Þjóðviljinn - 13.04.1985, Page 17

Kvikmyndqhatíð
Alsino
og hrœfuglinn
Á kvikmyndahdtíð Litahdtíðarívorverður ma. sýnd
nýjasta mynd Miguel Littin um byltinguna í Nicaragua
ur kvikmyndastofnunnar Chile hroðalega áður en hún var myrt
og gerði hann þá þegar heimild- af böðlum herforingjanna. Fleiri
armynd um Allende sem hét Fé- Chilenskir kvikmyndagerðar-
lagi forseti. Síðan hófst hann menn hurfu á fyrstu dögum
Nú í vor, nánar tiltekið dagana 18.-28. maí,
verður haldin kvikmyndahátíð Listahátíðar. Gefst
kvikmyndaunnendum þar kostur á að sjá ýmsar
merkar myndir og verða þeim helstu gerð skil hér í
blaðinu á næstu vikum.
Þessi kynning hefst með frásögn af einu mynd-
inni frá Rómönsku Ameríku sem verður á hátíð-
inni. Sú var gerð árið 1982 í fjórum löndum Mið-
Ameríkú: Nicaragua, Kúbu, Mexíkó og Costa
Rica. Einn þeirra sem sitja í hátíðarnefndinni hef-
ur samið meðfylgjandi pistil um Alsino og hræfugl-
inn eftir chílenska kvikmyndaleikstjórann Miguel
Littin.
-ÞH
Alsino y el condor
Nicaragua/Kúba/Mexico/Costa Rica
1982
Leikstjóri: Miguel Littin
Aðalhlutverk: Alan Esquivel, Dean
Stockwell, Carmen Bunster.
Á kvikmyndahátíð L.H. í maí
næstkomandi gefst íslendingum
tækifæri að sjá eitt af stórverkum
s-amerískrar kvikmyndagerðar
eða Alsino og hræfuglinn eftir
Miguel Littin. Littin er eitt af
stóru nöfnunum í s-amerískri
kvikmyndagerð og eru myndir
hans þekktar um allan heim.
Hann fæddist árið 1942 í Palmillo
í Chile. Littin lauk námi við há-
skólann í Santiago en þar stund-
aði hann nám í kvikmyndun,
leikhús- og sjónvarpsfræðum.
Fyrsta mynd hans í fullri lengd
var Sjakalinn frá Nahueltoro.
Hún var gerð 1968 og var byggð á
atburðum sem áttu sér stað í
stjórnartíð Allesandri en þá drap
fátækur maður alla fjölskyldu
sína frekar en að horfa uppá þau
deyja úr hungri. Maðurinn var
síðan líflátinn eftir að honum
hafði verið kennt að meta verð-
mæti þjóðfélagsins. Honum var
kennt að lesa og hann endur-
hæfður á ýmsa vegu, t.d. kennt
að meta guðstrú og fleira í þeim
dúr.
Kvikmyndin var gerð í stjórn-
artíð Frei og sýnd 1970 þegar
kosningarbaráttan stóð yfir. í
Chile sáu mörg hundruð þúsund
myndina og er talið að hún hafi
átt þátt í sigri Allende sama ár.
Miguel Littin var gerður yfirmað-
handa við gerð Fyrirheitna lands-
ins sem ekki var fulllokið þegar
Pinochet hrifsaði völdin í sept-
ember 1973.
Littin flúði með myndina til
Kúbu þar sem hann kláraði að
klippa hana. En það voru ekki
allir aðstandendur myndarinnar
sem náðu að flýja undan morðóð-
um hundum Pinochet. Aðal-
leikkonan í myndinni, Carmen
Bueno, hvarf sporlaust en fullvíst
er talið að hún hafi verið pyntuð
valdaránsins og voru margir
pyntaðir eða líflátnir eins og
Jorge Muller tökumaður mynd-
arinnar Orrustan um Chile eftir
Patrico Guzman. Fyrirheitna
landið var sýnd á fyrstu kvik-
myndahátíð Listahátíðar 1978.
Síðar flutti Miguel Littin til
Mexico þar sem honum bauðst að
gera nokkrar myndir. Merkust er
án efa Boðin frá Marusia sem
gerð var 1976 en sú mynd
heimfærir valdaránið 1973 uppá
Úr Alsino og hræfuglinn eftir Miguel Littin.
verkfall kolanámumanna 1907 í
Chile sem brotið var á bak aftur
af mikilli hörku. Myndin var út-
nefnd til Óskarsverðlauna 1976
sem besta erlenda myndin það ár.
Þá gerði Littin einnig myndir eftir
skáldsögum höfuðskálds S-
Ameríku, Alejo Carpentier og
Garcia Marquez.
Alsino og
hrœfuglinn
Síðasta mynd Littin, Alsino og
hrœfuglinn, þykir einhver besta
mynd hans frá upphafi. Þar
blandast saman á undraverðan
hátt ljóðræn efnismeðferð Littins
og s-amerísk frásagnarlist í anda
stórskáldsins Garica Marquez.
Sögusviðið er Nicaragua 1979,
hermenn Sómósa eru við það að
bugast. Bandarískir hernaðar-
ráðgjafar eru í landinu (einn
þeirra er meistaralega leikinn af
Dean Stockwell) og styrjaldará-
stand ríkir. Alsino er lítill dreng- •
ur sem fylgist með styrjaldar-
átökunum. fgegnum hann skynj-
ar áhorfandinn stríðið líkt og í
Bernsku ívans eftir Andrei Tark-
ovsky. Drengurinn verður vitni
að allskyns hörmungum eins og
fjöldamorðum stjórnarhersins á
óbreyttum borgurum sem grun-
aðir eru um að styðja skæruliða
sandinista.
Myndin er hlaðin tilvitnunum
og myndlíkingum. Drengurinn á
til dæmis þá ósk heitasta að fljúga
um loftin líkt og hræfuglinn en sú
ósk hans rætist dag einn þegar
bandarískur hernaðarráðunautur
leyfir honum að fljúga með sér í
herþyrlu.
Myndin er fyrsta kvikmyndin í
fullri lengd sem kemur frá Nicar-
agua og fyrir fólkið sem liðið hef-
ur þær hörmungar sem fylgdu
einræðisstjórn Sómósa er myndin
minnisvarði um þáttaskil í sögu
landsins.
Myndin var einnig útnefnd til
Óskarsverðlauna sem besta er-
lenda myndin 1983. Það er einlæg
von þeirra sem standa að kvik-
myndahátíðinni að fólk sem lætur
sig nokkru varða ástand mála í
s-ameríku fjölmenni á þennan
hvalreka á fjörur kvikmynda-
unnenda. Þeir sem sóttu Fjala-
kóttinn muna kannski eftir að
hafa séð Sjakalann frá Nahuelt-
oro sem var sýnd í klúbbnum
1976.
Áferðarfalleg - en
Háskólabíó: VÍGVELLIR Bandarík-
in 1984.
Leikstjóri: Roland Joffé.
Handrit: Bruce Robinson, eftir sögu
Sidneys Schanberg.
Tónlist: Mike Oldfield.
Aðalhlutverk: Sam Waterston, Dr.
Haing Ngor.
Stríðið í SA Asíu hefur ekki
reynst efni í kvikmyndir í Holly-
wood - nema í örfáum tilvikum.
John Wayne reyndi að ná upp
stemningu þegar hann gerði The
Green Berets árið 1969 en það er
mynd sem fjallar um sveit af-
burðamanna sem eru að berja á
litlum gulum skæruliðum í frum-
skóginum. The Green Berets
hlaut dræmar undirtektir, jafnt
meðal John Wayne aðdáenda
sem annarra.
En hvernig sem annars má
túlka tómleika kvikmyndaiðnað-
arins gagnvart þessu langvinna
stríði, þá er víst að markaðssér-
fræðingar Hollywood hafi
reiknað út að amerísk alþýða
væri búin að fá nægju sína af
stríðinu í fréttatímum sjónvarps-
ins og hefði ekki andlegt þrek til
þess að meðtaka meira í kvik-
myndahúsum. Síst af öllu for-
heimskandi rugl eins og The
Green Berets. Vietnam var fyrsta
stórstyrjöldin sem var tekin upp á
video og send út inná hvert heim-
ili í Bandaríkjunum, oft innan við
sólarhring eftir að atburðirnir
gerðust. Þær hetjur sem sneru
aftur úr þessu stríði voru allar
fréttamenn; hermennirnir fengu
aldrei uppreisn æru.
ANNATHEÓDÓRA
RÖGNVALDSDÓT7
Sidney Schanberg, hjá New
York Times, er einn þessara
fréttamanna. Árið 1976 fékk
hann Pulitzer verðlunin fyrir
störf sín í Kambódíu. Hann hafði
verið í Phnom Penh árið 1973
þegar fyrstu loftárásir Bandaríkj-
anna voru gerðar og hann var
með þeim síðustu til þess að yfir-
gefa borgina þegar Rauðu
khmerarnir náðu henni á sitt
vald. Kambódíumanninum Dith
Pran sem hafði verið náinn sam-
starfsmaður Schanbergs og aðal-
tengiliður, auðnaðist hinsvegar
ekki að komast á brott. Hann
varð eftir og týndist í því gífurlega
umróti og morðöldu sem fylgdi
ógnarstjórninni. Eftirgrennslanir
Schanbergs báru lítinn árangur,
enda var útlendingum bannað að
koma inn í landið. En Dith Pran
lifði og tveimur árum seinna
hafði honum tekist að komast til
flóttamannabúða Rauða krossins
á landamærum Thailands. Þessa
sögu skráði Sidney Schanberg og
birti í Sunnudagsblaði New York
Times og á þeirri frásögn er kvik-
myndin byggð.
Myndin hefur hlotið mikið lof
gagnrýnenda, svo og frétta-
manna og annarra sem þekktu
vel til í Kambódíu þegar þessir
atburðir gerðust, enda er mjög
samviskusamlega að henni stað-
ið. Þetta er jafnframt frumraun
leikstjórans, Roland Joffé. Ekki
er annað hægt að segja en að
myndin sé mjög áferðarfalleg,
bæði hvað varðar leikstjórn og
kvikmyndatöku. Samt er það
svo, að Joffé virðist hvergi bera
það við að nota kvikmyndatækni-
na sem túlkandi miðil, heldur
sættir hann sig við að reyna að
endursegja, að sviðsetja atburði
sem þegar hafa gerst. I myndinni
fljóta hjá örstutt atriði sem gætu
verið úr MASH, eða úr Deer-
hunter - ímyndir sem fyrir löngu
eru orðnar að klisjum - að öðru
leyti er myndin mjög sviplaus.
Svo einkennilega vill til að í
myndinni er atriði þar sem frétta-
maðurinn situr inní stofu hj á syst-
ur sinni í New York og er að horfa
á fréttaskýringarþátt um Kambó-
díu í sjónvarpinu. Þessar fáu og
litlaus
flöktandi myndir á litlum skermi
vöktu sterkari tilfinningar en öll
myndin Vígvellir samanlögð.
Ég hef ekki lesið greinina sem
Vígvellir er byggð á, en samt
segir mér svo hugur um að henni
hafi verið fylgt af nokkurri trú-
mennsku. Áð minnsta kosti er
nokkuð lagt upp úr því í mynd-
inni að sýna hvers konar maður
Sidney Schanberg er, hvernig
menn þurfa að vera til þess að
geta horft á óendanlegar þjáning-
ar á degi hverjum og alltaf í lífs-
hættu sjálfir. Sidney Schanberg
er ekki sympatísk manngerð. Það
eitt, og kannski líka sú staðreynd
að ekkert kynlíf er í myndinni, er
kannski ástæðan fyrir því hversu
djarft fyrirtæki þetta þótti vera í
Hollywood á sínum tíma. Og
kannski furðulegt að hún skuli
hafa verið gerð.
Haing Ngor fer með hlutverk
kambódíska fréttamannsins Dith
Pran og fékk Óskarsverðlaun
fyrir sem besti leikari í aukahlut-
verki. Haing Ngor er kambódísk-
ur flóttamaður sem komst út úr
landinu um svipað leyti og Sidney
Schanberg þó að þeir hafi að
sjálfsögðu ekki vitað hvor af öðr-
um á þeim tíma. Hann hefur
aldrei áður fengist við að leika en
hann gerir hlutverki sínu frábær
skil og lyftir þessari mynd talsvert
upp úr litleysi sínu.
Megrunarbók
Út er komin hjá Iðunni bókin
T-kúrinn eftir Áudrey Eyton.
Höfundurinn er einn þekktasti
næringarsérfræðingur Bretlands
og hefur langa reynslu af megrun-
armálum. Bók hennar, T-kúrinn,
hefur selst í milljónum eintaka
víða um heim.
„T-kúrinn eða trefjakúrinn er
einn sá hollasti og auðveldasti
megrunarkúr sem um getur“,
segir í frétt frá forlaginu, „og
byggist á mikilvægi trefjaríkrar
fæðu fyrir meltinguna. Á síðustu
árum hafa menn gert sér grein
fyrir því hvernig nútímamaður-
inn hefur rænt fæðuna aðalnær-
ingargildi hennar með ofvinnslu.
Jafnframt hefur verið bent á að
þeir næringarkvillar sem sækja á
Vesturlandabúa eru nánast ó-
þekktir meðal þjóða sem neyta
tiltölulega óunninna fæðuteg-
unda. Þær þjást hvorki af offitu
né magasjúkdómum. En jafn-
framt því að vera holl hefur trefj-
arík fæða ótvíræða
megrunareiginleika.“
Laugardagur 13. apríl 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17