Þjóðviljinn - 28.07.1989, Blaðsíða 17

Strangar
leikreglur
Þótt sögurnar og teikningarnar
verði til í Evrópu fylgist hinn
bandaríski eigandi Andrésar
andar grannt með því að hvergi sé
farið út fyrir þær reglur sem gilda
uni söguna. Þær reglur eru
strangar og lúta að flestum þátt-
um sögunnar.
Fyrsta reglan er sú að sögurnar
skuli vera skemmtilegar en ein-
faldar. Þær einföldustu eiga að
vera við hæfi fjögurra ára barna
en kjarni lesendahópsins er á
aldrinum 8-14 ára. Og það eru
ýmis siðaboð í gildi. Til dæmis er
áfengisneysla algerlega bönnuð,
hins vegar eru þess dæmi að sögu-
persónur hafi komist í vímu af
þreföldum kók í sínalkó. Það má
sýna fólk reykja en einungis
vondu kallana, Svarta Pétur og
hyski hans. Kossar eru líka
leyfðir en sambýli fólks af ólíkum
kynjum er með öllu bannað. Of-
beldi er leyfilegt því að
slagsmálunum loknum rísa þátt-
takendur ávallt á fætur án þess að
svo mikið sem blóðdropi hafi far-
ið til spillis. Hins vegar er bannað
að sýna hnefaleika því það myndi
þýða útgáfubann í Noregi.
Sérkennileg
fjölskyldutengsl
Margir hafa furðað sig á því af
hverju þeir félagar Rip, Rap og
Rup búi alltaf hjá frænda sínum
og af hverju venjulegar kjarna-
fjölskyldur tíðkast ekki meðal
anda í Andabæ. Að sögn Nancy
Dejgaard aðalritstjóra Andrésar
andar í Danmörku er þetta með
ráðum gert. - Þegar ekki er um
að ræða foreldra og börn er hægt
að láta miklu meira gerast án þess
að lesendurnir taki það nærri sér
tilfinningalega og heimfæri það
upp á eigin fjölskylduaðstæður,
segir hún.
Disney-fyrirtækið skiptir sér
einnig af teikningunum því það er
ekki sama hvemig Andrés önd er
hannaður. Teiknaramir fá í
hendur nákvæm mál og hlutföll
sem þeir verða að fara eftir. Til
dæmis er fastákveðið hversu
breið slaufan á húfu Andrésar
skuli vera og lengdin á rófunni á
Plútó er föst stærð og óum-
breytanleg. Hins vegar hefur
margt í sögunum breyst í tímans
rás og glöggir menn segjast geta
lesið hagsveiflur heimsins úr
lengdinni á goggi Andrésar. Þeg-
ar góðæri ríkir er goggurinn stutt-
ur en þegar illa árar vill hann
lengjast.
Andabær stétt-
greindur
Á þessum fjömtíu ámm hafa
margir velt fyrir sér hugsanlegum
áhrifum Andrésar andar á barns-
sálirnar. Frægt er orðið þegar
upp reis hreyfing í Svíþjóð sem
krafðist þess að blöðin um
Andrés væm bönnuð eða amk.
fjarlægð úr opinberum stofnun-
um vegna þess hversu mikið væri
um ofbeldi í sögunum. Einnig
hafa verið sett saman mikil rit til
að sýna fram á að Andrés og aðr-
ar fi'gúrur Disney-fyrirtækisins
séu veigamikill þáttur í bandarí-
skri menningarheimsvaldastefnu
og hafi þann tilgang að breiða út
ást á amerískum lífsmáta. Vissu-
lega mun talsvert vera til í því
enda em þær sögur sem Andrés
er flæktur inn í td. í Suður-
Ameríku allt öðmvísi en þær sem
við fáum að sjá.
Og svo hafa verið stofnuð félög
um vísindalegar rannsóknir á
“dónaldismanum“ eins og það er
kallað eftir amerísku heiti And-
résar (Donald Duck). Þar hafa
Norðmenn gengið hvað harðast
fram og fræg er bók eftir Jón
nokkurn Gisle þar sem hann set-
ur fram ítarlega stéttargreiningu
á íbúum Andabæjar. Þar er allt í
föstum skorðum eins og vera ber í
kapítalísku samfélagi, Jóakim
NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 17
gnæfir yfir öllu, Andrés er oftast
atvinnulaus, Mikki cr veröuguv
fulltrúi hinnar löghlýðnu milli-
stéttar en vinur hans Guffi (eða
Fettmúli eins og við félagarnir
kölluðum hann í gamla daga þótt
hann væri bölvuð horrengla) er
hinn eini sanni tötraöreigi sem
allir traðka á.
Kvenkynið
fáliðað
Hinir dönsku útgefendur And-
résar andar láta svona skil-
greiningar sem vind um eyrun
þjóta og segja að blöðin hafi þann
eina tilgang að skemmta þótt
auðvitað saki ekki að ofurlítil
fræðsla fylgi með ef svo ber
undir. Nancy Dejgaard segir að
sögurnar hafi í sjálfu sér ekki
tekið miklum breytingum síðan á
fimmta og sjötta áratugnum. Þær
skiptast einkum í tvennt: ævint-
ýrasögur og sögur úr kvunndags-
Íífinu. Persónurnar eru fyrir
löngu orðnar fastmótaðar og
munu varla breytast úr þessu.
Dejgaard segir að forlagið hafi
komið sér upp símsvara tengdum
segulbandi þar sem lesendur
Andrésar andar geti tjáð sig um
sögurnar. Þar er nokkuð áber-
andi hversu mikið stúlkur kvarta
undan því að kynsystur þeirra séu
svo fáar í sögunum. Forlagið
hyggst mætct |u'ssu mcð því að
endurlífga þrjár litlar frænkur
Andersínu sem þóttu á sínum
tíma heldur pempíulegar og
vælugjarnar og voru þess vegna
látnar hverfa. Nú er ætlunin að
leiða þær aftur fram á sjónarsvið-
ið en heldur brattari en áður.
Enda er það í samræmi við þró-
unina í samfélaginu og þá skepnu
verða menn að taka með í
reikninginn ef þeir ætla sér að lifa
af í síharðnandi samkeppni um
athygli fólks.
Það vita þeir eflaust hjá Guten-
berghus forlaginu. Auk Andrés-
ar gefur forlagið út fjölmörg
önnur teiknimyndablöð, bæði af
Disney-ættinni og öðrum upp-
runa. Danir eru, ólíkt íslending-
um, mjög opnir fyrir nýjungum á
sviði teiknimyndasagna og úrval-
ið af slíkum blöðum er orðið
gífurlega fjölbreytt þar í landi.
Andrés önd hefur mátt þola það
að engin aukning hefur orðið á
lesendahópi hans, hann hefur
hjakkað í sama farinu um nokk-
urra ára skeið. Slíkt kann ekki
góðri lukku að stýra eins og Jóak-
im frænda hans er fullljóst. Hann
veit sem er að í kapítalismanum
er stöðnun sama og tap.
-ÞH (Stuðst við Politiken
og Disneyrímur.)
AFMÆLISUTGAFA
AUKABUNAÐUR FYRIR KR. 35.000 - OKEYPIS
í tilefni 35 ára afmælis BIFF.EIÐA & LANDBÚNAÐAR-
VÉLA, gefur fyrirtækið nú aukabúnað að verðmæti kr.
35.000, með hverjum 5 dyra Lada Samara 1300.
Aukabúnaöur: Stereo útvarps- og segulbandstæki,
hátalarar, límrendur á hliðar,
hjólkoppar, sportgrill,
hliðarlistar og fl.
Allt þetta ókeypis í
~ afmælisútgáfunni.
AfíHF.