Þjóðviljinn - 26.10.1990, Qupperneq 4

Sjóslvs
Trillusjó-
manni
bjargað
Valgeiri Sigurðssyni trillusjó-
manni frá Djúpavogi var bjarg-
að úr Papey um hálf-tvöleytið í
gær, en hans hafði verið saknað
síðan á miðvikudag.
Trilla Valgeirs steytti á skeri
skammt fyrir utan Papey og sökk,
en honum tókst að komast um
borð í gúmbjörgunarbát. Eftir að
Valgeir komst að landi í Papey
hafðist hann við í húsi í eynni og
var að laga sér kaffi þegar björg-
unarmenn fundu hann. Hann var
við góða heilsu, en hafði brunasár
eftir neyðarblys sem hann hafði
reynt að tendra í björgunarbátn-
um.
Ekki er vitað um tildrög slyss-
ins, en Valgeiri er bannað að tala
við íjölmiðla þar til sjópróf hefúr
'farið fram.
-hmp
Landbúnaður
Innflutningur
hækkar
matarreikn-
inginn
Steingrímur J. Sigfússon land-
búnaðarráðherra sagði í gær á
opnum fundi bændasamtak-
anna um GATT-málefni, að
frjáls innflutningur búvara á
næstu árum mundi senniiegast
hækka en ekki lækka matar-
reikninga landsmanna.
Steingrimur benti því til sönn-
unar á spár manna um 20-30%
hækkun heimsmarkaðsverðs bú-
vara ef niðurgreiðslum og útflutn-
ingsbótum verður hætt í áföngum
á alþjóðamarkaði, eins og margar
þjóðir kreíjast. Jón Sigurðsson
viðskiptaráðherra sagðist telja að
Islendingar yrðu að fara að flytja
inn jógúrt og aðrar unnar mjólk-
urvörur, en beita jöfnunargjöldum
til að vemda innlenda fram-
leiðslu.
ÓHT
Iðnnemasambandið
Iðnnemar
með
verkfallsrétt
Með afnámi laga um iðnfræðslu
og upptöku laga um framhalds-
skóla hafa iðnnemar skyndiiega
öðlast verkfallsrétt, að áliti lög-
fræðinga sem stjórn Iðnnema-
sambands íslands hefur leitað
til.
A morgun hefst 48. þing Iðn-
nemasambandsins á Holiday Inn.
Yfirskrift þingsins verður „Iðn-
nemar með verkfallsrétt. Á þing-
inu verður fjailað um þessa nýju
stöðu og mótaðar tillögur um
hvemig iðnnemar geti nýtt sér
verkfallsréttinn til að tryggja sem
best hagsmuni sína. Krafan um
verkfallsrétt er jafn gömul og Ið-
nemasamband lslands, en það var
stofnað árið 1944.
Meðal annarra mála sem fjall-
að verður um eru iðnffæðslumál,
félagsmál iðnnema og kjaramál.
Þinginu lýkur á sunnudag.
Sáf
Frysting í viðskiptum á tímum þíðu
egar leiðtogafundurinn var
haldinn í Reykjavík árið
1986, óraði fáa fyrir þeim miklu
þjóðfélagsbreytingum sem síð-
an hafa átt sér stað í Sovétríkj-
unum. Heimsbyggðin hefur
staðið á öndinni undanfarið ár,
og stórfréttirnar úr austurvegi
eru orðnar svo margar, að fólk
er nánast orðið ónæmt fyrir
þeim. Flestir eru sjálfsagt sam-
mála um að slökun alræðis-
stjórnar Kommúnistaflokks
Sovétríkjanna á þegnum iands-
ins og nágrönnum sínum sé já-
kvæð þróun. En nú kemur í Ijós
að sú jákvæða þróun kemur
niður á viðskiptum við Islend-
inga.
Reynsla íslenskra fiskútflytj-
enda af viðskiptum við Sovétríkin
er frekar góð og Sovétmenn hafa
haft það orð á sér að standa við
gerða samninga. Stjómmála-
ástandið í Sovétríkjunum hefur
hins vegar ekki verið eins ótryggt
og nú, síðan í byltingunni 1917
og árunum þar á eftir. Umbætur
Gorbatsjovs hafa bæði styrkt
hann og veikt, og svo gæti farið
að þær leiddu á endanum til al-
gerrar upplausnar í landinu. En
hvort sem þannig fer eða ekki er
ljóst að miklar breytingar eru
framundan í viðskiptum Sovét-
manna við önnur ríki. í fyrsta lagi
verða ekki lengur gerðir víðtækir
viðskiptasamningar við ríkið
sjálft og í öðru lagi munu vöru-
skiptasamningar sennilega líða
með öllu undir lok.
Stór markaður
í húfi
íslendingar verða því að
bregðast skjótt við þessari þróun.
Frystiiðnaðurinn stendur betur að
vígi en síldarverkendur, vegna
þess að eftirspum eftir frystum og
ferskum fiski er mikill annars
staðar. Síldarmarkaðurinn er mun
duttlungafyllri og erfiðari viður-
eignar. Gunnar Jóakimsson við-
skiptafræðingur hjá Síldarútvegs-
nefnd segir sovéska markaðinn
mjög stóran og miklu stærri en
sala Islendinga undanfarin ár gefi
til kynna, hún væri bara brot af
því sem markaðurinn gæti tekið
við. Töluvert stór markaður væri
innan Efnahagsbandalagsins fýrir
alls konar síld, sérstaklega í
Þýskalandi. Þar væri hins vegar
mikið framboð á síld úr Norður-
sjónum, sem kæmi mest frá Dan-
mörku inn í bandalagsríkin.
Engu að siður sagði Gunnar
þennan markað geta tekið við
meiri síld, en það sem hefði gert
Islendingum erfitt fýrir í þeim
efnum í mörg ár, væru mjög háir
tollar í Evrópubandalaginu á salt-
aða síld. Þessir tollar væru á bil-
inu 12-20%, sem væru mun hærri
tollar en lagðir væru á aðrar sjáv-
arafúrðir.
Þó dregið sé úr veiðum á síid í
Norðursjó um þessar mundir
vegna ofveiði, sagði Gunnar það
magn sem kæmi þaðan svo mikið
að ómögulegt væri að segja til um
hvort sá samdráttur liðkaði til fýr-
ir Islendinga í Evrópu.
Samkvæmt þeim samningi
sem gerður hafði verið við Sovét-
menn, áttu þeir eftir að taka á
móti 50 þúsund tonnum, að verð-
mæti 350 milljónir króna. Þegar
skeyti þeirra um stöðvun samn-
ingsins barst, hættu menn um-
svifalaust að salta. Gunnar sagði
menn nú bíða viðbragða ffá
Sovétmönnum við skeyti sem
Síldarútvegsnefnd sendi í fýrra-
dag, þar sem óskað var ffekari
viðræðna.
Áfall
í atvinnulífi
Hvort sem Sovétmenn ganga
til frekari viðræðna eða ekki, er
stoppið sem komið er í söltunina
mjög alvarlegt fýrir atvinnulífið í
landinu. Á þessum árstíma miðast
atvinna í fiskvinnslu nær öll við
síldarsöltun í byggðarlögum á
Austfjörðum og Suðurlandi. Síld-
in hefur fyllt upp í dauðan tíma
fram að vetrarvertíð. Fyrir utan
tekjutap fýrirtækjanna verða
hundruð einstaklinga af tekjum
sem þeir höföu stólað á, og marg-
ir hafa enga aðra vinnu að hverfa
til.
Bjöm Grétar Sveinsson for-
maður Verkalýðsfélagsins Jökuls
í BRENNIDEPLI
Sovéski markaðurinn
hefur verið sá lang-
mikilvægasti Jyrir
saltaða síld. Gunnar
Jóakimsson við-
skiptafrœðingur segir
markað vera fyrir
hendi innan Evrópu-
bandalagsins, en
hann sé hins vegar
verndaður með
12-20% tollum
á Höfn í Homafirði segir að þar
hafi verið reknar tvær stórar sölt-
unarstöðvar, sem útvegað hafi á
annað hundrað manns vinnu.
Hann þyrði ekki að hugsa þá
hugsun til enda ef allt færi á
versta veg. Á Höfn heföi verið
saltað í mörg þúsund tunnur á
hverju ári og því alltaf verið treyst
að Sovétmenn stæðu við gerða
samninga. Ofl hefði verið saltað
meira en samningar gerðu ráð fýr-
ir í trausti þess að Sovétmenn
keyptu meira. Það heföi því kom-
ið mönnum í opna skjöldu þegar
Sovétmenn tilkynntu að þeir gætu
ekki staðið við samninginn.
Akall til ráða-
manna
Bjöm Grétar sagði síldarsölt-
unina hafa komið í veg fýrir at-
vinnuleysi á haustin á Höfh. Mál-
ið væri þess vegna það alvarlegt
að það yrði að koma til kasta
manna á efstu stöðum i stjómmál-
um. Málið yrði greinilega ekki
leyst eftir viðskiptalegum leiðum
Finnbogi Jónsson fram-
kvæmdastjóri Síldarvinnslunnar á
Neskaupstað, lýsti þeirri skoðun
sinni í forsíðufrétt Þjóðviljans í
gær, að rikisstjóm og Seðlabanki
ættu að lána Sovétmönnum fýrir
síldinni. í þessari tillögu felst
mikið traust á skilvísi Sovét-
manna og byggir Finnbogi það á
áreiðanleika viðskiptasamninga
Sovétríkjanna við Island í áratuga
sögu þeirra. Finnbogi bendir
einnig á að gjaldeyristekjur af
saltaðri síld séu fimrn sinnum
meiri en af bræddri síld. Fyrir
brædda síld fást 5-6 krónur á
kílóið, en um 30 krónur fýrir salt-
aða.
Með hliðsjón af því sem sagt
var hér að framan, er hins vegar
ekki öruggt að þessir áreiðanlegu
aðilar verði hinum megin borðs
þegar kemur að því að gera upp
reikningana. Tilvist sovéska ríkis-
ins sjálfs er ekki trygg. Þjóðvilj-
inn spurði Ólaf Ragnar Grímsson
fjármálaráðherra hvort til greina
kæmi að ríkið lánaði Sovétmönn-
um.
„Þetta er mál fýrir bankana.
Rikissjóður fer ekki að taka ríkis-
ábyrgð á Sovétríkjunum,“ sagði
Ólafúr Ragnar. Það væri ekki
eðlilegt að veita ríkisábyrgð á
viðskipti af þessu tagi við önnur
ríki.
Enn er ekki vitað hvort hægt
verður að semja við Sovétmenn
um aðrar greiðslur fýrir síldina en
samið var um. Gunnar Jóakims-
son sagði það ekki skýrast fyrr en
málin heföu verið rædd betur. Á
meðan geta menn ekki gert annað
en beðið og vonað að þessi árlegi
happdrættisvinningur komi eins
og venjulega.
-hmp/hágé
4 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ