Þjóðviljinn - 28.09.1990, Page 8

Heldar
ÞJÓÐVILilNN
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans Afgreii isla: w 68 13 33
Framkvæmdastjórl: Hallur Páll Jónsson Auglýs Ritstjóran Ámi Bergmann, Ólafur H. Torfason Símfa> ilngadeiid:» 6ð 1310 - 6813 C : 68 19 35 11
Fréttastjóri: Sigurður Á. Friðþjófeson Setnin ÚUit: Þröstur Haraldsson Prentu Auglýsingastjóri: Steinar Harðarson Aðseti 50 krónur í lausasólu g og umbrot Prentsmiöja Pjóðv n:Oddlhf. ir: Síðumúla 37,108 Reykjavtk iljans hf.
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
Slysalýðveldið
Þessa dagana beinist athyglin að því hve
skeytingarleysið í umferðar- og ungmennamál-
um veldur okkur miklu tjóni, líkast því að lýðveld-
ið sé svo ungt að það kunni ekki enn að fóta sig í
nútímanum. En sama staða er uppi í umhverfis-
málunum. Tvö óhöpp, sem ekki áttu að geta
gerst, hafa vitnast við Sundin í Reykjavík með til-
tölulega stuttu millibili. í bæði skiptin var um leka
að ræða, í fýrra sinnið við Áburðarverksmiðjuna í
Gufunesi og á mánudaginn fóm tugþúsundir lítra
af svartolíu í sjóinn við stöðvar Olís á Laugames-
tanga. Sama dag flutti Jón Baldvin Hannibalsson
merka ræðu á allsherjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna, þar sem hann lagði áherslu á vemdun
sjávar og sagði meðal annars: „Frá sjónarhóli ís-
lendinga er mest nauðsyn á því að gerðar verði
ráðstafanir sem duga til að koma í veg fyrir
mengun hafsins, ekki síst frá landstöðvum og af
völdum geislavirkra úrgangsefna."
Verða íslendingar teknir mjög alvarlega á al-
þjóðavettvangi sem forystuþjóð um umhverfis-
vemd, meðan landið er ein umhverfisslysa-
gildra?
Misbrestur er víða á því að vamarbúnaður sé
tiltækur við hafnir, ef slys gerast og ekkert reglu-
bundið eftirlit er þar með lögnum, þrátt fýrir
ábendingar Siglingamálastofnunar í tveggja ára
gamalli skýrslu.
Undanfamar vikur hefur bandarískur sérffæð-
ingur í umhverfismálum, James A. Roberts, unn-
ið hér að gagnaöflun og fræðslu vegna umhverf-
ismála fyrir yfirvöld. ( viðtali við Morgunblaðið sl.
sunnudag lét hann í Ijós sérstakar áhyggjur af því
hvemig íslendingar menga flörur og grunnsævi
og hafa jafnvel í hyggju að auka hana með
skammtímalausnum eins og að framlengja að-
eins skolplagnirfrá þéttbýli í stað þess að hreinsa
það. Tæplega 30 sorpbrennslustöðvar eru starf-
ræktar á íslandi, 20 án starfsleyfis og tvær án
mengunarvamabúnaðar. Vitað er að bæði er loft-
, sjávar- og grunnvatnsmengun af urðun og sorp-
brennslu, en furðu lítill þrýstingur hefur verið á
endurbætur í því efni. í þróuðum ríkjum tilheyra
slíkar sorpeyðingarstöðvar víðast löngu liðnum
tíma. En íslendingar, sem ætla sér forystuhlut-
verk í umhverfismálum, þykjast ekki hafa efni á
að taka upp slíka siði, frekar en hreinsun skolps.
Það hugarfar sem hinn bandaríski sérfræð-
ingur hefurtil grundvallar í mati sínu á umhverfis-
málum er að ýmsu leyti frábrugðið því sem ís-
lendingar tíðka. Þeir hafa yfirieitt verið að leysa
vanda, en hann hugsar um ffamtíðarþróunina og
grundvallarsjónarmiðin, enda er EIA-kerfið sem
hann notar nefnt „Mat á umhverfislegum áhrifum
framkvæmda" og tekur til allra þátta málanna og
mögulegra lausna og er unnið á undan annarri
skipulagvinnu og framkvæmdum, en ekki sem
kurteislegt álit eftir á, sem oft hefur viljað brenna
við.
James A. Roberts kom á hógværan hátt inn í
umræðuna um fyrirhugað álver í samtalinu við
Morgunblaðið, sem hann telur „gífuriega mikil-
væga ákvörðun fyrir ísland“. Og varðandi notkun
EIA-kerfisins í því sambandi segir hann: ,Aðal
gagnið af kerfinu yrði í sambandi við að gera at-
hugun fyrir hvem stað fýrir sig, skoða valkostina,
þar á meðal þann að reisa ekki álver...“ Hann
nefnir það „fjórða staðinn" að hafa álverið hvergi
og segist stundum hafa þurft að leggja mikið á sig
til að fá menn til „...að líta á það sem valkost að
gera ekki neitt, þegar þeir hafa þegar ákveðið að
gera eitthvað annað“.
Staðreyndimar um endurtekin umhverfisó-
höpp í nágrenni Reykjavíkur og staða frárennsl-
is- og sorpeyðingar á íslandi hljóta að geta opn-
að augu manna fyrir því, að á sviði umhverfis-
mála er staða okkar hastarleg. Reynsluleysi,
skortur á yfirsýn og langtímamarkmiðum kallar
enn frekar á sérfræðiráðgjöf manna á borð við
James A. Roberts, sem geta veitt þá handleiðslu
sem treystandi er.
ÓHT
d
o 0
8 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 28. september 1990