Þjóðviljinn - 12.05.1989, Side 9
I
Geislandi af húmor
Par sem Djöflaeyjan rís fær góðar viðtökur á Norðurlöndum. Einar
Kárason: Erlendir gagnrýnendur ósparari á skjall
íslenskir rithöfundar hafa
gert garöinn frægan erlendis
undanfarin ár og má minna á
Grámosinn glóir eftir Thor Vil-
hjálmsson sem fékk Bók-
menntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs íhittifyrra og bækur
Einars Más Guðmundsson-
ar sem hefur verið tekið af
ar vel á Norðurlöndum.
Þar sem Djöflaeyjan rís
eftir Einar Kárason kom líka
nýlega út í Danmörku og
Svíþjóð og hefur hlotið af-
bragðsdóma.
í blaðinu Information sagði til
dæmis: „Djöflaeyjan skilar and-
rúmslofti tímans, hún er sprikl-
andi fjörug lýsing á fslandi eftir-
stríðsáranna ... sem vekur minn-
ingar bæði um húmor íslendinga-
sagna og sérsinna karaktera
Heinesens í Glötuðum snill-
ingum.“ „Hún er svolítið eins og
landslagið íslenska,“ segir Car-
sten Jensen í Det fri Aktuelt, „í
senn sviðið eins og eftir bruna og
geymir samt ólgandi spildur af
lífi, grænar, gular og svo skyndi-
lega rauðar.“
Þar sem Djöflaeyjan rís kom
fyrst út á íslandi árið 1983 og við
spurðum Einar hvernig væri að
lesa dóma um bók sem hann væri
svona löngu búinn að afgreiða frá
sér.
„Það er ekki sami spenningur-
inn og fyrst, því maður er búinn
að sjá að verkið var ekki andvana
fætt, en ég var dálítið smeykur
við viðtökurnar af því að bækurn-
ar tvær, Djöflaeyjan og Gull-
eyjan, voru ekki gefnar út sem
eitt verk eins og ég vonaði.
Djöflaeyjan þarf á Gulleyjunni
að halda efnislega og svo er seinni
bókin betri. En dómarnir voru
góðir og það gladdi mig, þessar
bækur koma mér nógu mikið við
ennþá til þess. Ég held að frægt
kæruleysi rithöfunda gagnvart
gagnrýni sé mest uppgerð."
Gagnrýnandi Dagens Nyheter
segir að hvað sem nútímalegum
einkennum líði þá minni stíltilþrif
þín og tœkni á íslendingasög-
urnar. Hvernig finnst þér að vera
líkt við höfunda íslendingasagna?
„Hann segir nú ekki að bókin
sé jafngóð og Njála! En þetta
þarf kannski ekki að vera alveg
fráleitt; mér finnst trúlegt að ég
taki höfunda íslendingasagna til
fyrirmyndar í aðferð, stfl og af-
stöðu til söguefnis. Það er gömul
norræn hefð í frásagnarlist að
vera í ákveðinni fjarlægð frá
söguefninu og láta ekki til-
finnningasemi ná valdi á stflnum
þó að atburðir gefi tilefni til þess.
Það væri kannski undarlegt ef ég
hefði ekki líka smitast af þessu. I
fljótu bragði virðist það fáránlegt
oflof að líkja sögunni við ls-
lendingasögur, en þegar nánar er
að gáð hefur þessi frasi ákveðna
merkingu.
Það má nefna í þessu samhengi
að þessi húmor sem menn hafa
rekið augun í og jafnvel uppnefnt
hóp rithöfunda „fyndnu kynslóð-
ina“, hann er ekki nýtilkominn.
Allir íslenskir höfundar hafa haft
húmor, allt frá höfundi Eglu og
Njálu, Jón Thoroddsen hafði
húmor, Halldór Laxness, Þór-
bergur, Thor og Guðbergur. Það
er íslenski skólinn að horfa á ver-
öldina í kómísku 1 jósi. “
Enda nefna margir að bókin sé
skemmtileg. „Geislandi af húm-
or, “ sagði í Politiken. En stund-
um er eins og gagnrýnendur séu
ekki að skrifa um sömu bókina.
Einn segir t.d.:„Parna er yfir-
fljótandi mœlska" og annar segir:
„Par er á sérstœðan hátt þjappað
og farið sparlega með orð... “
„Nei, þetta getur rúmast sam-
an. Mjög margmáll maður getur
verið gagnorður alveg eins og fá-
máll maður segir kannski aldrei
neitt af viti. Menn meðtaka text-
ann á ólíkan hátt, hver sér sitt í
honum. Þetta minnir líka á að
það er enginn endanlegur skiln-
ingur til á bókum. Þú heyrir að
mér finnst þetta ekki rugl í rit-
dómurunum.
Það getur hins vegar komið
okkur á óvart hér á þessu pró-
vinsíala skeri hvað erlendir
gagnrýnendur eru miklu ósparari
á skjall en þeir íslensku, þeir taka
miklu stærra upp í sig. Okkur
finnst við stundum telja til stór-
afreka það sem er ósköp lítils
virði, en miðað við þessa útlendu
menn eru íslenskir gagnrýnendur
furðu hlutlausir. Ég er búinn að
fá þrettán ritdóma frá Svíþjóð,
ellefu þeirra eru fullir af hrósi,
einn er hlutlaus og bara einn nei-
kvæður."
Yfir hverju kvartar hann?
„Hávaða! Hann sagðist verða
heyrnarsljór af þessum stans-
lausu atburðum og dramatík."
Nú er verið að þýða Djöfla-
eyjuna á finnsku. Gulleyjan er
væntanleg á dönsku um áramótin
en ekki er enn búið að ákveða
útgáfutíma á henni í Svíþjóð.
SA
- -'EK ÖN\URLE£,T LA6! és VE\T SHTO AUt
UM LA6Í0TD. T^PÍSKT
SVÖNA S16.URLA6. SE61I ÞA£> EiOCi, þETT'ER
ÍA3Ö6 6ÖTT LA6 MÍDAD Vfe HOFDAIÖUU 06
&IBARLE6 LAKJOC/NNÍNö 06 VBIUAM6UR
1SIENSKRAR TUWé^U A EKLENDRl 6RUNDI
IJÖ>PNlN ER A SVö LMu RANi AE> *■
o
0-