Þjóðviljinn - 21.04.1990, Blaðsíða 11

Meö því að raöa saman brotun-
um úr ytri heiminum fæ ég mynd
af þeim sem er fyrir innan, og
þannig skapa ég einhvers konar
heild meö lífi mínu.
NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 11
bönd í Jan Van Eyck akademí-
unni í vetur. Leikpersónurnar í
þeim eru álíka trúverðugar og
skólabókafólkið, allar eru þær
fulltrúar einhvers eins í tilver-
unni; mannvonskunnar, ein-
hverrar starfstéttar, á vegum
Guðs og englanna, og sá sem
reykir, sem sagt mjög einhliða
manneskjur. Hver og ein lifir í
sínum afmarkaða heimi og kann
hann utan að, svo að þegar þær
hittast þá ná þær ekki sambandi,
en eru samt ánægðar af því að
þeir eru að leika það að vera í
sambandi. En útkoman verður
þessi einkennilegi heimur þar
sem slökkviliðsmaður, sem er
kominn inn í brennandi hús að
bjarga konu, er svo upptekinn af
því að leika hlutverk sitt, að vera í
réttum stellíngum og segja réttu
setningarnar eða þær sem konan
vill heyra, að á endanum verður
það algjört aukaatriði að hann
bjargar henni ekki.
Öryggi endur-
tekningarinnar
Og ég er að fást við svipaðar
hugmyndir í kvikmyndahandriti
sem ég er að skrifa fyrir þýska
leikstjórann Werner Nekes, en
það fjallar um sólarhring í lífi
manns á mínum aldri. Hann
þvælist á milli staða í litlu, ágætu
samfélagi, þar sem allt er honum
lokuð bók, og allir sem hann hitt-
ir eru á sama hátt að hringsnúast
um sinn litla heim, og öllum
finnst þeir lifa nokkuð viðburða-
ríku lífi - en hringrásin er lokuð,
það sama gerist aftur og aftur.
Þetta er heimur þar sem fólk lifir í
öryggi endurtekningarinnar, og
óttanum við að heimurinn farist
ef það mismælir sig við banka-
gjaldkerann. En þegar allir
breyta rétt, og aðeins rétt - þá
gerist ekki neitt...
Dyrnar á kránni opnuðust, inn
kom ungur maður með mótor-
hjálm undir hendinni, hann fór
að barnum, lagði hjálminn á
borðið og pantaði belgískt þagn-
armúnkaöl. Þjóninn afgreiddi
hann orðalaust og við Þorvaldur
sáum að þarna myndi ekki gerast
neitt. Þorvaldur stóð á fætur og
fór fram í eldhús að ná í mjólk
handa okkur, við vorum búnir að
reykja alltof marga vindla og
drekka yfir okkur af kaffi.
Auðvitað sátum við heima hjá
honum í Musketruwe og hvergi
annars staðar - og öll umgerð
þessa viðtals því blekking ein. Ég
leit út um gluggann, handan við
hæðina niðaði Alberts-
skurðurinn, þar féll skyttan
D'Artagnan í umsátrinu um Ma-
astricht, ég teygði mig yfir borð-
ið, rétt eftir að hann hafði verið
útnefndur marskálkur, og ég
slökkti á segulbandinu.
LIAANS
að á rölti mínu leit ég við hérna í
kökuformaversluninni, eins til að
kíkja í eina hilluna á vinnu-
stofunni minni - að bankalista-
verkið varð til.
Bankalist
- Já, hvernig er hún þessi
bankalist?
Ég festi átta jólakökuform á
vegg, hvert upp af öðru, og lýsti
því að hugsa sem svo að heimur-
inn væri kannski svona! Ég hef
ekki farið þarna út og skoðað
jörðina sjálfur, hún gæti líka ver-
ið svona. Og á hverjum degi
stend ég mig að því að trúa upp-
lýsingum ef þær eru settar fram
eins og traust kennsla, eins og í
barnaskóla þegar kennarinn
hafði alltaf rétt fyrir sér og því
skýrari sem myndir voru, þeim
mun réttari voru þær. Við erum
krá sem heitir „Falstaff", og Þor-
valdur gerði ekki hlé á máli sínu:
En ég hef ekki eingöngu gert
myndverk sem byggja á reynslu
minni af menntun og barnaskóla-
lærdómi, ég hef einnig notað
hana til að vinna texta af ýmsu
tagi, bernskuminningabókin mín
„100 fyrirburðir" var skrifuð í rit-
gerðastílnum alkunna en svo hef-
ur þetta verið að þróast þannig að
ég nota fundna texta. Ég haf safn-
Sjón á stefnumóti við Þorvald Þorsteins-
son myndlistarmann í Maastrichtborg í
Hollandi
þau upp með ljóskösturum og
stillti upp stórum jurtum sitt-
hvoru meginn við. Þar sem köku-
formin voru silfurlit og í þessu
umhverfi, þá þóttust þau vera úr
silfri og verkið þóttist vera dýrt
listaverk - en á sama tíma var
augljóst að þetta voru jólaköku-
form. Andartakið sem þau virt-
ust vera silfurklumpar var það
sem ég var að sækjast eftir. Verk-
ið var rándýrt og hundódýrt á
sama tíma, og fólk losnaði við
hvoruga hugmyndina. Þannig var
ég búinn að ná fram því sem mér
finnst svo satt um banka: Að þú
veist að þeir eru tómir, pening-
arnir eru ekki þar, bankinn er
hulstur og virkar ekki nema þeir
séu í umferð - þú myndir ekki
skipta við banka sem væri í hjól-
hýsi þótt þú vissir að peningarnir
þínir hyrfu út úr honum á sama
hátt og í þeim virðulega. Enda
fékk verkið yfirleitt slæmar við-
tökur í bönkunum og á einum
stað átti að henda mér út þegar ég
var að festa jólakökuformin upp,
en svo var bankastjórinn róaður.
Honum fannst verkið ljótt og það
er eðlilegt að bankamönnum
þyki þetta heldur leiðinlegt verk,
án þess að meiningin hafi verið að
stríða þeim.
Nú kom eigandi kökuforma-
verslunarinnar til okkar og benti
okkur varlega á að hann væri bú-
inn að loka, og bað Þorvald að
koma sem fyrst aftur en á mér
hafði hann ekki minnsta áhuga.
Úti á vinnustofunni skein sólin,
klukkan var kortér yfir fimm þótt
hún væri kortér yfir sex eftir að
það var skipt yfir í sumartímann.
Við stefndum á kaffihúsið.
- En þú hefur gaman áf að
stríða fólki, er það ekki?
Mikið af verkum mínum byggj-
ast á misskilningi, þar sem ég er
að játa minn eigin barnaskap og
trú á upplýsingar í traustvekjandi
formi, eða að ég skapa mis-
skilning og rugla skilaboð - og
oftar en ekki hætti ég sjálfur að
sjá í gegnum blekkinguna.
Trúgirni
- Er það ekki hœttulegt?
Ekki á meðan ég er meðvitað-
ur um það, en það er vissulega
magnað og gerir verkin sterkari
að ég skuli einnig enda sem
fórnarlamb misskilningsins, þá er
ég ekki með neinn tvískinnung.
Eins og púsluspilin sem ég sýndi í
Zeno X galleríinu - þetta voru
púsluspil með myndum af
heimsálfunum og ég var svo
heppinn að þau voru öll með
sama skurði, þannig að ég gat
raðað þeim upp á nýtt eftir eigin
geðþótta - þau by r j uðu sem kald-
hæðið verk: Nú ætla ég að rugla
heimskortið án þess gð nokkur
taki eftir því, he, he, he! En þegar
ég var búinn að því og fór að
skoða verkið þá stóð ég mig að
gjörn á að trúa manni sem getur
talað þrjúhundruð orð á mínútu,
það er erfitt að verjast þeirri
hugsun að hann hafi einhvern
sannleika að færa okkur.
Á Amorsplein
Þar sem við vorum komnir upp
á Sint Amorsplein, þá breyttum
við áætlun okkar og litum við á
að kennslubókadæmum þar sem
fólk talar saman, ég byrjaði á að
setja þá upp sem leikrit, þvíþað
er formið sem þeir hafa, án þess
að breyta þeim en þegar ég var
farinn að kunna stílinn vel fór ég
að skrifa svona texta sjálfur- og í
þessum anda eru sjónvarps-
leikritin sem ég hef verið að
leikstýra og taka upp á mynd-