Dagblaðið Vísir - DV - 29.12.1995, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 29. DESEMBER 1995
13
Áherslubrengl
Fyrir nokkru vakti skólastjóri
Stýrimannaskólans, Guðjón Ár-
mann Eyjólfsson, athygli á því að
framlög til skólans væru óeðlilega
lág miðað við aðra starfsemi á veg-
um ríkisins sem ekki mun tíund-
uð hér. Rökin í málinu voru þau
að við byggðum afkomu okkar
öðru fremur á sjómennsku og ætt-
um að láta fjárveitingar endur-
spegla þessa staðreynd. Þetta
dæmi er lýsandi um það sem kalla
má „áherslubrengl“, það er áhersl-
ur, til dæmis í formi fjárveitinga,
sem eru ekki í neinu eðlilegu sam-
ræmi við mikilvægi.
í mörgum ritum stjórnunar-
fræðanna sem rísa undir nafni er
jafnan mikið lagt upp úr því að út-
lista þýðingu vitrænnar forgangs-
röðunar og áherslna. Fjölmargar
aðferðir hafa verið þróaðar til að
Kjallarinn
Jón Erlendsson
yfirverkfræðingur Upplýsinga-
þjónustu Háskólans
„Þegar vakin er athygli fólks á því hve
miklum tíma og fé það eyðir í hvers kyns
leikaraskap miðað við það hve mikill tími
fer í að tryggja eigin afkomu þá má oft
heyra fullyrðingar um að enginn tími gef-
ist . . .
öðlast innsýn í það hvað er míkil-
vægt og hvað ekki. Fá mistök
stjómenda eru alvarlegri en þau
að láta smámuni hafa forgang
gagnvart því sem er mikUvægt.
Það sama á við um einstaklinga.
Vanrækt heilsa
Ef ákoöað er hvað skiptir mestu
í lífi hvers einstaklings þá verður
fljótt ljóst að eitt af því þýðingar-
mesta er góð heilsa. Þegar á hinn
bóginn er athugað hve miklum
tíma og fé fólk ver til þess að
tryggja sér góða heUsu þá kemur
strax upp að margir sinna henni
lítið sem ekkert. Þetta gildir oftast
aUt þar til að áfoll verða og heils-
an glatast að verulegu leyti. Eftir
það er oft fátt annað sem kemst að.
Þá er á hinn bóginn of seint að
grípa til aðgerða.
Á sama tíma og meginatriði í
lífi hvers og eins er vanrækt meö'
þessum hætti er gjarnan miklúm
tíma og fé varið í hvers kyns létt-
vægan hégóma. Áherslubrenglið
er algert.
Áherslubrengl í rekstri
Áherslubrengl í rekstri fyrir-
tækja kemur til dæmis fram í því
að hlutfallslega miklu púðri er
eytt í að framleiða vörut sem lítið
gefa af sér. Algeng ástæða fyrir
þessu er iðulega sú að upplýsinga-
kerfi eru það léleg að þau sýna
ekki greinUega hvað borgar sig og
hvað ekki.
í rekstri opinberra stofnana
birtist sama fyrirbæri í því að létt-
væg þjónusta eða verkefni fær fé
og forgang fram yfir það sem
miklu skiptir. EUegar að ekki er
hugað að því hvað hlutirnir kosta.
Dýrar glæsihaUir eru reistar í stað
ódýrra bygginga sem eru fuUboð-
legar en láta lítið yfir sér svo að
dæmi sé tekið.
Lifibrauðið eða leikurinn
Þegar vakin er athygli fólks á
því hve miklum tíma og fé það
eyðir í hvers kyns leikaraskap
miðað við það hve mikiU tími fer í
að tryggja eigin afkomu þá má oft
heyra fullyrðingar um að enginn
tími gefist til þess síðasttalda. Þeg-
ar bent er á ósamræmið sem í
þessu felst þá eru svörin gjarnan
þau að „fólk verði jú að leika sér“.
Þegar viðkomandi einstaklingar
vakna síðan upp við vondan
draum, það er verkefnaskort og
samdrátt í tekjum eða eftir at-
vinnumissi, þá er of seint að gera
eitthvað í málunum. Þá fyrst eru
margir tU með að ljá máls á því að
eitthvað hefði nú kannski þurft að
gera! Það sem þurfti að gera var
bara ekki gert. Því fór sem fór.
Áherslubrengl er meinsemd
sem dylst oft árum saman vegna
þess að tiltölulega fátítt er að fólk
sé að velta málum fyrir sér frá
þessu sjónarhorni. Alltof fáir gefa
sér tíma til slíks. Á tímum mikilla
breytinga eins og þeim sem við
upplifum nú er ærin ástæða til að
gefa þessu sjónarhorni verulegan
gaum.
Jón Erlendsson
„Ef skoðað er hvað skiptir mestu í lífi hvers einstaklings þá verður Ijóst
að eitt af því þýðingarmesta er góð heilsa."
Ég hugsa ekki
- þess vegna er ég - á Alþingi
í „landkynningarför“ minni til
Dublin hér um árið gaf ég breskri
blaðakonu þá lýsingu á okkur
klakabúum að það mætti skipta
okkur í þrjá hópa: Við værum
númer eitt vinnusjúklingar, núm-
er tvö drykkjusjúklingar og núm-
er þrjú hvortveggja. Ég er farinn
að halda að mér hafi þarna ratast
satt á munn, þó það hafi eflaust
ekki verið ætlunin, - enda fátt
eins óheppilegt og sannleikurinn
þegar íslensk landkynning er ann-
arsvegar.
í þessum skrifuðu orðum heyri
ég í fréttunum að Reykjavík verði
menningarborg Evrópu árið 2000.
Að Reykjavík yrði einhverntíma
menningarborg hvarflaði aldrei að
mér. En breytingarnar munu
semsé eiga sér stað eftir 5 ár og
það er ánægjulegt að heyra.
Sovét ísland, öskulandið
Vínmenning okkar er einsog
guð: Það er ekki hægt að sanna til-
vist hennar. Hvernig ætti svosem
vínmenning að geta blómstrað í
vanþróuðu kommúnistaríki
þarsem sér ekki til sólar fyrir boð-
um og bönnum? Það eitt að bjór-
inn skyldi hafa verið bannaður
hér í öll þessi ár er svo makalaus
vitnisburöur um ríkisuppeldi og
ómælisheimsku að annað þarf
ekki að kalla í vitnastúkuna
næstu 1000 árin.
„Verndarstefnan“
Lífsmynstur okkar er einhvern-
veginn á þennan veg: Þrælað 25
tíma á sólarhring 8 daga vikunn-
ar, nema hvað hætt er í fyrra falli
á fóstudögum svo allir geti örugg-
lega komist í ríkið, og þangað er
brotist í svitakófi í gegnum alla
„umferðarmenninguna“ og svo er
farið á grenjandi helgarfyllerí með
tilheyrandi eilífðarhandaböndum,
Kjallarinn
Sverrir Stormsker
tónlistarmaður og rithöfundur
gubbustrókum, slagsmálum og
pulsujapli. Ef hinsvegar einhver
sést drekka bjór eða léttvín með
mat í hádeginu á virkum degi þá
er hann samstundis stimplaður
róni.
Ég vil meina að þessi „vínmenn-
ing“ okkar sé að stórum hluta for-
sjárhyggju ríkisvaldsins að kenna.
Það var t.d. ekki fyrr en uppúr
1960 að menn gátu fengið eitthvað
sterkara en vatn á veitingahúsum.
Fólk þurfti að staupa sig á
rakspíra í hettuúlpum bakvið
gardínur einsog eftirlýstir hryðju-
verkamenn. „Verndarstefna" í
þessum dúr getur ekki fætt af sér
annað en villimennsku, - íslenska
vínmenningu.
Valdimars guðspjall
Valdimar Jóhannesson frkvstj.
bjartsýnissamtakanna „Stöðvum
unglingadrykkju“ slagorðaði
steinaldahugsun ríkisins nýlega í
sjónvarpsþætti: „Það eina sem
gengur í þessu eru boð og bönn.“
Amen. Um fyrirhugaðar breyting-
ar til bóta á áfengislöggjöfinni
sagði þessi sami heimspekingur
algerlega orðrétt (engu sleppt), og
takið nú vel eftir: „Við teljum að
það stríði gegn almennum, al-
mennri stefnu í þessum málum að
reyna að minnka aðgengi að
áfengi til þess að reyna að draga
úr ágengi, og það er, aðgengi að,
reyna drykk, minnka áfengis-
drykkju almennt með því að
minnka aðgengi að því. Það er hin
almenna stefna sem að íslenska
hérna ríkið hefur hefur hefur fylgt
sér, hér.“ - Það er nefnilega það.
Ef bindindismennska hefur
þessi áhrif á rökhugsunina, þá er
ég farinn á fyllerí. Þetta er víst
einn af snillingunum sem vill hafa
vit fyrir þjóðinni í áfengismálum.
Manni verður illt: Bindindispost-
ular eiga það sameiginlegt með
áfenginu að þeir geta verið hættu-
legir heilsu manna
11ta boðorðið
Það er búið að færa gegndar-
lausa gnótt raka fyrir því að nú-
verandi áfengislöggjöf sé jafnvel
ennþá vitlausari en stuðnings-
menn hennar, en það dugar ekki
til. Fyrir þeim er hún einsog llta
boðorðið, hreint og klárt trúar-
bragðaatriði: „Þú skalt gifta þig,
verða fjárráða, verða fullorðinn,
eignast krakka og bilpróf, borga
skatta, fá kosningarétt og alle
græer, en þú skalt ekki fá að
kaupa þér áfengi eins og aðrar tví-
fættar ófiðraðar verur í siðmennt-
uðum löndum fyrr en þú verður
tvítugur, og þegiðu svo.“
Haftastefnan er eina stefnan í
áfengismálum sem mömmur okk-
ar á Alþingi hafa haft í gegnum
tíðina. Þetta nýja frumvarp nær
örugglega ekki fram að ganga
ólaskað. Ástæðan: Auðveldara er
úlfalda að komast í gegnum nálar-
auga en skynsamlegu frumvarpi
að komast í gegnum Alþingi.
Sverrir Stormsker
„Þaö eitt aö bjórinn skyldi hafa verið
bannaður hér í öll þessi ár er svo maka-
laus vitnisburöur um ríkisuppeldi og
ómælisheimsku að annað þarf ekki að
kalla i vitnastúkuna næstu 1000 árin.“
Með og á
móti
Flugeldaskot um áramót
Skemmtun
fyrir börn og
fullorðna
„Það er
markaður fyr-
ir flugelda og
við teljum best
að hagnaði af
þeim sé varið
til líknarmála.
Við verðum að
byggja fjáröfl-
un okkar á
einhveju Sér- ™aður Landsbjarg-
stöku eins og
flugeldunum.
Hinir almennu
viðskiptaaðilar sinntu á sínum
tíma ekki sölu á þeim og þá kom-
um við til sögunnar.
Börn og fullorðnir hafa gaman
af flugeldum eins og reynslan
sýnir og þessi sérstaki máti okk-
ar íslendinga að halda upp á ára-
mótin hefur vakið athygli í út-
löndum þannig að nú eru erlend-
ir ferðamenn farnir að koma og
sjá herlegheitin.
Ef það á að breyta þessari hefð
þá er það spurning um að banna
flugeldana. Ég held að það fari
betur á að veita fræðslu um
notkunina og halda henni innan
skynsamlegra marka. Þörfin fyr-
ir flugeldana er fyrir hendi og
henni verður að sinna.
Ég skil vanda hundaeigenda ef
hundar þeirra hræðast flug-
eldana. Þeir verða þá að loka þá
inni þessa stuttu stund sem það
tekur að koma flugeldunum á
loft. Þetta varir bara í um það bil
eina klukkustund.
Slys, sem hafa orðið við notk-
un flugelda, stafa í langflestum
tilvikum af því að drukkið fólk
fer með þá. Flugeldarnir sjálfir
eru ekki vandamálið heldur að
fólk er ekki allsgáð við að senda
þá upp.“
Guðrún R
Guðjohnsen, for-
maður Hundarækt-
arfélagsins.
Komið út í
vitleysu
„Flugeldarn-
ir skapa vissu-
lega ákveðna
stemningu um
áramótin en
þeim fylgir
líka hætta og
slys. Það væri
líka hægt að
gera mikið fyr-
ir þá peninga
sem brennt er
með flugeldun-
um og það væri líka æskilegt að
fólk tæki meira tillit til hunda-
eigenda.
Það eru sérstaklega þessar ei-
lifu sprengingar í bænum milli
jóla og nýárs sem valda hunda-
eigendum vanda. Um áramótin
leysum við hundaeigendur málið
með því að hafa hundana inni og
vera hjá þeim meðan mestu læt-
in ganga yfir. Sumir hafa líka
reynt að gefa þeim róandi en það
sýnir hvað vandinn er mikill.
Verst er þó hvaö óhóíið er
mikið við kaup á flugeldunum.
Þetta er komið út í vitleysu og
það væri vel hægt að styöja
hjálparsveitirnar, sem mestar
tekjur hafa af flugeldunum, með
öðrum hætti og án þess að
brenna upp miklum fjármunum
í leiöinni.
Það verður ákveðin sefjun í
sambandi við flugeldakaupin og
jafnvel kapphlaup sem m.a. veld-
ur því að börnin fara að leika sér
með stórhættulegar sprengjur.
Fólk ætti að gæta meira hófs í
flugeldakaupum og það er sorg-
legt að hugsa til allra fjármun-
anna sem er sóað í þá.“