Þjóðviljinn - 07.04.1989, Blaðsíða 5

Forystuhollir
Allaballar
á átakafundi
Blásið út óánægju og gefnar viðvaranir á sjö
klukkutíma miðstjórnarfundi Alþýðubandalagsins.
Ólafi Ragnari aldrei hætt. Litlar breytingar á afstöðu
og bandalögum frá haustinu
Sjö klukkutíma miðstjórnar-
fundi Alþýðubandalagsins í
fyrrakvöld lauk án meiriháttar
tíðinda, og lagðist mikill meiri-
hluti gegn ályktunartillögum þar-
sem spjótum var beint að
„launastefnu ríkisstjórnarinnar“
og lýst „eindreginni andstöðu“
við ákvörðun Ólafs Ragnars
Grímssonar flokksformanns og
Qármálaráðherra um að borga
BHMR-mönnum ekki laun nema
frammí verkfall.
Miðað við það veður sem
fundarkrafan kom af stað í
flokknum í miðjum kjarasamn-
ingum og viðkvæma stöðu fjár-
málaráðherrans með verkfall yf-
irvofandi hjá ríkinu verða úrslit
miðstjórnarfundarins að teljast
honum nokkur ávinningur. Rúm-
lega tveir þriðju af miðstjórninni
vísuðu frá tilögunum tveimur.
Eðlilegt er að túlka það sem vilja
meirihlutans til að láta frekar
reyna á stjórnarsamstarfið og
sem óbeinan stuðning við for-
mann flokksins, þrátt fyrir að
flestir hinna rúmlega þrjátíu
ræðumanna gagnrýndu ríkis-
stjórnina og fjármálaráðherrann
á ýmsa vegu. Einkum lýstu marg-
ir óánægju með þá ákvörðun um
BHMR-laun sem varð kveikjan
að fundinum.
Þá dró þróunin í kjarasamning-
unum frá því fundarins var krafist
úr líkum á raunverulegri hörku
þar. Miðstjórnarmenn vildu ein-
faldlega heldur spyrja að
leikslokum en vopnaviðskiptum
og allra síst veikja forystumenn
sína meðan útlit var fyrir að
samningsaðilar væru að munda
penna til undirritunar.
Eftirá telja ýmsir - óháð
deildaskiptingum - að fundurinn
hafi þrátt fyrir sérkennilegar að-
stæður og hvassan umræðutón
verið flokknum hollur, þarsem
ekki hefur lengi gefist færi á að
slíkt fjölmenni mæti stöðuna eftir
að reynsla er komin á stjórnar -
samstarfið. En þeir sömu benda
einnig á að tónninn í þeirri um-
ræðu dragi mjög dám af fomum
væringum, hvöss armaskipting
spilli andrúmslofti og samanvið
röksemdafærslu blandist tilfinn-
ingar úr síðasta stríði og því
næstsíðasta.
Gróinn Alþýðubandalagsmað-
ur úr flokksmiðjunni sagði þann-
ig í gær að fundurinn hefði sýnt
nákvæmlega sömu hlutföll og
bandalög og mynduðust við
stjórnarskiptin í haust, og það
eina sem hefði komið sér á óvart
væri hvað lengst hefði í bandinu
milli „Svavarsmanna“ sem styðja
stjórnarsamstarfið og þess hóps
sem allajafna hefur fylkt sér bak-
við Svavar en lenti í minnihluta
gegn honum og „Ólafsliðinu" við
stjórnarmyndunina.
Er þá meðal annars tekið til
þess að af hálfu fundarkröfu-
manna var keyrt fram með til-
lögur sem fyrirfram gat verið ljóst
að féllu lítt í geð hins forystuholla
meirihluta miðstjómar í stað þess
að reyna að ná meirihlutastuðn-
ingi við tillögur með vægari
gagnrýni, og einnig bent á að
gömlu Fylkingarfélagamir Birna
Þórðardóttir og Ragnar Stefáns-
son hafi haft verulegt framkvæði
um þennan málatilbúnað.
Miðstjórnarmenn nálægt Ólafi
Ragnari telja flestir að formann-
inum og félögum hans hafi tekist
að snúa vöm í sókn, en margir
telja fundinn og aðdraganda hans
hoila lexíu fyrir Ólaf, bæði um
samráð við landstjómina og hvað
varðar stjórn hans á flokknum.
„Áminning“ sagði einn, „síðasta
viðvörun" annár. Þessar raddir
heyrast víðar en frá vinum Ólafs
ög eiga við alla flokksforystuna
og ráðherratríóið sérstaklega.
Þeim hefur enn ekki gengið betur
en svo með stjórnarsamstarfið að
næstum þriðjungur virkra mið-
stjórnarmanna reynist reiðubú-
inn að setja þátttöku í landstjóm-
inni í voða vegna óánægju með
stjórnarathafnir og flokksfor-
ystu.
í lokaályktun fundarins segir
meðal annars að eitt „af megin-
markmiðum flokksins felist í því
að efla baráttu verkalýðshreyf-
ingarinnar og styðja samtök
launafólks“. Þar er bent á þings-
ályktunartillögu flokksins um
lögbindingu 45-50 þúsund króna
lágmarkslauna, og samþykktir
verkalýðsmálaráðs um endur-
heimt kaupmáttar síðustu samn-
inga, fullar verðbætur og trygga
atvinnu. Lögð er áhersla á að
flokkurinn standi við hlið launa-
fólks í baráttu fyrir launajöfnuði
og hækkun lægstu launa, og sagt
að sú lækkun raunvaxta sem
ríkisstjórnin lofaði þoli ekki
lengri bið og gæti orðið verulegur
þáttur í kjarabótum. Þessi tillaga
var borin upp gegn tillögu Bimu
Þórðardóttur, Álfheiðar Inga-
dóttur, Gísla Þórs Guðmunds-
sonar, Jóhanns Geirdals og fleiri í
skoðanakönnun, fékk þar rúm-
lega tvo þriðju og var síðan sam-
þykkt gegn tveimur atkvæðum.
Á miðstjómarfundinum var
einnig samþykkt ályktun gegn
heræfíngum og öðra stríðsbrölti á
íslandi, en um þær og önnur
hermál var nokkuð rætt meðfram
kjaramálum og ríkisstjórnarþátt-
töku.
-m
Röng
en taktísk
Álfheiður Ingadóttir:
Hefði mátt komast hjá
erfiðri stöðu flokksins í
kjaramálunum
-Mér fannst þetta mjög góður
fundur. Hann var fjölsóttur og
greinilega kominn tími til að
menn ræddust við. Ráðherrar og
þingmenn reyndar líka þurfa að
fá tækifæri til að hlusta á flokks-
mennina, einmitt á tímum einsog
núna eru, þegar óvissa ríkir um
framhaldið í efnahags-, atvinnu
og kjaramálum, sagði Álfheiður
Ingadóttir, ein þeirra sem krafð-
ist miðstjórnarfundarins.
-Ég er sannfærð um að ef þetta
hefði verið gert fyrr þá hefði mátt
komast hjá þeirri erfiðu stöðu
sem flokkurinn er í í dag vegna
kjaramálanna. Það hefur verið
sambandsleysi og það hefur haft
sínar afleiðingar og ég vænti þess
að menn gæti þess framvegis að
hafa meira samráð við flokks-
menn.
-Það þýðir ekki að drakkna í
verkum uppi í ráðuneytum og
missa öll tengsl við það sem fyrir
utan þau eru. Þetta er sá lærdóm-
ur sem menn mega draga af þess-
um fundi miðstjórnar.
-Miðstjórn er afskaplega
merkileg stofnun, stór og lifandi
stofnun þar sem menn tala saman
af hreinskilni. En miðstjórnin er
líka mjög íhaldssöm að því leyti
að hún er mjög taktísk og öguð í
sínum samþykktum. Menn líta
alvarlega á hlutverk miðstjórnar
og lendingin á þessum fundi var
taktísk. Ég tel hana að vísu ranga
en það var mat manna á fundin-
um að það væri ekki taktískt rétt
að miðstjómin segði í ályktun
það sem miðstjómarmenn sögðu
í ræðum. Þessi niðurstaða á ekki
að þurfa að koma Alþýðubanda-
lagsmönnum á óvart, sagði Álf-
heiður. Ig
Styrkur að
opinskáum
umræðum
Ólafur Ragnar
Grímsson: Gott að
minna á
langtímamarkmið
flokksins í kjaramálum
-Þetta var ánægjulegur og
gagnlegur fundur og sýndi styrk
lýðræðislegrar og opinskárrar
umræðu í okkar flokki. Vona að
umræðurnar verði til þess að
menn geti betur stillt saman
strengina við það verk okkar að
bæta lífskjörin í landinu og stuðla
að auknum kjarajöfnuði, sagði
Ólafur Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra og formaður Al-
þýðubandalagsins um miðstjórn-
arfundinn.
-í tillögunni sem þarna var
samþykkt er ítrekuð stefna Al-
þýðubandalagsins í kjaramálum,
þau viðhorf sem við höfum sett
fram sem langtímamarkmið. Það
er þarft verk að minna á þau á
þessum kjarasamningatímum,
ekki síst vegna þess að í ríkis-
stjórn okkar koma saman þrír
flokkar og rúmlega það. Hins-
vegar eru ærin rök fyrir því að nú
er ekki hægt annað en að gera
skammtímasamning frammá
haustið, og við það hefur vinna
okkar í ríkisstjórninni miðast að
undanförnu.
Á fundinum kom fram mikil
óánægja með ákvörðun þína um
launagreiðslur til verkfalls-
manna?
-Vissulega kvöddu ýmsir sér
hljóðs til að láta í ljósi óánægju
með það mál. En það kom líka
fram að skoðanir eru skiptar í því
efni, og það var til dæmis athygl-
isvert að heyra í miðstjómarfull -
trúaúr Norðurlandi vestra sem
lýsti umræðu þar og athugun á
skoðunum flokksfélaga um
þetta. Þar kom í ljós að af fé-
lögum í tveimur sýslum vora ein-
ungis tveir ósammála þessari
ákvörðun. Um þetta era deildar
meiningar. En það er eðlilegt að
þeir sem óánægðastir eru hafi
látið mest í sér heyra.
Telurðu að þessi fundur hafi í
einhverju breytt stöðu þinni
innan flokksins?
-Ég merki það ekki, hvorki á
einn veg né annan. Hinsvegar
held ég tvímælalaust að fundur-
inn hafi styrkt mig í þjóðfélaginu,
sagði Ólafur Ragnar.
Eindregin
gagnrýni
Ragnar Stefánsson: Allir
gagnrýndu en ekki mátti
gera samþykktir
-Það kom fram mjög eindregin
gagnrýni á launastefnu ríkis-
stjórnarinnar og hvernig ráðherr-
ar Alþýðubandalagsins og þá sér-
staklega fjármálaráðherra hafa
komið fram í þessum málum,
sagði Ragnar Stefánsson eftir
miðstjórnarfundinn sem hann
átti þátt í að koma á.
-Af fjöratíu ræðum vora þrjá-
tíu og fímm inni á þessari línu.
Tillaga þar sem fjármálaráðherra
var gagnrýndur fyrir að greiða
ekki út laun til BHMR-félaga í
verkfalli fékk nánast enga
gagnrýni á fundinum, nema þá
eina að það væri atlaga að for-
manninum að samþykkja slíka
tillögu.
-Állir ráðherrar, þingmenn og
forystumenn flokksins úr báðum
gömlu örmunum sameinuðust
um að vísa þessari tillögu frá og
að draga úr tillögu um kjaramál-
astefnu flokksins, þannig að þar
væri hvergi nefnt að ríkisstjórnin
hafi starfað í andstöðu við stefnu
Alþýðubandalagsins. Þessi fund-
ur einkenndist af gagnrýni á
launastefnu ríkisstjórnarinnar að
öllu leyti, en hins vegar mátti
ekki gera um hana samþykktir,
sagði Ragnar. |g
Aðeins
flokkurinn
sem
Svavar Gestsson:
Málefnasamstaða um
kjarastefnuna.
Fundurinn holl lexía fyrir
forystusveitina
-Ég vil fyrst þakka því fólki
sem hafði frumkvæði að því að
kalla til fundarins. Það kom í ljós
á fundinum sjálfum að þetta var
nauðsynlegt. í rauninni kom
fram mikil málefnaleg samstaða
um þessi kjara- og launamál,
hvað sem einstökum ályktunum
líður. Það tel ég mjög mikilvægt,
sagði Svavar Gestsson
menntamálaráðherra og fyrrver-
andi flokksformaður um mið-
stjórnarfundinn.
-Einnig er mikilvægt það ákall
sem þarna kom fram um betra
starf í flokknum, meðal annars að
stefnumótun. Mitt álit er þannig
að fundurinn hafi verið mjög
gagnlegur.
-Ég tel hann hinsvegar ekki
hafa verið sigur eins eða neins,
annars en flokksins sjálfs, og mér
■gremst það jafnan þegar fundir í
Alþýðubandalaginu era settir
upp sem átök á milli arma, sem
sigur eins og tap annars. Fundur-
inn var góður, og holl lexía fyrir
okkur sem gegnum forystustörf-
um í flokknum.
í fjölmiðlum hefur fundurinn
verið túlkaður sem átök um bæði
flokksformanninn og um ríkis-
tjórnarþátttökuna?
-Fyrst og fremst fólst fundur-
inn í umræðu um launa- og kjara-
mál. Auðvitað getur verið að
rnismunandi afstaða manna til
ríkisstjórnarinnar og formanns-
ins blandist inní málið, en það
voru heildarhagsmunir flokksins
sem réðu úrslitum, sagði Svavar.
-m
Stuöningur
við flokks-
forystuna
Össur Skarphéðinsson:
Ljóst að flokkurinn býr
enn við alvarlegan innri
vanda
-Það blésu hvassir vindar á
fundinum og menn notuðu hann
bersýnilega til aö lofta út, enda
var kominn tími á miðstjórnar-
fund í flokknum til að ræða ríkis-
stjórnina og kjaramálin. Frum-
kvæði þeirra sem kölluðu eftir
fundinum er því skiljanlegt og að'
sumu leyti lofsvert, sagði Össur
Skarphéðinsson um miðstjórn-
arfundinn.
-Menn vora hreinskilnir á
fundinum og skirrtust ekki við að
segja forystunni, ráðherranum
og formanni flokksins til synd-
anna, og lýsa áhyggjum sínum af
atburðarás síðustu daga og vikna.
Úrslit fundarins túlka ég þó sem
stuðning við forystu flokksins og
formann hans, og sem viljayfir -
lýsinguum áframhaldandi ríkis-
stjórnarsamslarf.
-Línurnar lágu þannig á fund-'
inum að þeir sem vora á móti
stjórnarsamvinnunni í haust era
enn á móti stjórninni, og
stjórnarsinnar þá hafa ekki látið
af stuðningi sínum.
-Það er eðlilegt í lýðræðis-
legum flokki að skoðanir séu
skiptar um svo mikilvægt mál,
ekki síst þarsem ríkisstjómin hef-
ur enn ekki efnt það sem hún lof-
aði í upphafi.
-Hitt leiddi fundurinn svo í ljós
líka, því miður, að flokkurinn býr
enn við alvarleg innri vandamál,
og ekki hefur linnt skiptingu hans
í tiltölulega skýra arma. Mér
finnst hvorki forystumenn
flokksins né almennir flokks-
menn gera sér nógu vel grein fyrir
því hvað þetta hefur slæm áhrif,
og hvað það getur spillt fyrir
flokknum að menn leggja sig ekki
nægilega fram við að bræða hann
saman. Þátttakan í ríkisstjóminni
breiðir yfir þennan vanda, en
fundurinn sýndi vel að lítið hefur
þokast.
-Ég tel alveg bráðnauðsynlegt
að við förum að læsa saman klón-
um. Éghef áðuríviðtali við Þjóð-
viljann lýst mig reiðubúin til þess
arna og er enn sama sinnis, sagði
Össur. -m
Föstudagur 7. apríl 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 5