Þjóðviljinn - 16.03.1986, Qupperneq 4

AF SJÓNARHÓLI
Chuck Berry
en Beethoven?
Þjóðviljinn hefur nú um tæp-
lega tveggja mánaða skeið
birt greinar um menningarmál
undirsamheitinu „Af sjónar-
hóli“. í þeim hafa höfundar
nálgast fyrirbærin íslensk
menning og menningarstefna
úrýmsumáttum.
f greinunum hefur oftar en
ekki verið fjallað um hlutverk
fjölmiðla í menningarstarfi og
mótun menningarstefnu. Þjóð-
viljinn hefur fengið sinn skammt
eins og aðrir fjölmiðlar þótt hans
hlutverk sé fyrst og fremst að
fylgjast með og skrásetja menn-
ingarstarfið í landinu en síður að
taka skapandi þátt.
Að þessu sinni varð því miður
messufall vegna þess að boðuð
grein barst ekki á réttum tíma
vegna forfalla höfundar. Við ætl-
um því að nota tækifærið og grípa
ofan í umræðu sem orðið hefur í
norska blaðinu Ny Tid, málgagni
Sósíalíska vinstriflokksins, en
hún snýst einmitt um menningar-
skrif bíaðsins.
Of mikil
menning?
Upphaf umræðunnar var það
að blaðið auglýsti eftir ritstjóra
og bárust tvær umsóknir. Annar
umsækjandinn viðraði stefnumál
sín og viðhorf til blaðsins á síðum
þess og kvartaði þar ma. undan
því að menningarskrif tækju allt
of mikið af plássinu og mátti
skilja á honum að því plássi mætti
verja betur. Þetta er tónn sem við
hér á Þjóðviljanum heyrum
stundum og því er forvitnilegt að
sjá hver viðbrögðin voru. Þau
verða ekki tíunduð nákvæmlega
en gripið ofan í eina grein eftir
leiðtoga ungra sósíalista í Noregi,
Johan Tönnesen.
Jóhann er ósammála þeirri
kenningu að plássi sem varið er
undir menningarskrif sé illa var-
ið. Hann bendir á að öll teikn séu
á lofti um að í framtíðinni muni
þjóðfélagsumræðan mun frekar
snúast um frístundir fólks og inni-
hald þeirra en um vinnuna og
skipulagningu hennar. Vitundar-
iðnaðurinn er í stöðugri fram-
sókn og baráttan um vitund fólks
fer harðnandi.
f öðru lagi segir Jóhann að ef
menn ætli sér í raun og veru að
„Jóhann segir að ekki sé öll list jafn fín, td. telur hann knattspyrnu og listhlaup ekki eins „fínar“ listgreinar og ballett. Það
sé hins vegar spurning um sálarástand, uppeldi, þekkingu ofl. hvort menn velji frekar að njóta fínnar en grófrar listar.“
koma á norskum sósíalisma sé
nauðsynlegt að halda uppi öflugri
vörn fyrir þjóðlegri mennmgu og
menningararfleifð eínstakra
staða og landshluta. Þeita getur
fullt eins átt við þá sem vilja
koma á íslenskum sósíalisma.
Góð list
og vond
Eins og í íslenskri menningar-
umræðu virðist það henda í Nor-
egi að hugtökin sem fólk notast
við séu nokkuð á reiki. Hvaða
skilning leggja menn td. í orðin
„góð“ list og „vond“? Hver er
munurinn á hámenningu og lág-
menningu, eða svo vitnað sé í
norsku: „fín“ menning og
„gróf“? Jóhann varar víð því að
menn rugli þessu tvennu saman,
hámenning geti verið bæði góð og
vond, það sé td. til mikið af lé-
legum óperum.
KSRARIK
■k. ^ RAFMAGNSVHfTUR RlKISINS
Útboð
Rafmagnsveitur ríkisins óska eftir tilboöum í eftir-
farandi: RARIK-86002: Lágspennuskápar 1 kV, í
dreifistöðvar. Opnunardagur: Mánudagur 14.
apríl 1986, kl. 14.00.
Tilboðum skal skila á skrifstofu Rafmagnsveitna
ríkisins, Laugavegi 118,105 Reykjavík, fyriropn-
unartíma og verða þau opnuð á sama stað að
viðstöddum þeim bjóðendum er þess óska.
Útboðsgögn verða seld á skrifstofu Rafmagns-
veitna ríkisins, Laugavegi 118,105 Reykjavík, frá
og með mánudegi 17. mars 1986 og kosta kr.
200,- hvert eintak.
Reykjavík 13. mars 1986
Rafmagnsveitur ríkisins
Jóhann segir að ekki sé öll list
jafn fín, td. telur hann knatt-
spyrnu og listhlaup á skautum
ekki eins „fínar“ listgreinar og
ballett. Það sé hins vegar spurn-
ing um sálarástand, uppeldi,
þekkingu ofl. hvort menn velji
frekar að njóta fínnar en grófrar
listar. Munurinn sé sá sami og á
sandpappír að því er áhrif á sál-
artötrið snertir.
En hann varar sterklega við því
að menn blandi saman hugtökum
og samanburður milli listgreina
sé varhugaverður. Til dæmis sé
sígild tónlist ekki „betri“ en
gpinludansarnir og á sama hátt
var Chuck Berry ekki betra tón-
skáld en Beethoven eða öfugt.
Stórbrotin list veiti manni annars
konar fuilnægingu en gróf list,
segi manni eitthvað um fortíðina
og framtíðina. Hins vegar geti
góð og gróf list eins og rokktón-
list og fótbolti veitt manni ánægju
sem er af öðrum toga og höfðar
meir til tilfinninganna hér og nú.
Að þekkja
tungumólið
En til þess að geta notið listar
verða menn að þekkja tungumál
hennar. Hversu oft hefur maður
ekki heyrt fólk hneykslast á ab-
straktlist og lýsa því yfir að „þetta
sé ekki mynd af neinu“. Eða þá
nútímatónlist sem margir segja
að sé bara óhljóð og suð. Þetta
segir okkur einungis að fólk
þekki ekki tjáningarmáta þessara
listgreina og ætti að vera okkur
hvatning til að auka fræðslu um
listir og sjá til þess að sem flestir
geti lært tungumálið.
Undir sama hatti eru yfirlýs-
ingar hámenningarljóna um að
öll dægurtónlist sé bara söluvara
á markaðstorgi hégómans. Við
munum eftir deilunum sem urðu
um gúanórokkið og söngtexta
Bubba Morthens sem ekki stóð-
ust ströngustu bragfræðikröfur. í
raun var þar á ferðinni sama
þekkíngarleysið á listgreininni og
hjá þeim sem hamast gegn ab-
straktinu og nútímatónlistinni.
Rétt eins og í þessum listgreinum
er bæði til góð og vond dægurtón-
list, góð tónlist sem höfðar til og
samsvarar einhverri tilfinninga-
legri og andlegri þörf þess sem
nýtur hennar og vond tónlist sem
í besta falli nýtist eigendum stór-
markaða við að örva kaupgleði
viðskiptavinarins.
Viljum við móta menningar-
stefnu sem rís undir nafni, segir
Jóhann, verðum við að hafa hana
nógu víða svo hún rúmi jafnt fína
sem grófa list, hámenningu sem
lágmenningu. Það þýðir ekki að
við eigum að setja allt undir einn
hatt og leggja blessun okkar yfir
allt sem gerir kröfu til þess að
heita list. Menningarpólitík er
Að þessu sinni er
vikið útafvananum
ásjónarhóliog
augunumrennt
austurtil Noregs. Þar
ereinnigtekistáum
menningarstefnu
og því fróðlegt fyrir
íslenskra
vinstrimenn að
kynna sér hvað
norskirfélagareru
aðtalaum
einmitt fólgin í að velja og hafna.
Viljum við ýta undir þetta eða
styðja hitt? Jafnframt verður
menningarstefna að hafa það
markmið að auka hæfni fólks í að
skilja sauðina frá höfrunum í
hverri listgrein.
Upp úr
skotgröfunum
Það er sorglegt að horfa upp á
sósíalíska menningarumræðu
snúast upp í skotgrafahernað
milli þeirra sem fitja upp á nefið
þegar þeir finna lykt af lágmenn-
ingu og hinna sem segja að hin
eina sanna list sé „öreigalist“ og
hamast gegn hámenningunni
vegna þess að alþýðan skilur
hana ekki. Og ekki eru þeir skárri
sem segja að Morgan Kane bæk-
urnar séu öreigalist. Og er þar
með lokið tilvitnunum í grein Jo-
han Tönnesen.
Hafi einhver haldið að hér væri
sleginn botninn í skrif Þjóðviljans
um menningarmál og menningar-
stefnu er það misskilningur. Um-
ræðan er þvert á móti rétt að
byrja. íslenskir vinstrimenn hafa
slegið slöku við slíka umræðu á
síðustu árum en á því verður að
verða breyting og til þess var
Sjónarhóllinn reistur í Sunnudag-
sblaðinu. Við megum ekki fljóta
sofandi inn í fjölmiðlabyltinguna
sem framundan er. Þá taka hrafn-
arnir öll völd í íslensku menning-
arlífi.
—ÞH endursagði
4 SÍÐA - ÞJÖÐVILJINN
Námskeið
fyrir starfsmenn í öldrunarþjón-
ustu
Félagsmálaráð Reykjavíkurborgar, heil-
brigðis- og tryggingamálaráðuneytið og Há-
skóli íslands efna til námskeiðs fyrir starfs-
menn í öldrunarþjónustu dagana 9.-13. júní
1986.
Fyrirlesari og leiðbeinandi á námskeiðinu
verður Ragnhild G. M. Seljee, lektor í Gauta-
borg.
Meginefni: Hvernig er unnt að meta um-
önnunarþörf aldraðra?
Hámarksfjöldi þátttakenda 25.
Þátttaka tilkynnist fyrir 11. apríl nk. í Ellimála-
deild F.R. sími: 25 500. Námskeiðsgjald kr.
2.000,-