Þjóðviljinn - 07.09.1990, Blaðsíða 23

Ævintýrin gerast enn
Hrekkjusvínagengið úr Pappírs Pésa. Ari Klængur Jónsson, Sigríður Þórdís Bergsdóttir, fvar og Rík-
harður Kolbeinssynir í hlutverkum sínum.
Háskólabíó
Ævintýri Pappírs Pésa
Leikstjóri: Ari Kristinsson
Handrít: Ari Kristinsson eftir hug-
mynd Herdísar Egiisdóttur
Kvikmyndataka: Tony Fosberg, Ari
Kristinsson, Jón Karl Helgason
Tónlist: Valgeir Guðjónsson
Aðalhlutverk: Krístmann Óskarsson,
Högni Snær Hauksson, Rannveig
Jónsdóttir, Magnús Ólafsson, Ingólf-
ur Guðvarðarson, Rajeev Muru Ke-
svan
Það er alltaf (misánægjulegur)
viðburður þegar ný íslensk mynd
er frumsýnd. í þetta skiptið var
gluggað í annan höfund en nóbel-
skáldið og afraksturinn er bama-
myndin um Pappírs Pésa.
Pési varð fyrst til í bók eftir
Herdísi Egilsdóttur, síðan varð
hann sjónvarpsmynd og nú hefur
hann vaxið upp í alvöru bíómynd.
Og hver segir að þetta sé það síð-
asta sem við sjáum af honum,
kannski kemur framhald að am-
erískum sið. Pappírs Pési II eða
Fleiri ævintýri Pappírs Pésa.
Stundum held ég að það sé al-
veg sérstaklega erfitt að skrifa
góða barnabók og þá sömuleiðis
að gera góða barnamynd. Það er
alltaf hætta á að höfundur tali
niður til lesenda síns eða verði
óþægilega væminn. Höfundur
hefur Iíka stundum gleymt hvern-
ig börn haga sér svo að söguhetj-
urnar verða annaðhvort litlir full-
orðnir eða algjör fffl. Það er þess-
vegna sönn ánægja að sjá kvik-
myndina Ævintýri Pappírs Pésa
sem er ekkert af þessu, hún er
einfaldlega skemmtileg.
Myndin byrjar þegar Krist-
mann er nýfluttur og enginn í
nýja hverfinu vill leika við hann.
Petta vandamál kannast allir við
sem hafa einhverntímann flutt. í
leiðindum sínum teiknar hann
strák sem er jafnstór og hann
sjálfur og ævintýrin gerast enn,
teikningin lifnar við. Þá er Krist-
mann ekki lengur einmana, því
Pési er ekki aðeins ágætur leikfé-
lagi heldur er það líka honum að
þakka að Kristmann er tekinn í
sátt af krökkunum. í hverfinu.
Klíkan lendir svo öll í allskonar
ævintýrum, sem eru náttúrlega
misskemmtileg. Krakkarnir eru í
bland dónaleg og indæl, sem sagt
mjög ekta og gera alvöru prakk-
arastrik sem allir hafa einhvemtí-
mann gert eins og t.d, bjölluat.
Þau leika öll alveg prýðilega
undir stjórn Ara og leika alltaf
betur og betur eftir sem líður á
myndina. Magnús er eins og allir
leiðinlegu kallarnir í öllum götum
á íslandi. (Hann minnir mig sér-
staklega á einn sem bjó á Klepps-
veginum í gamla daga.)
Aðalpersónan í myndinni er
náttúrlega Pési sjálfur, og honum
er fagmannlega stjórnað af
Ogrodnik og Katrínu Þorvalds-
dóttur, og hvað með það þó að
maður sjái stundum strengina,
það eykur bara á sjarmann.
Tónlistin hans Valgeirs er eins-
og tónlistin hans Valgeirs er vön
að vera og það ætti að vera nokk-
uð ljóst að landsmenn elska hana
annarri tónlist fremur.
Allt í allt finnst mér að Ara
Kristinssyni og samstarfsmönn-
um hans hafi tekist vel að gera
barnamynd. Byrjunin er dálítið
hæg en hún verður skemmtilegri
með hverri mínútu. Og á leiðinni
út úr bíó gekk ég fram hjá helling
af brosandi börnum og það eru
bestu meðmæli sem myndin getur
fengið.
SIF
Fram í rauðan dauðann
Stjörnubíó
Fram í rauðan dauðann (Love you to
death)
Leikstjóri: Lawrence Kasdan
Handrit: John Kostmayer
Aðalleikarar: Kevin Klein, Tracy
Ullman, River Phoenix, Joan Plow-
ríght, William Hurt, Kenau Reeves
Leikstjórinn Lawrence Kas-
dan velur yfirleitt sömu leikara í
aðalhlutverkin í myndunum sín-
um. Þannig lék William Hurt að-
alhlutverkin í Accidental Tourist
og Body Heat en Kevin Kline lék
aðalhlutverkið í Soverado. Þeir
leika báðir í Fram í rauðan
dauðann eins og þeir gerðu í
myndinni The Big Chill. Kannski
eru þeir allir vinir og borða sam-
an á sunnudögum, kannski ekki.
En tilfellið er að Kasdan fær þá
alltaf til að leika sérstaklega vel.
Kline leikur hér pizzugerðar-
manninn Joey Boca, hann er
ítalskur og kvennamaður mikill
og heldur grimmt fram hjá kon-
unni sinni Rosalie (Tracey
Ullman). Hann getur ekkert að
þessu gert, svona eru ítalir bara.
Þessi framhjáhöld fara ógurlega í
taugarnar á heimilisvininum
Devo (River Phoenix) af því að
hann er ástfanginn af Rosalie.
Joey fer líka agalega í taugarnar á
tengdamömmu sinni, hinni júgó-
slavnesku Nödju (Joan Plow-
right) og hún í taugarnar á hon-
um. Það er sem sagt allt á suðup-
unkti þegar Rosalie stendur
mann sinn að verki, og þá sýður
upp úr. Hún ákveður að drepa
hann og fær mömmu sína og
Devo til hjálpar. En Joey virðist
ódrepandi svo að Devo þarf að ná
í atvinnumennina Harlan og
Marlon, tvo útúrruglaða dópista,
til að ganga endanlega frá hon-
um.
Fram í rauðan dauðann, er
farsi sem minnir stundum á bestu
sprettina hjá Blake Edwards, fár-
ánleikinn er í fyrsta sæti og maður
á erfitt með að trúa að myndin sé
byggð á sannsögulegum atburð-
um. En það er hið glæsilega
leikaragengi sem gerir þessa
mynd eins skemmtilega og raun
ber vitni.
Kline er sniðugur gamanleikari
eins og maður sá síðast í fiskinum
Vöndu, Joan Plowright er frá-
bær, þvílíkur hreimur, þvílíkt
augnaráð! River Phoenix sýnir
hér að hann getur slegið á fleiri
strengi en grátstrengina og það
1 endar örugglega með því að hann
hættir að leika ráðvillta táninga
og fær fullorðinshlutverk. Wil-
liam Hurt er alveg kapítuli út af
fyrir sig, hverjum hefði dottið í
hug að setja hann í hlutverk síð-
hærðs dópista? Ég sé hann alltaf
fyrir mér í hádramatískum hlut-
verkum eins og í Kiss of the
Spiderwoman. En hann er þrælg-
óður og samleikurinn milli hans
og Kenau Reeves er oft ótrúlega
fyndinn. Nú hugsar kannski ein-
hver, hún gleymir alveg að minn-
ast á Tracey Ullman, en ég hef
ekki gleymt henni, síður en svo.
Hún er það eina sem dregur þessa
mynd örlítið niður. Hún hefði ef-
laust verið fín ef hlutverkið henn-
ar hefðu verið aðeins minna eða
ef það hefði verri leikarar leikið á
móti henni. En innan um Kline
og Plowright verður hún dálítið
útundan. Þrátt fyrir það er þetta
örugglega fyndnasta mynd í bíó-
húsum bæjarins og fín tilbreyting
frá öllum bófahasarnum.
SIF
frumhljóðfæri rokksins, gítara,
bassa og trommur. Jeff Lynne
tekur sömu stefnu á „Armchair
Theatre" og þess vegna hljómar
platan mjög „hrein“ og ef til vill
dálítið gamaldags. Lögin á plöt-
unni sem eru eftir Lynne sjálfan
eru flest vel samin en hann tekur
líka lög eftir aðra. Á plötunni má
meðal annars finna vel með farið
lag eftir Ted Koehler og Harold
Arlen, „Stormy Weather" og
smekklega útgáfu af gamla stand-
ardnum „September Song“ eftir
Maxwell Anderson og Kurt
Weill. Besta lagið eftir Lynne
sjálfan er síðan að mínu mati
„Now You're Gone“. Þetta er
dálítið Harrisonlegt lag, þó
Harrison komi ekkert við sögu í
þessu lagi. Sérstaklega finnst mér
bakraddirnar, sem eru með aúst-
urlenskum blæ, vera góðar.
„Armcher Theatre" er af-
slöppuð og fagmannlega unnin
plata. Þeir sem hrífast af rokki
fimmta og sjötta áratugarins ættu
að leggja við hlustir.
-hmp
Jeff Lynne sáttur við lífið og tilveruna I hægindastólaleikhúsinu.
Theatre", en þeir sem kunna að
meta gamla góða frumrokkið í
bland við léttan djass ættu að
finna þar eitthvað sem höfðar til
smekksins. Platan byrjar á lögum
sem eru í stíl fimmta áratugarins
en fer síðan fljótlega yfir í þann
stíl sem Lynne og Harrison hafa
verið að föndra við saman og með
Traveling Wilburys.
Það var stefnan á „Cioud 9“ að
taka upp plötu eins og gert var á
velmektarárum The Beatles, það
er án þess að nota gervihljóð eða
effekta og notast einungis við
Föstudagur 7. september 1990 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 23
Ljóðormur 10
Helgaður lióðaþýðingum
Fyrir þá sem ekki hafa heyrt
Ljóðorms getið þá er ormur sá
tímarit um Ijóðlist, sem komið
hefur út um nokkurra ára skeið. (
ritsjórn Ljóðorms sitja þau
Eysteinn Þorvaldsson, Heimir
Pálsson, Sigrún Ragnarsdóttir,
Steinunn Sigurðardóttir, Vigdís
Grímsdóttir, Þórður Helgason og
Pjetur Hafstein Lárusson, sem
Nýtt helgarblað ræddi við um út-
gáfu Ljóðorms, og efni tíunda
tölublaðs hans, sem nýkomið er
út.
- Tímaritið hóf göngu sína
árið 1985. Upphaflega byrjaði ég
ásamt Sigrúni Ragnarsdóttur
með þetta, og var ætlunin að gefa
ritið út í félagi við þá sem væru að
yrkja. Frá því var horfið, og föst
ritsjórn sér nú um útgáfuna.
Framan af gáfum við út eitt
tölublað á ári, en fyrir nokkrum
árum tók bókaútgáfan Iðunn að
sér að fjármagna útgáfuna, og er
ætluninaðgefaút þrjúritáári. Sú
breyting hefur einnig orðið á út-
liti ritsins að verk myndlistar-
manna munu prýða kápuna fram-
vegis eins og nú. Að þessu sinni
er það verk eftir listamanninn
Elínu Pjet. Bjarnason, íslenskan
myndlistarmann búsettan í
Kaupmannahöfn, sem skreytir
kápu Ljóðorms.
Tilgangur ritsins er að kynna
lesendum það sem er að gerjast,
og koma frá yngri höfundum, og
einnig að birta efni eftir eldri
ljóðskáld. Greinar um ljóð, bæði
bókmenntagagnrýni og viðtöl við
ljóðskáld og annað slíkt sem því
tengist, fá einnig pláss á síðum
ritsins.
Tíunda tölublaðið sem nú er
nýkomið út er helgað ljóðaþýð-'
ingum. Að vanda er þar einnig að
finna yfirlit yfir nýútkomnar ljóð-
abækur, sem er harla mikilvægt
þegar haft er í huga að um 80 af
hundraði ljóðabóka koma út á
vegum höfundanna sjálfra. Hinn
almenni lesandi á erfitt með að
fylgjast með því sem er að gerast,
nema þeir sem eru tíðir gestir á
krám í bænum þar sem þessar
bækur eru helst seldar.
Þýðingarnar í þessu hefti eru úr
latínu, þýsku, rússnesku, ensku,
frönsku og sænsku. Ekkert af
þessum Ijóðaþýðingum hefur
birst áður, því það er ófrávíkjan-
leg regla Ljóðorms nú að birta
ekki áðurbirt efni.
Ljóðin að þessu sinni eru eftir
Nígeríumanninn Wole Soyinka,
sem skrifar á ensku. Baldur Ósk-
arsson þýddi. Þá er að finna í
orminum Ástarljóð eftir róm-
verska skáldið Gaius Valeríus
Katúllus, sem uppi var fyrir
Krist, í þýðingu Kristjáns Áma-
sonar. Þrjú ljóð eftir Norður-
frann Seamus Heany í þýðingu
Karls Guðmundssonar. Heinz
Czechowski er þýskur höfundur
fæddur í Dresden árið 1935. í
heftinu eru þrjú ljóð eftir hann í
þýðingu Franz Gíslasonar. René
Depestre er blökkumaður fædd-
ur á Haíti, sem nam í Frakklandi.
Jón Óskar hefur snarað nokkmm
Ijóðum eftir hann og franska nú-
tímaskáldið Yves Bonnefoy.
Braggaljóð kallast þau ljóð sem
ort eru í fangabúðum í Sovétríkj-
unum. Geir Kristjánsson hefur
þýtt nokkur slík ljóð úr rússnesku
eftir þá Igor Holín og Genrikh
Sabgír. Johann P. Tammen er
einn af ritstjómm þýska bók-
menntatímaritsins Die Horen,
Eysteinn Þorvaldsson birtir í
heftinu þýðingar á fimm ljóðum
hans. Thomas Tranströmmer í
þýðingu Njarðar P. Njarðvík er
ennfremur að finna meðal þýð-
inganna, og Pardusdýrið eftir Ra-
iner Maria Rilke, eitt áhrifa-
mesta skáld Evrópu á öndverðri
tuttugustu öld, í þýðingu Harðar
Einarssonar. Friðrika Benónýs
hefur þýtt ljóðið Lady Lazarus
eftir bandarísku skáldkonuna
Sylvia Plath. Þá er ógetið þýðinga
Pjeturs Hafsteins Lámssonar á
ljóðum íslenska arkitektsins
Halldóru Briem, sem lifir og
starfar í Stokkhólmi, en hún yrkir
á sænsku. Ljóðin eru bæði birt
þýdd og á frummálinu. Loks eru
fjögur ljóð eftir Henrik Nord-
brandt í þýðingu Hj artar Pálsson-
ar.
Einnig má geta um grein eftir
Eystein Þorvaldsson Spunnin
sannindi, sem höfundur nefnir
yfirlitshugleiðingu um ljóð nýrra
höfunda 1989, og ljóðabóka-
dóma Þórðar Helgasonar.
í lokin má svo geta þess að
næsta hefti Ljóðorms er væntan-
legt um mánaðamótin október/
nóvember. BE