Þjóðviljinn - 07.04.1989, Blaðsíða 13

Kohl stendur tæpt
Sókn græningja og hœgriöfgamanna ógnarþriggja flokka kerfinu vesturþýska.
Óánœgja vegna atvinnuleysis og fólksinnflutnings
Kohl - er tími hans sem leiðtoga
senn útrunninn?
AÐ UTAN
Helmut Kohl, sambandskansl-
ari Vestur-Þýskalands, er
leiðtogi fjölmennasta ríkis
Vestur-Evrópu, sem þar að auki
er öflugasta iðnríki þess. I Evr-
ópu vestantjalds er hann því að
líkindum áhrifamestur forustu-
manna í stjórnmálum. Hann er
einn þeirra manna, sem mestan
svip hafa sett á sögu álfunnar á
þessum áratug. Nú á Kohl við
vaxandi pólitisk vandkvæði að
stríða heimafyrir og margra mál
er að hann eigi skammt eftir sem
kanslari og leiðtogi flokks síns,
kristilegra demókrata.
Fyrir þann flokk er útlitið ekki
sérlega bjart í pólitíkinni nú um
stundir. I kosningum í sex fylkj-
um í röð hefur hann tapað fylgi og
mestar hafa hrakfarirnar orðið
síðustu tíu mánuðina eða svo.
Það byrjaði með því að jafnaðar-
menn, helsti stjórnarandstöðu-
flokkurinn, fengu meirihluta í
fylkisþingkosningum í Slés-
vík-Holtsetalandi, þar sem kristi-
legir demókratar höfðu farið með
völd lengst af frá því að vestur-
þýska ríkið var stofnað. Sjálfur
kosningaósigurinn var því nógu
slæmt áfall, en ofan á hann
bættist álitshnekkir út af miður
prúðmannlegum aðferðum
kristilegra demókrata í kosninga-
baráttunni.
Miðjusækið
þríflokkakerfi
Svo voru það kosningarnar í
Vestur-Berlín og Hessen nú fyrir
skömmu. í báðum fylkjum
hrundi fylgið af kristilegum dem-
ókrötum og í Vestur-Berlín og
Frankfurt am Main, höfuðborg
fjármála landsins, féllu borgar-
stjórnarmeirihlutar þeirra og
bandamanna þeirra frjálsdemó-
krata. í fyrmefndu borginni
mynduðu jafnaðarmenn og græn-
ingjar stjóm í staðinn.
Jafnaðarmenn unnu sem sagt
mikinn sigúr í Slésvík-
Holtsetalandi og unnu einnig á í
Vestur-Berlín og Hessen, en
þeim líst þó ekki allskostar vel á
ganginn í stjómmálunum. Þessi
kosningaúrslit boða sem sé ekk-
ert gott fyrir vesturþýska flokk-
akerfið í heild sinni, eins og það
lengst af hefur verið. Þar hefur
kveðið langmest að tveimur stór-
um flokkum, kristilegum dem-
ókrötum og jafnaðarmönnum,
og einum flokki miklu minni á
milli þeirra, frjálsdemókrötum,
sem stjórnað hafa með þeim
stóra til skiptis. í áróðri sínum og
ráðstöfunum hafa flokkar þessir
gerst æ miðjusæknari, með það
fyrir augum að ná fylgi meðal-
þjóðverjans, það er að segja sem
flestra kjósenda.
Samevrópsk
þróun
Þetta hefur leitt til þess að
flokkar þessir þrír era orðnir svo
líkir hver öðram að kjósendur
eiga sífellt erfiðara með að sjá
teíjandi mun á þeim. Mikill
meirihluti íbúa landsins býr við
lífskjör, sem eru meðal þeirra
bestu í heimi, og það er fyrst og
fremst þetta fólk, sem flokkarnir
þrír biðla til.
Þetta er ein af ástæðunum tii
þess að vesturþýska flokkakerf-
ið, eins og menn þekkja það best,
er tekið að trosna á jöðrum. Úr-
slit kosninganna í Vestur-Berlín
og Hessen eru greinileg ábending
um það. Það sem mesta athygli
vakti eftir þær var mikil fylgis-
aukning græningja og hægriöfga-
manna. Hér er raunar um að
ræða þróun, sem er ekki bundin
við Vestur-Þýskaland eitt, heldur
nær að meira eða minna leyti til
margra annarra Vestur-
Evrópulanda, eins og best sýndi
sig í kosningum í Austurríki og
Frakklandi nýverið. í síðar-
nefnda landinu náðu græningjar í
fyrsta sinn umtalsverðum árangri
og þar vilja sumir þýða úrslitin
svo, að gamla flokkakerfið (sem
byggðist á tveimur breiðfylking-
um, annarri til hægri, hinni til
vinstri) sé úr sögunni. í Austur-
riki er og litið á kosningaúrslitin í
þremur fylkjum sem ógnun við
þarlent flokkakerfi.
Fólksflutningar
austantjalds frá
Græningjar eiga fylgis-
aukningu sína vitaskuld að miklu
leyti að þakka auknum áhuga
fyrir umhverfisvernd og hægri-
öfgamenn græða á vaxandi andúð
á miklum fjölda innflytjenda í
umræddum löndum, en saman
við þetta blandast önnur mál.
Þótt mikill meirihluti íbúa
Vestur-Þýskalands hafi það gott,
þá er atvinnuleysi þar verulegt og
þeim fjölgar er búa við versnandi
lífskjör. Þessu fólki finnst mörgu
að gömlu flokkamir þrír skeyti
lítið um það og það hefur því
gjaman eyran opin fyrir áróðri
bæði græningja og hægriöfga-
manna.
Andúðina á innflytjendum er
ekki hægt að skilgreina sem fyrst
og fremst kynþáttaandúð, a.
m.k. ekki í venjulegum nútíma
skilningi orðsins. Svo er að heyra
að innfæddir séu litlu síður óá-
nægðir með innflutning fólks frá
Austur-Evrópu og Sovétríkjun-
um en frá þriðja heiminum, og er
það fyrmefnda þó vart þekkjan-
legt frá Þjóðverjum í útliti. Nú
standa sem sé yfir mestu fólks-
flutningar frá Austur- til Vestur-
Evrópu frá því árin fyrir 1961, er
Berlínarmúrinn var hlaðinn.
Undanfarið hafa ráðamenn
sumra austantjaldsríkja gerst
eftirlátari við þá þegna sína, sem
vilja flytjast úr landi, og flestir
þeirra vilja komast til Vestur-
Þýskalands, vegna góðra lífs-
kjara þar og af því að margir
Walter Momper og Michaele Schreyer, leiðtogar jafnaðarmanna og græningja í Vestur-Berlín, sem nú
stjóma þar saman - boðar það samstarf þessara f lokka víðar?
bítast eftirmenn hans um völdin.
Strauss lét við ýmis tækifæri í ljós
fyrirlitningu á Kohl og var honum
óþægilegur bandamaður, en hér
kemur fram sem oftar að enginn
veit hvað átt hefur fyrr en misst
hefur.
Frjálsdemó-
kratar ókyrrast
Kosningaósigrum stjórnar-
flokkanna fylgir að frjálsdemó-
kratar gerast órólegir í banda-
laginu við flokk Kohls. Þeir hafa
gert það stórgott í stjórnmálum
þarlendis miðað við stærð, þar eð
miðjustaða þeirra hefur gert
þeim auðvelt um vik að vinna
með stóru flokkunum á víxl. En
langri setu í stjórn með öðrum
þeirra stóru, sama hvoram er,
fylgir sú hætta að kjósendur hætti
að sjá nokkurn mun á þeim flokki
og frjálsdemókrötum. Því er viss-
ara að skipta um samstarfsflokk
af og til, og þetta hefur átt sinn
þátt í stjórnarskiptum vestur-
þýskrar sögu. Frjálsdemókratar
hafa farið illa út úr kosningunum
undanfarið, ekki síður en sam-
starfsflokkurinn, og duttu út úr
borgarstjórnum bæði í Vestur-
Berlín og Frankfurt. Þetta eykur
líkumar á að þeir fari að hyggja á
samstarf við jafnaðarmenn að
nýju. Hinsvegar er spuming,
hvort myndun samsteypustjórnar
jafnaðarmanna og græningja í
Vestur-Berlín verði ekki upphaf
samstarfs þessara flokka á
breiðum grundvelli.
Margir framámanna kristilegra
demókrata era nú farnir gefa í
skyn meira eða minna opinskátt,
að undanhald flokksins sýni að
forasta Kohls sé ekki nógu góð og
verði því að skipta um leiðtoga.
Sem líklegur eftirmaður hans
hefur einna helst verið tilnefndur
Lothar Spath, forsætisráðherra í
Baden-Wurttemberg. 18. júní
verður kosið til Evrópuþings og
sama dag fara fram byggðarst-
jómakosningar í Saar og
Rheinland-Pfalz, en í síðar-
nefnda fylkinu er Kohl upprann-
inn. Haldi hrakfarir kristilegra
demókrata áfram þar, stóraukast
líkurnar á því að flokksbræður
Kohls geri hann að blóraböggli
og skipti um mann í sætum for-
manns og sambandskanslara.
Schönhuber, foringi Lýðveldisf lokks svokallaðs - kosningaúrslit og
niðurstöðurskoðanakannana undanfarið sýna að hægriöfgamenn
hafa mikið fylgi í Bæjaralandi, Vestur-Berlín og Hessen.
að láta það standa á götunni, svo
að það er gjarnan látið ganga
fyrir þegar nýju íbúðarhúsnæði er
úthlutað. Þetta gremst þeim fá-
tækustu af þeim innfæddu, sem
telja félagshjálp hins opinbera
við sig óríflega og eiga margir í
bágindum vegna skorts á hús-
næði. Þeir óttast líka að þeir inn-
fluttu verði ráðnir í störf, sem
atvinnulausir innfæddir annars
fengju. í kjarabaráttu atvinnu-
lausra og ýmissa starfsstétta hafa
stjórnvöld verið sökuð um að
stuðla að innflutningi fólks í þeim
tilgangi að fá vinnukraft, sem geri
litlar kröfur.
Ekkert bendir enn til annars en
að þróun sú í vesturþýskum
stjórnmálum, sem hér um ræðir,
haldi áfram. í skoðanakönnun
sem gerð var í Munchen í febrúar
lýstu 10 af hundraði aðspurðra
yfir fylgi sínu við Lýðveldisflokk
svokallaðan, sem er á hægri kant-
inum og vann óvæntan sigur í
Vestur-Berlín, þar sem menn
höfðu haldið að hann væri varla
til. Á Kristilega sósíalbanda-
laginu, bróðurflokki kristilegra
demókrata sem lengi hefur
stjórnað Bæjaralandi og gnæft
þar hátt yfir alla aðra flokka, er
nú los eftir að leiðtoginn Franz
Josef Strauss hvarf héðan, og
þeirra era af þýskum ættum.
Meginregla hjá vesturþýskum
stjórnvöldum er að allt fólk
þýskrar ættar eigi að vera velk-
omið til Vestur-Þýskalands, og
þau era svo frjálslynd í þeim efn-
um að geti menn rakið ættir sínar
til þýskra forfeðra og/eða -mæðra
allt að tveimur öldum aftur í tím-
ann, era þeir taldir til Þjóðverja.
í Austur-Evrópu og Rússlandi
var mikil byggð þeirrar þjóðar frá
því á síðari hluta miðaldá til loka
heimsstyrjaldarinnar síðari, svo
að það segir sig sjálft að í þeim
löndum eru margir, sem geta haft
upp á þýskum áum einhversstað-
ar í ættinni, ef þeir leita vel.
Gremja illa
haldna minni-
hlutans
S.l. ár komu um 200.000 inn-
flytjendur austantjalds frá til
Vesiur-Þýskalands, og líkur eru á
að í ár verði þeir um 300.000.
Margt af þessu fólki fær ekki at-
vinnu þegar í stað og verður að
lifa af félagshjálp. Ekki er hægt
DAGUR
ÞORLEIFSSON
Föstudagur 7. apríl 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 13