Þjóðviljinn - 07.04.1989, Blaðsíða 4

Benedikt Bogason er á beininu
Albert yfirgaf
stefnu Borgara
flokksins
Benedikt Bogason tók í upphaf i vikunnar
sæti á Alþingi í stað Alberts Guðmunds-
sonar sem er á förum til Frakklands til að
gegna sendiherrastöðu í París. í kjölfar
stjórnarmyndunarviðræðnanna í upphafi
ársins hefur komið fram klof ningur í þing-
f lokki Borgaraf lokksins og hafa þrír þing-
menn flokksins ekki sótt þingflokksfundi.
Hversvegna? Hvað gerist nú þegar Albert
hverfur af vettvangi? Hver er skoðun Bene-
dikts Bogasonar?
Hverju breytir það fyrir Borg-
araflokkinn að þú kemur í stað
Alberts á þingi?
„Það breytir heilmiklu fyrir
Borgaraflokkinn að Albert dreg-
ur sig í hlé. Borgaraflokkurinn
var myndaður undir forystu Al-
berts fyrir síðustu kosningar og
stefnan og öll uppbyggingin
byggðist á honum sem foringja og
í kringum hann. Þetta er því tals-
vert mikil breyting. í stað eins
foringja, sem er gamall í hettunni
og reyndur, dreifist forystan á
nokkrar hendur.“
Ert þú sjálfur persónulega sátt-
ur við það hvernig Albert stýrði
Borgaraflokknum?
„Eg er mjög sáttur við það
hvernig hann stóð að því að leiða
uppbygginguna og fyrstu sporin
en núna síðasta árið hef ég ekki
verið ánægður."
Hvað er það helst sem þér hefur
ekki fallið við í stjórn hans á
flokknum?
„Einkum sú stefnubreyting
sem kom fram í haust og alveg til
þessa dags, sem hann kallaði í
fjölmiðlum að við hefðum breytt
um stefnu. En það var alveg
öfugt; það var hann sem breytti
uin stefnu.“
I hverju var þessi stefnu-
breyting hans fólgin?
„Til liðs við okkur kom fólk
sem hafði kosið eða verið hlynnt
öllum flokkum, þótt flestir kæmu
frá Sjálfstæðisflokknum og þá
margir sem tengdust Albert náið
þar. Þessvegna var það mjög
brýnt hjá okkur að við skil-
greindum okkur hvorki til hægri
né vinstri upp á gamla móðinn og
teljum að sú skilgreining sé orðin
úrelt þótt hún ætti vel við þegar
þessir fjórir gömlu flokkar voru á
sínum duggarabandsárum. Þessi
gömlu hugtök eru nú gjörsam-
lega meiningarlaus. Hjá okkur
voru hlið við hlið atvinnurekend-
ur og launþegar, menntamenn og
verkamenn og allir gátu talað
sömu tungu.“
Finnst þér Albert hafa svikið
þetta?
„Ég vil ekki tala um nein svik.
Við erum nýr flokkur með nýjar
hugmyndir og okkar aðal óvinur
er fastheldni hugmyndanna sem
ríkir hjá gömlu flokkunum, sem
okkur finnst vera orðnir trénaðir
og fylgja ekki nútímalegri þróun í
uppbyggingu. Til að verja sig hef-
ur verið tilhneiging hjá þessum
flokkum - ég vil ekki nefna neinn
sérstakan flokk, en ég þekki best
Sjálfstæðisflokkinn - til gerræðis-
legra vinnubragða til þess að fela
málefnafátækt og að þeir hafa
ekki getað fylgst með þróuninni,
bæði menningarlega, atvinnulega
og ekki síður í breytingu á gildis-
mati á síðustu árum.“
Hefur Albert þá víljað taka aft-
ur upp vinnubrögð gömlu flokk-
anna?
„Borgaraflokkurinn myndast
vegna aðfararinnar að Albert í
Sjálfstæðisflokknum. Fólk vill
ekki svona vinnubrögð en fólk
hefur líka hrifist að okkar hug-
myndafræði, lýðræðislegri upp-
byggingu flokksins þannig að allir
taka þátt í stefnumótun flokks-
ins. Grundvallaratriðið hjá okk-
ur er að við erum lýðræðislegur
stjórnmálaflokkur sem er tilbú-
inn að ræða við og vinna með
hverjum sem er á málefnalegum
grundvelli án tillits til flokksskír -
teina.í fyrrahaust vorum við svo
kallaðir til viðræðna, annarsveg-
ar við aðstandendur núverandi
ríkisstjórnar áður en hún var
mynduð, og hinsvegar óskuðu
Sjálfstæðismenn eftir viðræðum
við okkur.Ég þarf ekkert að lýsa
því ástandi sem hafði skapast frá
kosningum. Við héldum því fram
að Sjálfstæðisflokkurinn væri á
rangri leið. Það sýndi sig svo að á
14 mánuðum höfðu þeir keyrt
alla atvinnuvegi hér í kaf. Á
grundvelli þess tekur svo Albert
forystu í þessum viðræðum. Síð-
an kemur það í ljós að það næst
ekki samstaða þrátt fyrir að má-
lefnalegur grundvöllur hafi verið
fyrir hendi. Það var skoðun mín
og margra annarra að málefnas-
amningur og þær lausnir sem
þessi ríkisstjórn var með á fin-
gurgómunum var að verulegu
Ieyti í samræmi við okkar stefnu.
Síðan verður ákveðin stefnu-
breyting hjá Albert, sem hefur
sýnt sig og sannað núna síðustu
daga. Við það að hann nær aftur
sambandi við Sjálfstæðisflokks-
mennina, Þorstein Pálsson og
fleiri, fer hann að hallast að sín-
um fornu hugsjónum um Sjálfs-
tæðisflokkinn aftur og þar með
vill hann teyma Borgaraflokkinn
inn í einhver tengsl við Sjálfstæð-
isflokkinn. Meirihluti þing-
flokksins hélt áfram og fór í
stjórnarmyndunarviðræður í jan-
úar með vitund Alberts. Þær við-
ræður voru framhald á þeim við-
ræðum sem féllu á tíma í sept-
ember. Þá er það sem Albert
heldur því fram opinberlega að
flokkurinn hafi breytt um stefnu,
en staðreyndin er sú að það var
hann sem breytti um stefnu. Fæst
af þessú fólki í Borgaraflokknum
er tilbúið að skríða undir pilsfald
frj álshyggj u Sj álfstæðisliðsins. “
Þeir Ingi Björn Albertsson og
Hreggviður Jónsson hafa ekki
sótt þingflokksfundi að undan-
förnu. Áttu von á því að þeir verði
utan þingflokksins og jafnvel að
þeir gangi til liðs við Sjálfstæðis-
flokkinn?
„Ég get ekki svarað fyrir þá. í
fyrra og hitteðfyrra hefði ég svar-
að hiklaust nei, þeir halda áfram
á þeim grundvelli sem við vorum
búnir að byggja upp. En hafi þeir
tekið sömu sinnaskiptum og Al-
bert og telji sér og þjóðinni best
borgið undirleiðsögn Sjálfstæðis-
forystunnar sex mánuðum eftir
að sú stefna beið skipbrot, þá er
mjög eðlilegt að þeir hverfi til
síns uppruna.“
Þannig að þetta gæti verið var-
anlegur klofningur í þingflokki
Borgaraflokksins?
„Eg hef ekki trú á því í dag en
það getur allt hugsast. Það að
þeir hættu að sækja þingflokks-
fundi 7. febrúar eftir að stjórn-
armyndunarviðræður okkar féllu
á tíma aftur held ég að hafi verið
vegna hollustu við Albert.“
Ymsir flokksmenn Borgara-
flokksins hafa verið orðaðir við
aðra flokka, jafnvel framboð
fyrir t.d. Sjálfstæðisflokkinn og
Alþýðuflokkinn.
„Gömlu flokkarnir eiga eitt
sameiginlegt en það er að vinna
sameiginlega gegn öllu nýju,
þessvegna er togað í Borgara -
flokkinn úr öllum áttum. Það hefur
verið talað um að vissir menn í
stjórnarflokkunum vildu sjá
flokkinn klofna og vinna með
hluta þingflokksins. Þá hefur
Sjálfstæðisflokkurinn í stað þess
að naflaskoða sjálfan sig og reyna
að finna meinsemdina hjá sjálf-
um sér, eytt óhemju mikilli orku í
maður á mann aðferð við að tína
einn og einn frá Borgaraflokkn-
um til sín. Það hafa margir hjá
okk.ur kvartað undan óþægindum
af þessu."
Skoðanakannanir gefa ekki til-
efni til bjartsýni um framtíð
Borgaraflokksins. Óttast menn
ekki að þegar AJbert hverfur af
sjónarsviðinu þá muni flokkurinn
liðast í sundur?
„Ef við erum trú þeim mál-
efnagrundvelli sem við höfum
unnið eftir, sem tekur mið af hug-
myndum Alberts einsog þær
voru, efast ég ekki um að Borg-
araflokkurinn á sinn sess í þjóðfé-
laginu."
Þrátt fyrir að skoðanakannan-
ir sýni annað?
„Þrátt fyrir að skoðanakann-
anir sýni annað. Ef hann sund-
rast, þá þýðir það að flokkurinn
verður veikari."
Nú þegar Albert hverfur til
Frakklands hefur þá myndast
grundvöllur til þess að taka upp
þráðinn aftur þar sem frá var
horfið í stjórnarmyndunarvið-
ræðunum?
„Við erum í pólitík til þess að
hafa áhrif og mín skoðun er því sú
að ekkert er útilokað í þeim efn-
um. Hinsvegar eru forsendurnar í
dag öðruvísi en í janúar og á-
standið þannig að það er mjög
erfitt að gera sér grein fyrir hvort
stjórnin er búin að missa öll tök
eða hvort hún hefur burði í sér til
þess að ná saman um einhverja
stefnu sem gæti rétt af skútuna
sem var komin á hliðina í fyrra-
sumar.“
Hafa einhverjar þreiflngar far-
ið fram núna?
„Engar.“
Hvaða skilyrði myndir þú setja
fyrir slíkri þátttöku? Á sínum
tíma var matarskatturinn aðal
hindrunin. Og hvað með ráðu-
neytin?
„Varðandi ráðuneytin er það
grundvallaratriði við ríkis-
stjórnarmyndun á íslandi að
samningar um þau séu geymdir
þar til ljóst er orðið hvort menn
eiga málefnagrundvöll eða ekki.
Þegar það liggur fyrir er hægt að
skipta ráðuneytum. Við viljum
sitja við sama borð og aðrir og að
ráðuneytum sé skipt eftir fylgi
flokkanna í kosningum en ekki
eftir fylgi skoðanakannana.
Varðandi önnur skilyrði get ég
bara sagt mína persónulegu
skoðun. Eg vil að það liggi ljóst
fyrir að þær aðgerðir sem samið
verður um stefni að ákveðnu
jafnvægi í þjóðfélaginu þannig að
það verði vinnufriður. Við
lögðum mikla áherslu á matar-
skattinn. Það liggur fyrir viður-
kenning á því frá stjórninni að
með virðisaukaskattinum, sem
kemur um áramótin, verði ma-
tvæli og nauðþurftir á lægri virð-
isaukaskattsprósentu. En það
verður að leiðrétta þannig stöðu
fólks að það geti skrimt. Það er
alltof mikill uppsafnaður vandi
hjá fólki. Það er búið að höggva
svo oft í sama knérunn allt frá
1983. Hvað eftir annað hefur mér
fundist verkalýðshreyfingin sýna
mikinn siðferðisstyrk, öfugt við
það sem mér fannst í gamla daga.
Aftur á móti hefur mér fundist að
vinnuveitendur hafi snúið aftur
til uppruna síns fyrir fimmtíu
árum. Við hverja samninga kem-
ur blaðafulltrúi þeirra í sjónvarp-
ið til þess að spila sömu gömlu
plötuna um að það sé taprekstur
og að það sé ekkert til skiptanna
og að það þurfi að lækka launin.
En hann gleymir því sem hefur
gerst. Það er okurvaxtakerfið
sem hefur gleypt svo stóran hlut
af því sem annars hefði átt að
ganga til launþega.
Það verður að hætta þessum
skrípaleik og kjaftæði. Vextirnir
voru hækkaðir með handafli og
því á að lækka þá með handafli en
hlusta ekki á þetta kjaftæði um
frjálsa vexti vegna þess að okkar
efnahagskerfi er mjög lokað og
lítið. Það verður að lækka leiguna
fyrir notkun fjármagns og standa
við það.“
Mun Borgaraflokkurinn bjóða
fram í næstu borgarstjórnarkosn-
ingum?
„Já, við höfum lýst því yfir.“
Áð lokum, Benedikt, fannst
þér Albert halda óeðlilega lengi í
þingsæti sitt eftir að ákveðið var
að hann yrði sendiherra í Frakk-
landi?
„Ég veit ekki hvað ég á að segj a
um það. Albert er að mörgu leyti
mjög sérstæður maður. Við
ræddum saman um jólaleytið og
þá taldi hann sig þurfa að ljúka
ákveðnum þáttum í þessu. Þetta
þróaðist svo þannig að það dróst
fram á síðasta dag. Hann taldi sig
þurfa að hafa afskipti af fram-
vindu mála. Hann er kjörinn
þingmaður og ræður því sjálfur
hvenær hann sleppir hendinni af
þingsætinu. Það æxlaðist svo
þannig að hann gerði það á el-
leftu stundu miðað við það nýja
verkefni sem hann hefur tekist á
hendur. Ég held að hæfileikar Al-
berts geti nýst þjóðinni mjög vel í
þessu nýja starfi hans.“
Kannski betur en þeir nýttust í
Borgaraflokknum?
„Betur en þeir nýttust í Borg-
araflokknum, að minnsta kosti
síðustu misserin.“
-Sáf
4 SIÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 7. apríl 1989