir að hann er
allur.
Saga fasteignasölu á íslandi síðustu áratugi væri
sannarlega fáskrúðugri ef þessar segulsnældur Pét-
urs Sveinssonar og Páls Fasta hefðu ekki litið dagsins
jóla-ljós.
Það er vert að muna hvað bóksalinn sagði við
sænska bókmenntafræðinginn, sem spurði hvernig
stæði á þessari endalausu gullöld íslenskrar bók-
menningar. Þá svaraði bóksalinn:
Litteratúrinn lengi var
landsmönnum hægt að bjóð^
því blessaðar viðtals bækurnar
buð’ uppá mikinn gróða.
Flosi
Hverjir hafa
efni á að
kaupa togara?
Það vekur að venju athygli
þegar einstaklingar hafa efni
á að kaupa stóran togara á við
Bjarna Benediktsson sem
BÚR er nú að selja. Kaupend-
ur að honum eru tveir einstak-
lingar. Annar er Kristinn S.
Kristinsson sem til skamms
tíma hefur verið annar eigandi
hraðfrystihússins Sjöstjörn-
unnar í Keflavík, en hann dró
sig út úr þeim rekstri um síð-
ustu áramót. Hinn er Kristinn
Gunnarsson sem á fyrirtækið
Kristinn Gunnarsson & Co við
Grandaveg í Reykjavík. Tog-
arinn kostaði 77 miljónir króna
en kaupendur þurfa aðeins að
reiða fram 11 miljónir króna á
næstu 30 mánuðum, hitt er
yfirtaka skulda. En svo ætla
þeir Kristnar að láta breyta
togaranum í frystiskip en það
mun að sögn kpsta 40-50 milj-
ónir króna. BÚR var nýlega
búið að láta reikna út hvort
það borgaði sig að láta breyta
skipinu á þann veg en niður-
staðan var neikvæð.B
Reykjavíkur-
kvikmynd Hrafns
Hrafn Gunnlaugsson er nú á
kafi í því að gera kvikmynd um
Reykjavík á vegum borgar-
2 SÍÐA - ÞJOÐVILJINN Sunnudagur
innar en hún er gerð í tilefni
200 ára afmælis Reykjavíkur
árið 1986. Þráður myndarinn-
ar er þannig að ung stúlka
kemur til borgarinnar eftir
langa fjarveru og Reykjavík er
skoðuð með augum hennar.
Ungu stúlkuna leikur Katrín
Hall ballerína. Á fimmtudags-
kvöld var Hrafn að kvikmynda
á borgarstjórnarfundi og vakti
það athygli viðstaddra að
borgarfulltrúar sátu á meðan
sem fastast í sætum sínum en
yfirleitt eru margir þeirra á
' vappi í hliðarsölum meðan
umræður fara fram. Eini mað-
urinn á áhorfendapöllum var
að venju Skúli Skúlason ætt-
fræðingur og var kvikmynda-
vélum óspart beint að honum.
Þá kom smáskot á fréttamenn
og gekk Hrafn til þeirra áður
en kvikmyndataka hófst og
bað þá um að vera að skrifa
og sýnast áhugasamir um
umræðurnar. Að sjálfsögðu
var vel tekið í það.B
. desember 1984
Prentvilla
fyrir dómstóla
Eins og frá er greint hér í Þjóð-
viljanum nú í vikunni féll dóm-
ur í lögbannsmáli sem Megas
höfðaði á hendur Steinum hf.
vegna lagsins Fatlafól sem út-
gáfan hafði sett á safnplötu að
höfundinum forspurðum.
Dómurinn var Megasi í vil og
telja menn hann gefa athygl-
isvert fordæmi í höfundarétt-
armálum. En það kúnstuga
við málið er að það spannst
að hluta til út af einni prent-
villu. Krafa Megasar var með-
al annars reist á því að nafni
lagsins var á safnplötunni
breytt í Fatlað fól. Við höfum
heyrt að nokkurfljótaskrift hafi
verið á frágangi plötunnar og
því hafi nafnið skolast til í
setningu - og villan svo slopp-
ið framhjá prófarkalesara. Já,
sá leiði prentvillupúki hefur
komið ófáum illindunum af
stað...B
Állinn
og álið
Bandalag Kennarafélaga gef-
ur út tímaritið Ný menntamál
sem fjallar að sjálfsögðu um
skólastarf, uppeldisfræði og
fleira nytsamlegt. Þar er líka
brugðið á léttari strengi eins
og þegar Örnólfur Thorlacius
segir „Sögur úr skólastof-
unni“ í síðasta hefti. Ein slík
saga kemur skemmtilega inn
á þólitísk deiluefni margra ára
og hljóðar svo:
„Um þær mundir sem stór-
iðja var að hefjast í
Straumsvík var á landsprófi í
náttúrufræði beðið um „ævi-
sögu álsins". Fyrir kom að
nemendur blönduðu hinni
nýju iðjugrein inn í svörin, t.d.
„Islendingar eta lítið af ál en
bræða hann til útflutnings",
og ,,..kemur að landi við
SV-ströndina
(Straumsvík).“B
Merkilegur
hrognkelsi
Aðra sögu ágæta um þá ár-
áttu nemenda að slá saman
ólíkum hlutum hefur Örnólfur
eftir Guðmundi Kjartanssyni
náttúrufræðingi. A prófi var
beðið um lýsingu á
hrognkelsi, sem nemandinn
karlkenndi, en svar hans var á
þessa leið:
„Hann er skrápdýr af skólp-
dýraættinni. Um búkinn lykur