Þjóðviljinn - 01.06.1990, Blaðsíða 7

Það er heilmikill völlur á Vest-
urlöndum þessa dagana og
vandamái þeirra kunna að sýnast
smá miðað við þau sem austur-
blökkin fyrrverandi og ég tala nú
ekki um þriðji heimurinn hafa við
að fást. En fyrsti heimurinn hefur
iíka sín vandamál, meira eða
minna ískyggileg, og sum þeirra
verða hægt og bítandi enn
ískyggilegri.
Bandaríkjamaður að nafni
William Pfaff skrifaði fyrir
nokkrum dögum í International
Herald Tribune að viðurhluta-
mestu vandamál Vestur-Evrópu
á félagslega sviðinu séu í kringum
innflutning fólks og samskipti
innfæddra við þá innfluttu og af-
komendur þeirra.
Frá því að heimsstyrjöldinni
síðari lauk hefur verið mikið um
fólksflutninga innan Evrópu og
til hennar frá öðrum heimsálfum.
Frá austantjaldslöndum lá fyrstu
árin eftir stríðið mikill fólks-
straumur vestur á bóginn, hann
hefur síðan haldið áfram með
uppsveiflum annað veifið og
hann er hvergi nærri á enda enn.
Frá fátækari löndum Suður-
(búar í sænska bænum Kimstad, skammt frá Norrköping, mótmæla
fyrirætlunum yfirvalda um að koma þar upp búðum fyrir flóttafólk.
Leifar eins af 15 húsvögnum, ætluðum flóttamönnum, sem brunnu í
Laholm í Hallandi. Þar voru brennuvargar að verki.
Viðurhlutamikill félagsvandi
Vaxandi óánœgja út af innflytjendamálum grefur undanfrönskum sósíalistum og sænskum jafnaðarmönnum.
Og Vestur-Evrópa er draumaland þriðjaheimsfólks fremur en nokkru sinni fyrr
Evrópu hafa streymt innflytjend-
ur til ríkari landa Mið- og
Norður-Evrópu. Og frá löndum
utan Evrópu hefur á sama tíma
komið þangað fjöldi innflytj-
enda.
Hitamál í
franskri pólitík
Að sjálfsögðu hefur þetta ekki
gengið fyrir sig vandamálalaust.
En þegar á heildina er litið, virð-
ist samlögun innfæddra og inn-
flytjenda frá öðrum Evrópu-
löndum hafa tekist til þess að
gera vel, þótt ekki vanti á því
undantekningar. ívið meiri erfið-
leikar hafa verið samfara sam-
skiptum Evrópumanna og þeirra
sem frá öðrum heimsálfum komu
og koma.
í grein sinni tekur Pfaff Frakk-
land sérstaklega fyrir í þessu sam-
bandi. Þar eru þeir sem í hag-
skýrslum skilgreinast sem inn-
flytjendur nú um átta af hundraði
íbúa, auk þess sem allmargt er
þar af fólki sem komist hefur inn í
landið án leyfis yfirvalda og hefur
ekki dvalarleyfi. Um 100.000
bætast við árlega á löglegan hátt,
flestir á þeim forsendum að þeir
séu pólitískir flóttamenn eða eigi
skyldfólk í landinu. Hve mikil
ólöglega viðbótin er áriega veit
enginn með vissu, en almennt
virðist vera út frá því gengið að
hún sé talsverð.
Eins og sakir standa snúast
frönsk stjórnmál um innflytjend-
amálin flestu eða öllu öðru frem-
ur, ef marka má blaðaskrif. Út
frá því er yfirleitt gengið að Þjóð-
fylkingin (Front National),
hægrisinnaður óánægjuflokkur
undir stjórn Le Pen, sem marga
hryllir við, eigi fylgi sitt hvað
mest að þakka óánægju, ótta og
andúð í sambandi við innflytj-
endur, einkum þá sem eru frá
Norður-Afríku, sem og stefnu
stjórnvalda og gömlu stjórnmála-
flokkanna í innflytjendamálum.
„Þröskuldur“
Mitterrands
Pfaff gefur í skyn að Mitter-
rand forseti og Sósíalistaflokkur
hans hafi á heldur kaldrifjaðan
hátt spilað þessum málum í hend-
urnar á Le Pen og grátið fylgis-
aukningu hans þurrum tárum,
þar eð talið hafi verið víst að hún
yrði fyrst og fremst á kostnað
AÐ UTAN
annarra hægriflokka. (Svo hefur
og orðið, þó ekki einvörðungu.)
Það hafi a.m.k. öðrum þræði ver-
ið með þetta í huga, sem Mitter-
rand og þeir félagar hafi innleitt
hlutfallskosningar 1986, en það
kerfi varð til þess að Front Natio-
nal komst á þing í fyrsta sinn og
náði víða miklum ítökum í
borgar- og sveitarstjórnum.
Ríkisstjórnin hefur og farið sér
hægt í að sinna kröfum um
breytingar á löggjöf um innflutn-
ing fólks, og einnig það ætla
sumir hafa orðið vatn á myilu Le
Pen.
Hvað sem því líður benda nið-
urstöður skoðanakannana til
þess að vinsældir Mitterrands
hafi undanfarnar vikur verið á
hraðri niðurleið. Ýmsu er kennt
um, m.a. gremju út af vaxandi
alþjóðapólitískri fyrirferð
Vestur-Þýskalands á kostnað
Frakklands, en ljóst virðist að óá-
nægjan í sambandi við innflytj-
endamálin komi hér mjög við
sögu. Jafnframt þessu magnast
fyrirlitning og ótrú á stjómmála-
mönnum yfirleitt. í einni könnun
seint í maí svöruðu næstum 50 af
hundraði aðspurðra að stjórn-
málamenn væru að þeirra mati
spilltir, 39 af hundraði sögðu þá
einungis hugsa um eigin hag og 29
kváðu þá vera lygara.
Mitterrand er illa bragðið og
fyrir skömmu komst hann að orði
á þá leið að nú væri komið að
„þröskuldi" hvað viðvéki um-
burðarlyndinu í innflytjendamál-
um.
Brennufaraldur
Ekki er laust við að örli á þess-
konar þröskuldum víðar í Vestur-
Evrópu. í Svíþjóð benda niður-
stöður skoðanakannana til að um
helmingur landsmanna telji nú að
það land taki við alltof mörgum
innflytjendum (úr hópi þeirra
sem skilgreinast sem flótta-
menn), og er það helmings
aukning frá því fyrir tveimur
árum. Og s.l. mánuð var veist að
búðum fyrir flóttamenn á sex
stöðum í Suður- og Mið-Svíþjóð
með íkveikjum og sprengingum.
í sumum þessara tilfella var hér
um að ræða búðir, sem yfirvöld
hafa komið upp með það fyrir
augum að dreifa innflytjendum í
auknum mæli út um land, en í
mörgum kommúnum er ljóst að
margir innbyggjara era lítt hrifnir
af þeim fyrirætlunum.
Þetta vekur athygli, ekki síst
vegna þess að undanfarin 45 ár
hefur líklega ekkert ríki í heimi
gert betur við sína innflytjendur
en Svíþjóð, að því viðbættu að
Svíar eru þjóð með óvenju við-
kvæma samvisku og bera einkar
mikið trúnaðartraust til stjórn-
og yfirvalda sinna. Varla verður
því á móti mælt að jafnaðar-
menn, sem stjómað hafa því
landi að mestu í yfir hálfa öld,
verðskuldi það trúnaðartraust,
miðað við það sem gerist um
valdhafa. Þeim mun meiri furðu
vekur það fylgishrun, sem þeir
hafa orðið fyrir s.l. 12 mánuði
eða svo, ef marka má skoðana-
könnuði. Og það hran er mest
meðal félaga í verkalýðssamtök-
unum, sem frá upphafi Jafnaðar-
mannaflokksins hafa verið hans
traustasta stoð.
Verkalýður flýr
verkalýðsflokk
Ekki síður athugunarvert er að
verkalýðsfylgið, sem jafnaðar-
menn flýr, streymir aðallega til
hægriflokksins, sem félagar {
verkalýðssamtökum hafa lengst
af litið á sem sinn aðalandstæð-
ing. Hægriflokkurinn hefur að
mati ýmissa stjórnmálafræðinga
komið í veg fyrir að upp risu í
Svíþjóð óánægjuflokkar á við
flokk Le Pen og aðra slíka með
því að fúngera að vissu marki
sjálfur sem óánægjuflokkur. Því
er ekki nema sennilegt að vax-
andi ólga út af innflytjendamál-
um sé honum í hag, því fremur
sem kjósendur almennt telja
hann líklegri en aðra flokka til að
beita sér fyrir auknum takmörk-
unum á fólksinnflutningi.
Á þessum málum eru margar
hliðar og sumar viðkvæmar.
Drjúgt sálrænt atriði í því sam-
bandi er sektarkenndin eftir Hitl-
er. Hún ásamt samviskubiti út af
nýlendum, þrælahaldi fyrr á tíð,
þeirri trú að vandi þriðja
heimsins sé að mestu eða jafnvel
alfarið Vesturlöndum að kenna
og þeirri undarlegu en almennu
skoðun að kynþáttahyggja sé sér-
einkenni hvítra manna hefur átt
drjúgan þátt í að ýmis vandamál í
DAGUR
ÞORLEIFSSON
kringum fólksinnflutninginn og
samskipti innfæddra og innflytj-
enda hafa eftir bestu getu verið
sniðgengin. Margt sómakært fólk
hefur ekki þorað að beina nein-
skonar gagnrýni gegn stefnu
stjórnvalda í þessum málum af
ótta við verða stimplað sem kyn-
þáttahatarar. Þetta hefur svo
stuðlað að grósku heldur ískyggi-
legra hreyfinga eins og Framfara-
flokka Dana og Norðmanna,
Lýðveldisflokks Vestur-
Þjóðverja og Þjóðfylkingar Fra-
kka.
Draumaland
ótaldra miljóna
í Svíþjóð era talsmenn
stjórnvalda nú farnir að bera sig
illa út af því að engir fáist til að
láta uppi skoðanir um vandamál
þessi nema annarsvegar grúppur
ýmsar á hægrikantinum, sem
sumar að minnsta kosti era af
nasískum rótum, og hinsvegar
viss samtök er innflytjendur og
stuðningsmenn þeirra standa að
og skilgreina t.d. afdráttarlaust
takmarkanir á innflutningi fólks
sem kynþáttahatur í verki.
Fyrir endann á þessum vanda
verður ekki séð með góðu móti,
enda spilar þar margt inn í.
Tregða Evrópu á að taka við fólki
frá þriðja heiminum fer vaxandi,
en ákefð fólks í þeim álfum í að
komast til Vestur-Evrópu er
hinsvegar meiri en nokkru sinni
fyrr og verður sífellt meiri. í
Vestur-Evrópu ríkir velsæld og
öryggi, að minnsta kosti miðað
við það sem annarsstaðar gerist.
Hún er því sem aldrei fyrr
draumaland fólks í þriðja heimin-
um, þar sem harðstjórn og
óstjóm, kúgun og þegar verst
lætur fjöldamorð á þjóðemis- og
trúarminnihlutum, hungur, fé-
lagslegt öryggisleysi og þó sér-
staklega yfirþyrmandi fólksfjölg-
un valda því að ótaldar miljónir
manna neyta allra bragða til að
koma sér til heimshluta sem bet-
ur era staddir.
Gorbatsjov heilsað sem friðflytjanda
Gorbatsjov Sovétríkjaforseti
kom í gær til Washington til við-
ræðna við Bush Bandaríkjafor-
seta. Var Gorbatsjov heilsað
með 21 fallbyssuskoti og Bush
tók á móti honum á suðurflöt
Hvíta hússins.
í kringum upphaf þessarar ráð-
stefnu forsetanna tveggja var
ekkert líf og fjör á við það sem
verið hefur hingað til er Gorbat-
sjov hefur hitt Bandaríkjafor-
seta, og er ástæðan sögð sú að
toppfundir þessir séu orðnir það
margir á skömmum tíma að þeir
hafi náð því að verða hversdags-
legir.
í ávörpum sínum við þetta
tækifæri hétu forsetamir því að
gera sitt besta til að tryggja
heiminum frið. Bush hlóð lofi á
gest sinn sem friðflytjanda og
Gorbatsjov lýsti vonum sínum
um Evrópu án múra og sundur-
skiptingar kalda stríðsins.
Fagnaöarfundur
með forsetafrúm
Fagnaðarfundir urðu í gær í
Washington með þeim Raísu
konu Gorbatsjovs Sovétríkjaf-
orseta og Barböru, konu Bush
Bandaríkjaforseta. Hundtík
bandarísku forsetahjónanna,
Millie, iðaði öli af velþóknun er
Raísa ávarpaði hana og mun það
hafa þótt góðs viti. Innileikinn
milli þeirra forsetafrúnna er
sagður öllu meiri en var á milli
Raísu og Nancy Reagan.
Moldavaþing
styður Litháa
Æðstaráð Sovét-Moldavíu
samþykkti í gær með miklum
meirihluta atkvæða framvarp
þess efnis, að moldavíska lýð-
veldið viðurkenni skilyrðislaust
rétt Litháa og „annarra þjóða“ til
sjálfsákvörðunarréttar og stofn-
unar sjálfstæðs ríkis. Er þetta
samkvæmt upplýsingum sem Re-
uter fékk hjá talsmanni Alþýðuf-
ylkingar Moldavíu, þarlendrar
þjóðernishreyfingar.
Atvinnuleysi
Pólverja
Skráðir atvinnuleysingjar í
Póllandi vora í lok maímánaðar
rúmlega 443.000 talsins og Jerzy
Szreter, aðstoðaratvinnumálar-
áðherra, segist óttast að tala at-
vinnuleysingja kunni að tvö- eða
jafnvel þrefaldast fyrir áramót.
Sagði ráðherrann atvinnuleysið
aukast hraðar en stjómin hefði
gert ráð fyrir.