Þjóðviljinn - 22.02.1987, Qupperneq 16

\r
Að skreppa út í búð er hvers-
dagsleg athöfn í okkar
heimshluta. Flestir kaupend-
ur láta stjórnast af verðlagi og
gæðum vörunnar. Sumir
bæta þó við einu atriði enn
áður en þeir grípa söluvöruna
í hillunni: Hver hagnast á því
að ég kaupi vöruna?
Er til enskt te?
Flest þróunarlönd eru hráefn-
aframleiðendur og hráefnin eru
sjaldan seld fullunnin úr landi
heldur fara þau í vinnslu í iðnríkj-
unum og eru seld undir merkjum
þeirra. Teið frá Sri Lanka er
þannig talið vera enskt þegar
búið er að pakka því inn, kakó-
baunimar frá Ghana enda kann-
ski sem svissneskt súkkulaði,
kaffibaunirnar sem eru tíndar í
hlíðum Kilimanjaro fá hugsan-
lega danskt vörumerki og tún-
fiskurinn frá Cabo Verde endar
ævina í ítalskri dós. Hvað segðu
menn t.d. um það að rammíslen-
skur þorskur yrði þekktur um
heiminn sem austurrísk gæðavara
undir vörumerkinu „Mozart-
Finger“?
Ljón í veginum
í þróunarlöndunum er vilji
fyrir því að vinna meira úr hrá-
efnunum og auka þannig arðinn
af framleiðslunni. En hér era
mörg ljón í veginum.
• Stundum er magnið svo lítið
að fullvinnsla verður of kostn-
aðarsöm, a.m.k. til að byrja
með.
• Talsverðan vélakost og tækni
þarf oft til vinnslunnar og til
þess getur skort fé og kunn-
áttu.
• Vandkvæði geta verið á
geymslu viðkvæmrar vöra í
hitabeltislöndum.
• Á sölumörkuðunum þarf að
keppa við stór fyrirtæki sem
geta bragðið skjótt við með
framleiðslubreytingum, aug-
lýsingum o.fl.
Áf þessum ástæðum miðar
hægt áfram. Örfá dæmi era um að
aðilar í þróunarlöndum hafi
keypt sig inn á iðnríkjamarkað.
Atalla-fyrirtækið í Brasilíu keypti
t.d. kafffbrennsluna Hilis Bros. í
Bandaríkjunum og náði þar með
2% af bandaríska kaffimarkaðin-
um. Aðalaðferðin til að auka arð-
inn af framleiðslunni verður þó
enn sem fyrr að reyna að fá sem
best verð fyrir óunnið hráefnið.
Hugsjónaheiidsaia
Á 7. og 8. áratugunum störf-
uðu margir Evrópumenn að
eflingu atvinnulífs í Tansaníu.
Menn fóra að bræða með sér
hvemig hægt væri að verða
landinu að liði þegar heim kæmi
til Evrópu. í Svíþjóð var stofnað
fyrirtækið „Tanzania import"
1972 til innflutnings á fram-
leiðsluvöram frá Tansaníu. Ein-
göngu unnar vörur skyldu fluttar
inn, ekki hráefni, og vel greitt
fyrir enda er hagur framleiðand-
ans leiðarljósið í viðskiptunum.
Kaffi er uppistaða í innflutningin-
um en Tansanir eiga litla verk-
smiðju til að framleiða upp-
leysanlegt (,,instant“) kaffi.
Fyrirtæki og félög af þessu tagi
hafa sprottið upp vfða á Vestur-
löndum síðustu 10-15 árin.
Kirkjur og kristileg samtök era
þar atkvæðamest og stundum
verður þessi innflutningur og sala
að sjálfstæðri starfsemi. Þannig
,varð til Traid Aid á Nýja-
Sjálandi, Traidcraft í Bretlandi,
Magasins du Monde í Belgíu og
Gepa í Vestur-Þýskalandi.
„Ideele Import“ heitir 10 ára
fyrirtæki í Hollandi sem flutti inn
vörar beint frá þróunarlöndum
fyrir rúmlega 160 miljónir króna
1985, m.a. túnfisk frá Cabo Ver-
de. „Kaupendumir era oftast
frjálslynt, menntað og allvelstætt
millistéttarfólk,“ segir Carl Gra-
sveld stofnandi Ideele Import.
í Danmörku hefur „Kirkernes
U-landsoplysning“ selt vörar frá
þróunarlöndum um árabil. Fyrir
tæpu ári var stofnað til stærra
átaks. Kirkjan, kristniboðssam-
bandið, félagið Mellemfolkeligt
samvirke o.fl. ragluðu saman
reitunum og stofnuðu fyrirtækið
„U-landsimporten“. Hlutafé er,
300 þúsund danskar krónur.
Áhersla verður lögð á vandaða
vöra, sem mestan hagnað fyrir
framleiðendur og á upplýsingast-
arfsemi.
Á að bf»yta
heHnsversíuninni?
Þeir sem stunda innflutning frá
þróunarlöndum á hugsjóna-
grundvelli gera sér grein fyrir því
að hann verður alltaf takmarkað-
ur. „Við fluttum inn 220 tonn af
kaffi 1985,“ segir Grasveld hjá
Ideele Import. „Stærsti innflytj-
andinn til Hollands, Douwe Eg-
berts sem er dótturfyrirtæki
Consolidated Food í Bandaríkj-
unum, selur 150 tonn á viku.“
„Það er sama hvað við seljum
margar körfur, skálar, bursta og
kaffipakka; við færamst litlu nær
því að breyta hagskipaninni í
heiminum," segir í bæklingi frí-
kirkjusamtakanna Sackeus í Sví-
þjóð. „Styrkur þessa nýja versl-
unarmáta liggur í upplýsingum og
skoðanamyndun sem fylgir í
kjölfarið og getur haft breytingar
í för með sér á stjómmálum og
efnahagsmálum."
Fræðslustarfið er jafnan stór
þáttur um leið og framleiðslu-
vörar frá þróunarlöndum eru
seldar á jólabasar, torgsölu,
kynningarkvöldum, í stórmark-
aði eða í heimahúsum. Eitt vin-
sælt tiltæki hjá Tanzania import
er spil af matador-gerð sem heitir
„Várldskontroli“ (Heimsyfir-
ráð). Þar skipta þátttakendur sér
á fátæk lönd, rík og millilönd og
reglumar mismuna fólki eftir því
hvar það býr - þar til nokkuð er
liðið á leikinn að reglunum er
breytt og heimsskipulaginu um
leið...
(Unnið á vegum ÞSSÍ eftir upp-
lýsingum frá Sackeus, Tanzania
import, South, UNCTAD o.fl.)
Útboð
Vegagerð ríkisins óskar eftir til-
boðum í verkið:
Ólafsvíkurveg, Hftará - Kaldá, 1987.
"J (Lengd 7,8 km.fyllingogburðarlag 39.000 rúmmetrar,
Á skering 6.000 rúmmetrar).
Verki skal lokið 1. júlí 1987.
Útboðsgögn verða afhent hjá Vegagerð ríkisins í Borg-
arnesi og Reykjavík (aðalgjaldkera) frá og með
24. febrúar n.k.
Skila skal tilboðum á sömu stöðum fyrir kl. 14.00 þann
9. mars 1987.
Vegamálastjóri
.......... .j
N
Útboð
Vegagerð ríkisins óskar eftir til-
boðum í verkið:
Tunguvegur f Svarfaðardal.
(Lengd 2,6 km, fylling 18.000 rúmmetrar, burðarlag
6.000 rúmmetrar)
Verki skal lokið eigi síðar en 1. október 1987.
Útboðsgögn verða afhent hjá Vegagerð ríkisins á Ak-
ureyri og í Reykjavík (aðalgjaldkera) frá og með 23.
febrúar n.k.
Skila skal tilboðum á sömu stöðum fyrir kl. 14.00 þann
9. mars.
Vegamálastjóri
.......... ^
Félag
járniðnaðarmanna
Aðalfundur 1987
Verður haldinn fimmtudaginn 26. febrúar
1987 kl. 20.00 í Suðurlandsbraut 30 4. hæð.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Önnur mál.
Ath.: Reikningar félagsins liggja frammi á
skrifstofunni þriðjudag 4. febrúarog miðviku-
daginn 25. febrúar kl. 16.00-18.30.