Þjóðviljinn - 07.07.1989, Blaðsíða 19

LGARMENNINGIN
- Hún Honey litlaus? segir
Ragnheiður. - Eg held nú síður!
Ég viðurkenni að á yfirborðinu er
það pastellínan sem hefur yfir-
höndina, en hefði hún lent með
öðru fólki hefði hún alls ekki
komið þannig fyrir. Það er í raun-
inni ekkert út á hana að setja. Við
þekkjum hundrað svona konur.
Hún kann sig, er pen og hugguleg
- dæmigerð bandarísk eigin-
kona... Nei annars, þetta eru
fordómar. Kannski er Honey
ekki „dæmigerð" eitt eða annað.
Hún er bara Honey. Manneskja
sem er huggulega klædd, heldur
huggulegt heimili, kemur huggu-
lega fram og ræðir aðeins um
huggulega hluti, sem sagt eins og
við ættum allar að vera, eða
hvað?
- Viðkvæmni og ákveðinn
tepruskapur eru ekki bara við-
brögð við vonlausu hlutverki sem
maður hennar eða þjóðfélagið
hefur sett hana í, heldur er það
líka hennar aðferð til að stjórna.
Hún krefst ákveðinnar fram-
komu í sinn garð, bannar að vissir
hlutir séu ræddir og beitir höfuð-
verkjum, uppköstum og gráti til
að fá vilja sínum framgengt.
Aö leika leikinn
Þér finnst hún þá ekki vera
fórnarlamb þeirra hinna?
- Mér finnst hún alls ekki vera
fórnarlamb. Honey sér um sig.
Hinsvegar er hennar leikur annar
en hinna. Því á meðan Nick tekur
beinan þátt í baráttunni, er hún í
sínum eigin blekkingaleik.
Hún gerir mjög ákveðna til-
raun til að leika með sjálfri sér að
þetta sé ósköp venjulegt boð.
Þótt allur andskotinn gangi á
reynir hún að hegða sér eins og í
venjulegu kokteilboði. Hún er
eins og manneskja sem situr í
ljónagryfjunni miðri og lætur eins
og þetta séu bara kettir. Hún
grípur hvert tækifæri sem gefst til
að viðhalda blekkingunni.
- Þessi leikur hennar nær há-
marki þegar hún kemur inn í
lokaþættinum og hefur tekið van-
dlega ígrundaða ákvörðun. Hún
man ekki neitt, og Georg man
ekkert heldur. Eins og að með
því að láta sem hluturinn sé
gleymdur hafi hann aldrei gerst.
Tekur Honey einhverjum
breytingum í leiknum? Verður
hún önnur manneskja að svallinu
loknu eða er hún ennþá ífeluleik?
- Ég er sannfærð um að Honey
gengur ekki út úr þessu boði
sama konan og hún gengur inn.
Mér finnst hún sjá á hvaða braut
hún er að lenda, að hún sé að
skapa þeim, sér og Nick, sama
helvítið og líf Mörtu og Georgs er
orðið, með því að vilja ekki
eignast börn.
- En hún heldur að vísu áfram í
blekkingaleiknum alveg fram-
undir það síðasta. Það er ekki
nema þegar hún tekur köstin,
þegar henni er ýtt fram á ystu nöf,
að hún missir grímuna og hættir
að leika leikinn. Fer að horfast í
augu við hvað er satt og hvað
logið. En það er þó ekki fyrr en í
blálokin að hulunni er svipt af og
hún gerir sér grein fyrir hvað hef-
ur gerst.
Tímabilið skiptir
engu
Þú segir að hún sé að skapa
þeim Nick helvíti með þvíað vilja
ekki eignast börn. Er henni þá
borgið efhún skiptir urn skoðun í
því máli?
- Nei, ég á við þennan blekk-
ingavef sem hún er að vefa í
kringum sig og Nick. Barneignir
sem slíkar eru ekki lausn vanda-
mála. Þau Nick eru þegar byrjuð,
hjónaband þeirra er grundvallað
á blekkingu, sem er móðursýkis
ólétta hennar, og heldur svo
áfram í annarri blekkingu.
Finnst þér þau Honey og Nick
þá vera yngri útgáfa af Mörtu og
Georg?
- Þau eru ekki hrein og klár
hliðstæða, en það eru ákveðin
atriði sem gera þessi tvö hjóna-
bönd lík. Til dæmis eru það feð-
urnir. Marta hefur haft aukið að-
dráttarafl fyrir Georg vegna þess
að faðir hennar er valdamikill,
hann er rektor háskólans sem
Georg er kennari við. Og Honey
er rík, faðirinn var predikari sem
komst í álnir, og það er ekki hvað
Ragnheiður
Tryggvadóttir:
Honey grípur hvert
tækifæri sem gefst til
að viðhalda
blekkingunni
síst ástæðan fyrir því að Nick gift-
ist henni.
- En það sem þessi hjónabönd
eiga sameiginlegt er blekkingin.
Og blekkingin er líka sú líking
sem leikritið dregur af lífinu, eða
eins og segir þar: „Sannleikur eða
blekking? Þú veist ekki muninn.“
- Ég held að Nick og Honey geti
mjög auðveldlega leiðst út í ef
ekki eins, þá svipað hjónaband,
þar sem hvort um sig reynir að
tortíma hinu.
Nú hefur því verið haldið fram
að leikritið sé orðið úrelt. Að þœr
Leikhópurinn Virginía sýnir þessa dagana leikritiö Hver
er hræddur við Virginíu Woolf? í Iðnó, en leikurinn fjallar
sem kunnugt er um „boð“ hjá hjónunum Georg og Mörtu.
Þau Honey og Nick eru ný við skólann og þiggja með
þökkum heimboð dóttur rektors sem er gift
sagnfræðiprófessor, - sem hefur ekki tekist að komast á
toppinn. Heimboðið snýst fljótlega upp í blóðuga baráttu
á milli Georgs og Mörtu, og Nicks, sem tekur virkan þátt í
slagnum á meðan kona hans, Honey, reynir að leika
samkvæmisleikinn, á milli þess sem hún ælir, vælir og
kjökrar.
Honey er sú persóna sem oft vill „gleymast" þegar rætt
er um leikritið. Hún kemur fyrir sem litla góða stúlkan sem
hefur lent á meðal varga, krækiber í Helvítinu miðju, þótt
kannski sé hún svo mikið flón að hún átti sig ekki á hvað
eraðgerast. En hvaðfinnstRagnheiðiTryggvadóttur,
sem leikur Honey í sýningu Virginíu, um persónuna? Er
Honey bara litlaus pissudúkka eða er eitthvað í hana
spunnið?
aðstœður sem það lýsirgeti aðeins
átt við um byrjun sjöunda áratug-
arins í Bandaríkjunum.
- Mér finnst ekki skipta máli
hvar og hvenær leikritið gerist.
Við leikum það tímalaust, höfum
strikað út það sem bindur það við
ákveðinn tíma, en mér finnst
ákveðnar þjóðfélagsaðstæður
ekki skipta nokkru einasta máli.
Það sem skiptir máli eru þessar
fjórar persónur og þeirra sam-
skipti.
- Það eina sem hægt er að
segja að hafi úrelst í þessu leikriti
er orðbragðið. Fólk var á sínum
tíma yfir sig hneykslað á subbu-
legu málfari persónanna og
gagnrýnendur rifu leikritið niður
fyrir sóðaskap, en nú liggur við
að þetta sé orðið ósköp pent, þótt
við höfum látið þýða leikritið upp
á nýtt. Annar hver krakki bregð-
ur fyrir sig því sem þótti alsóða-
legast í orðbragði leiksins á sínum
tíma.
- Hinsvegar er Albee þvílíkur
meistari tungumálsins að ég á
ekki von á því að sjá þetta leikrit
úreldast. Bara það hvernig pers-
ónurnar mala hver aðra og jarða
með orðum, útúrsnúningum og
orðaleikjum gerir að verkum að
ég held að það verði alltaf stór-
kostleg reynsla að sitja og hlusta
á þetta, jafnvel þó að orðavalið
sjálft sé ekki það grófasta sem
maður þekkir.
Helvíti, það eru
hinir
Er þá helvíti hjónabandsins
þungamiðjan?
- Það er ekki bara hjónaband-
ið sem er viðfangsefnið, heldur
koma þarna fram allar verstu
hliðar manneskjunnar. Leikritið
sýnir okkur aðferðirnar, sem
þessi greinda skepna sem maður-
inn er, notar til þess að murka
lífið úr meðbræðrum sínum. Það
fjallar um hvernig hægt er að
marg reka manneskjuna á hol og
snúa hnífnum í sárinu.
- Öll góð leikrit fjalla um þetta
að einhverju leyti, og eins og
Sartre sagði: „Helvíti, það eru
hinir.“ Þarna er leiksviðið víg-
völlur frá fyrstu stundu, og kafað
til botns í öllum lægstu mannlegu
hvötunum. Og þá má spyrja sig
hváð leysi þessar hvatir úr læð-
ingi.
Hvað heldur þú að geri það í
þessu tilfelli?
- Kannski eru það vonbrigðin.
Þegar manneskjan uppfyllir ekki
sínar eigin væntingar til sjálfrar
sín, hefur brugðist sjálfri sér á
einhvern hátt, fer hún gjarnan að
hegna öllu umhverfi sínu.
Leiðir það okkur ekki aftur í
tilgangslaust líf Mörtu og Honey-
ar? Kon'tnnar sem viðhengis
eiginmanns á þeim tíma sem
leikritið er skifað, frú herra þetta
og hitt?
- Ekki beint, því við erum að
tala um fólk sem hefur alla mögu-
leika á að fá eitthvað gott út úr
lífinu. Fyrir utan það, að þótt
tímarnir hafi breyst búum við enn
við það skipulag að konur eru oft
á tíðum kynntar sem konur
manna sinna, jafnvel þótt þær
vinni fullan vinnudag. Til dæmis
konur ráðherra og forstjóra.
- Það getur verið erfið staða að
vera kona mannsins, eins og
Honey er kona Nicks, en það get-
ur líka verið erfitt að vera maður
konu sem ætlar sér að klífa met-
orðastigann í gegnum hann. Því á
sama hátt og Honey er kona
Nicks er Georg maður Mörtu. En
svo má aftur spyrja sig hvort
Marta hefði fengið nóg út úr líf-
inu hefði hún fengið ósk sína upp-
fyllta og orðið rektorsfrú.
Leikhópurinn Virginía sýnir
Hver er hræddur við Virginíu
Woolf? eitthvað fram í næstu
viku, næstu sýningar eru í kvöld
og á sunnudagskvöld.
LG
Vælugangurinn getur verið sterkt stjórntæki. Ragnheiður Tryggvadóttir í hlutverki Honeyar.
í blekkingaleik
Föstudagur 7. júlí 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 19