Dagblaðið Vísir - DV - 12.01.1996, Qupperneq 14

14
FÖSTUDAGUR 12. JANÚAR 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELIAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHÖLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif ©ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuðí 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Sporslur ríkisstarfsmanna
Starfsmenn ríkisins eru lagnir viö að finna sér matar-
holur til þess aö bæta kjör sín. Þetta á einkum viö um yf-
irmenn í stofnunum og ráðuneytum, þá sem sitja við
kjötkatlana. Þeir eru ósáttir með grunnlaun sín og beita
ýmsum ráðum við að hækka töluna í launaumslaginu.
Margþættar upplýsingar má sjá um þetta í endurskoðuð-
um ríkisreikningi ársins 1994 sem Ríkisendurskoðun
hefur sent frá sér.
Það kemur fram í athugasemdum Ríkisendurskoðunar
að umtalsverð yfirvinna er unnin í ráðuneytunum og oft
réttlætanleg. Þó er ljóst, segir í skýrslu stofnunarinnar,
að nokkur hluti af greiðslum fyrir yfir- og aukavinnu er
vegna vinnuframlags sem unnið er í dagvinnutíma.
Sama gildir um launagreiðslur frá öðrum. Dæmi um
þetta eru fastar yfirvinnugreiðslur án þess að tryggt sé
að aukið vinnuframlag sem þeim nemur komi á móti. Þá
er og greitt fyrir ýmis aukastörf sem líta má á að felist í
aðalstarfi viðkomandi starfsmanns. Jafnvel þótt svo sé
ekki eru aukastörfm oftar en ekki unnin á þeim tíma
sem starfsmanninum ber að sinna aðalstarfinu. Með
þessu móti er vinnustundin tvigreidd.
Yfirskoðunarmenn ríkisreiknings geta einnig um aðra
aðferð til kjarabótar. Á reikningsárinu, sem skoðað var,
má ætla að ríkissjóður hafi greitt tæpar 600 milljónir
króna vegna bifreiðanotkunar starfsmanna ríkisins. Þar
kemur fram að aksturssamningar hafi í nokkrum mæli
beinlínis verið notaðir til þess að bæta laun þeirra sem
slíkra akstursgreiðslna njóta en ekki eingöngu til þess að
bæta þeim útlagðan kostnað vegna starfa í þágu ríkisins.
Þó er bent á og því fagnað að nú eru gerðar strangari
kröfur en áður um akstursgreiðslur, aksturssamninga,
mat á akstursþörf, færslur akstursbóka og aksturs-
skýrslna og eftirlit með því að reglum í þessum efnum sé
fyigt.
Ríkisendurskoðun sýnir fram á ótrúlega ferðagleði
ráðuneytismanna. Ferðakostnaður ráðuneytanna árið
1994 nam 211 milljónum króna og er nánast eingöngu
vegna ferðalaga til útlanda. Þetta er næsthæsti kostnað-
arliður ráðuneytanna á eftir launum. Kostnaður við ut-
anlandsferðir nam rúmlega 11 prósentum af heildarút-
gjöldum ráðuneytanna.
Ferðakostnaður ráðuneyta og ýmissa stofnana gefur
Ríkisendurskoðun tilefni til að leggja til breytingu á fyr-
irkomulagi greiðslu. Sjónum er þar beint að dagpeninga-
kerflnu. Greiðslur dagpeninga þýða að ekki þarf að skila
kostnaðarreikningum. Ferðalög geta því skilað beinum
fjárhagslegum ávinningi til þess starfsmanns sem ferðast
á vegum ríkisins. Sumir fá jafnvel bæði greidda dagpen-
inga og útlagðan kostnað samkvæmt reikningi. Dagpen-
ingarnir eru þannig enn ein launauppbótin. Það versta
er þó að kerfið hvetur hugsanlega til ónauðsynlegra
ferðalaga.
Það ber því að taka undir með Ríkisendurskoðun þeg-
ar lagt er til að greiðsla ferðakostnaðar fari fram eftir
reikningi. Aldrei sé þó greiddur útlagður ferðakostnaður
nema að ákveðnu hámarki. Þetta ætti að leiða til spam-
aðar fyrir ríkissjóð og koma í veg fyrir ferðalög til þess
eins að ná sér í peninga.
Þetta er afar mikilvægt vegna þess að telja verður að
yfirmenn hafi meira að segja um utanlandsferðir en þeir
sem undir þá eru settir. í ríkisreiknmgnum kemur nefni-
lega sú undarlega staðreynd í ljós að hlutfall yfirmanna
í flestum ráðuneytunum er mn og yfir helmingur starfs-
manna. Það þætti skrýtið hlutfall í öðrum rekstri.
Jónas Haraldsson
Ótímabært og óeðlilegt að hefja kapphlaup um hlutabréfakaup í Búnaðarbankanum, segir m.a. í grein Sivjar.
Framtíð Búnað-
arbankans
Á undanfömum dögum hafa
komið fram skiptar skoðanir um
framtíð Búnaðarbankans. Hafa
heyrst þær raddir að selja eigi
bankann bráðlega til fárra útval-
inna fyrirtækja jafnvel á of lágu
verði. Nefnd hafa verið fyrirtæki
og félagasamtök i þessu sambandi,
s.s. Sjóvá, VÍS, ESSO, Nóatúnsbúð-
imar, bændasamtökin og kaupfé-
lögin.
Upplýsandi 'umræðu
Að mínu mati er algerlega
ótímabært og óeðlilegt að hefja
kapphlaup um hlutabréfakaup í
bankanum áður en búið er að
breyta honum í hlutafélag og hvað
þá að Alþingi hafi ákveðið að selja
hlut ríkisins í bankanum. Slíkt
kapphlaup er vísasta leiðin til að
skaða eðlilega þróun málsins sem
og hagsmuni bankans.
Fram undan er mikil umræða
um einkavæðingu ríkisfyrirtækja,
en áætlun um verkefni á sviði
einkavæðingar verður unnin á
kjörtímabilinu. Þar sem umræða
um einkavæðingu rikisfyrirtækja
er viðkvæm er brýnt að hún fari
fram á sem mest upplýsandi hátt
og valdi ekki óþarfa ugg þess
starfsfólks sem í fyrirtækjunum
starfar.
Hlutabréf á mann
í stefnuyfirlýsingu ríkisstjóm-
arinnar, sem miðstjórn Framsókn-
arflokksins samþykkti einum
rómi í tengslum við síðustu ríkis-
stjómarmyndun, segir að breyta
eigi rekstrarformi ríkisviðskipta-
banka. Það er því almennur vilji
forystu Framsóknarflokksins að
ríkisbönkunum verði breytt í
Kjallarinn
Siv Friðleifsdóttir
þingmaður Framsóknarflokksins
hlutaféiög. Hins vegar hefur enn
ekki farið fram umræða né
ákvarðanataka í stofnunum
flokksins um hvort ríkið skuli
selja sinn hlut í bönkunum, öðrum
þeirra eða báðum að undangeng-
inni hlutafélagavæðingu.
Afstaða manna til sölu á ríkis-
banka hlýtur að sjálfsögðu að ráð-
ast að miklu leyti af því hvemig
að slikri sölu verður staðið. Við
sölu ríkisfyrirtækja þarf að
tryggja hagsmuni eigenda, það er
almennings.
Ein leið til þess er t.d. að af-
henda öllum íslendingum jafn-
verömæt hlutabréf á mann. Sú að-
ferð hefur verið notuð t.d. í Rúm-
eníu, Tékklandi og Kanada. Kost-
urinn við þessa aðferð er að hún
tryggir öllum almenningi jafnan
hlut sem hver og einn getur síðan
ráðstafað að vild. Gallinn við
þessa aðferð er hins vegar sá að
ríkissjóður missir af sölutekjum.
Dreifða eignaraðild
Önnur fær leið er að selja t.d.
20% hréfanna á ári í 5 ár. Settar
yrðu strangar reglur um hve háa
upphæð einstaklingur, fyrirtæki,
eða fyrirtækjasamsteypa mætti
kaupa fyrir. Þannig mætti tryggja
dreifða eignaraðild. Fyrirtækið
tæki hægfara breytingum, en viss
stöðugleiki er nauðsynlegur til að
sú góða tiltrú sem hankinn hefur
haldist.
Fleiri leiðir sem tryggja dreiföa
eignaraðild em vafalaust færar.
Breyting á fyrirkomulagi banka-
starfsemi er stórmál sem snertir
alla íslendinga. Það er því brýnt
að málið sé skoðað af yfirvegun og
með hagsmuni allrar þjóðarinnar í
huga. Siv Friðleifsdóttir
„Við sölu ríkisfyrirtækja þarf að tryggja
hagsmuni eigenda, það er almennings. Ein
leið til þess er t.d. að afhenda öllum ís-
lendingum jafnverðmæt hlutabréf á
mann.“
Skoðanir annarra
Vinnuaflsskortur?
„Það eru aum atvinnufyrirtæki sem laða til sin
starfsfólk með villandi upplýsingum um kjör og að-
búnað og hirða til sín rýrar launatekjur þess meö
okri á húsaleigu og mat í mötuneyti... . Þessa ættu
þeir að gæta sem breiða það út að fólk gangi um at-
vinnulaust af leti einni saman þegar næga vinnu sé
að fá. Þeir ættu að prófa að fá handtak hjá Boges-
enum nútímans."
Úr forystugrein Tímans. 11. jan.
Reglugerðarþjóðfélag
„Það er ekki á færi nema fárra útvalinna að fylgj-
ast með því flóði laga og reglugerða sem flæða um
allt þjóðfélagið. . . . í krafti vafasamra gjöminga af
þessu tagi em embættismenn gerðir út í vafasamar
sendiferðir til að trufla venjulegt fólk við daglega
vinnu sína með skelfilegum afleiðingum.Allt er
bannaö sem ekki er sérstaklega leyft“, virðist vera
það viðhorf sem ræður ríkjum í íslensku þjóðfélagi.
Þannig er búið að hafa endaskipti á hlutunum því
auðvitað er eðlilegt í siðaðra manna samfélagi að allt
sé leyft sem er ekki sérstaklega bannað. Við ættum
að strengja þess heit í byrjun nýs árs að setja færri
reglugerðir og lög á næsta ári.“
Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 10. jan.
Órituð spillingarsaga
„Spillingarsögu íslenska bankakerfisins á enn eft-
ir að rita. Það er tímanna tákn að eftir hmn SÍS vill
forysta Framsóknar nú breyta rekstri bankanna og
helst einkavæða þá. Viðskiptaráðherra hefur jafnvel
gerst svo djarfur að vilja erlent hlutafé í banka-
rekstri hér á landi. Þessu ber að fagna, enda er rekst-
ur íslensks bankakerfis með ólíkindum. Sjóðakerfi
atvinnulífsins og bankakerfiö ber tvímælalaust að
stokka upp á róttækan hátt. Fimmtíu milljarðar
króna i tapað fé á síðustu áram segja sína sögu.“
Úr forystugrein Alþbl. 11. jan.