Dagblaðið Vísir - DV - 28.06.1996, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 28. JÚNÍ 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aöstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI14, 105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
Dýrkeypt forsetaembætti
Fimmti forseti lýðveldisins verður valinn í kosning-
um á morgun. Kosningabaráttunni lýkur formlega í
kvöld. Barátta keppinautanna hefur verið í hámarki
þessa viku fyrir kosningar og er það að vonum. Síðustu
skoðanakannanir hafa verið birtar undanfama daga og
DV birtir sína síðustu skoðanakönnun fyrir forsetakosn-
ingarnar í blaðinu í dag.
Kannanir að undanförnu hafa sýnt minni fylgismun
milli frambjóðenda en áður. Þetta hefur hleypt auknu
lífi í baráttuna, áróður hefur harðnað og auglýsingaher-
ferðin er í hámarki á lokasprettinum. Allt eru þetta eðli-
legir þættir í lýðræðislegri kosningabaráttu. Menn ættu
því að geta sameinast að baki nýkjörnum forseta, hver
svo sem hann verður. Reyndin hefur orðið sú jafnvel
þótt forseti hafi ekki verið kosinn af meirihluta þjóðar-
innar.
Það er hins vegar rétt að breyta fyrirkomulagi forseta-
kosninga. Það er eðlilegt að þjóðhöfðingi hafi meirihluta
þjóðarinnar á bak við sig. Nái enginn frambjóðandi
meirihluta í kosningum ætti að vera önnur umferð þar
sem kosið væri á milli tveggja efstu. Stjórnarskrárbreyt-
ing er nauðsynleg til þess að koma þessu í kring.
En annað er vert að skoða í tengslum við forsetakosn-
ingar. DV áætlaði fyrr í vikunni kostnað forsetafram-
bjóðendanna vegna kosninganna. Tölur sem þar komu
fram benda til þess að það fylgi því gríðarlegur kostnað-
ur að bjóða sig fram í embætti forseta íslands. Þessi
mikli kostnaður er umhugsunarefni og ljóst að einstak-
lingar standa ekki undir honum. Því verða frambjóðend-
ur eða umboðsmenn þeirra að safna miklum fjárhæðum
til þess að standa undir kostnaðinum.
Áætlað var að heildarkostnaður við framboðin næmi
um 155 milljónum króna. Talið var að kostnaður Ólafs
Ragnars Grímssonar næmi um 25 milljónum króna,
Guðrúnar Agnarsdóttur um 30 milljónum króna, Péturs
Hafstein um 40 milljónum króna og kostnaður Ástþórs
Magnússonar lægi á bilinu 40 til 60 milljónir króna. Þá
var kostnaður við framboð Guðrúnar Pétursdóttur tal-
inn hafa verið á bilinu 12 til 14 milljónir króna.
Samkvæmt þessu er dýrt að fara í forsetaframboð.
Ástþór Magnússon hefur lýst því yfir að hann hafi selt
eignir til þess að standa undir kostnaði. Ekki er að sjá
að beinn kostnaður við framboð hinna lendi á þeim en
óbeint fylgja framboðinu mikil útgjöld. Því fylgja mikil
ferðalög auk þess sem frambjóðendur taka sér launalaus
frí frá vinnu mánuðum saman.
Kostnaðurinn er ekki aðeins fólginn í auglýsingum.
Hver frambjóðandi rekur dýrar kosningaskrifstofur með
miklum fjarskipta- og tæknibúnaði og öll þessi starfsemi
kallar á fjölda starfsfólks. Vafalaust gefa margir vinnu
sína en öðrum þarf að greiða.
Ýmsir mætir menn voru orðaðir við forsetaframboð
áður en framboðsfrestur rann út. Nokkrir lýstu því yfir
að þeir treystu sér ekki í framboð vegna mikils kostnað-
ar því samfara.
Það skiptir máli hver gegnir embætti þjóðhöfðingja.
Hann er sameiningartákn þjóðarinnar og til hans er lit-
ið sem fyrirmyndar. Óheyrilegur kostnaður við framboð
má ekki verða til þess að hæfir einstaklingar sjái sér
ekki fært að gefa kost á sér.
Hér er ekki verið að fara fram á boð og bönn í þessu
sambandi enda ráða menn meðferð fjármuna sinna.
Tilefnið nú kallar hins vegar á umræðu um þennan þátt
kosninganna enda ljóst að hann skiptir verulegu máli.
Jónas Haraldsson
Við nýjar aðstæður blasa tækifærin við í nýjum atvinnugreinum eins og hugbúnaðargerð og líftækni, en einnig
í sjávarútvegi, ferðaþjónustu og við nýtingu fallvatna og jarðvarma, segir m.a. í grein ráðherrans.
Horfum til framtíðar
unnar til sveitarfélaga en samfara
yfirfærslunni tryggir ríkið viðbót-
arfjármagn til uppbyggingar og
rekstrar skólakerfisins. Þessi
breyting gerir allt í senn: Eflir
sveitarfélögin, styrkir skólastarflð
og bætir menntunina.
Þriðja dæmið um framtíðarsýn
er nýleg stefnumörkun í íslenskri
ferðaþjónustu sem samgönguráð-
herra kynnti fyrir skömmu. Mögu-
leikarnir i ferðaþjónustu eru mikl-
ir. Á næstu 10 árum gætu gjaldeyr-
istekjur tvöfaldast og störfum
flölgað um 3000.
Fjórða dæmið um það hvemig
langtímasjónarmið skila árangri
eru nýlegar tillögur fiskifræðinga
um aflaaukingu á íslandsmiðum.
Þetta er uppskera samstarfs fiski-
fræðinga og hagfræðinga undir
forystu sjávarútvegsráðherra, sem
á sínum tíma beitti sér fyrir afla-
takmörkunum til að byggja upp
fiskstofnana.
Markmið og leiðir
á eigin forsendum
Með batnandi efnahag er mikil-
vægast að ná jafnvægi í ríkisfjár-
málum og koma í veg fyrir frekari
skuldasöfnun. Hallalaus ríkis-
rekstur er að sjálfsögðu æskilegur
til að lækka vexti og efla atvinnu-
starfsemina.
Það sem skiptir samt mestu
máli er að stöðva skuldasöfnun
ríkisins og koma þannig í veg fyr-
ir að næsta kynslóð, börn okkar
og barnabörn, þurfi að rogast með
skuldaklyfjarnar. Það hlýtur að
vera markmið okkar að íslending-
ar framtíðarinnar fái svigrúm og
frelsi til að velja sér markmið og
leiðir á sínum eigin forsendum.
Stjórnmálamenn mega ekki ein-
ungis hugsa um líðandi stund og
næstu kosningar. Þeir þurfa í
störfum sínum að horfa lengra
fram á veginn.
Friðrik Sophusson
í stefnuræðu
sinni á þingi Al-
þýðusambands ís-
lands í síðasta
mánuði ræddi
Benedikt Davíðs-
son, fráfarandi for-
seti Alþýðusam-
bands íslands, um
síðustu kjarasamn-
inga og sagði:
„Staðreyndin er
hins vegar sú að
kaupmáttur launa
hefur aldrei vaxið
jafn mikið við eins
lágt verðbólgustig
og þessi kjarasamn-
ingar tryggðu.
Gera má ráð fyr-
ir að kaupmáttur
dagvinnulauna inn-
an ASÍ vaxi að jafnaöi um tæplega
6% á ári á árunum 1995 og 1996 á
sama tíma og verðbólga er nokkuð
innan við 2%.
Þessu til viðbótar
eykst kaupmáttur
vegna afnáms tví-
sköttunar lífeyris-
iðgjalda." Þessi orð
Benedikts Davíðs-
sonar eru lýsandi
um gildi þeirrar
stefnu að bæta lífs-
kjörin án þess að
raska stöðugleik-
anum.
Sá efnahagslegi
stöðugleiki, sem hér ríkir, hefur
ekki einungis lagt grunn að bætt-
um kjörum til skamms tíma. Hann
hefur einnig gjörbreytt möguleik-
um manna til að horfa til framtíð-
ar og móta stefnu til langs tíma.
Heimilin, fyrirtækin og stjórnvöld
geta gert áætlanir án þess að verð-
bólga líðandi stundar villi þeim
sýn. Við þessar nýju aðstæður
blasa tækifærin við í nýjum at-
vinnugreinum eins og hugbúnað-
argerð og líftækni en
einnig í sjávarútvegi,
ferðaþjónustu og við
nýtingu fallvatna og
jarðvarma.
Dæmi um
framtíðarsýn
Stöðugleikinn hefur
gert stjórnvöldum kleift
að horfa lengra fram á
veginn en áður tíðkað-
ist. Dæmi um slíka
framtíðarsýn má finna í
skýrslu ríkisstjórnar-
innar um bætta sam-
keppnisstöðu íslands.
Höfundar skýrslunnar,
sem eru forystumenn í
atvinnulífinu, benda
réttilega á, að með því
að auka samkeppni sem
víðast í atvinnulífinu - einnig í
opinberri starfsemi - megi lækka
verð og bæta þjónustu en hvort
tveggja leiðir til bættra lífskjara.
Þá hefur ríkisstjórnin samþykkt
stefnu um riýskipan í ríkisrekstri.
í framhaldi af því var rúmlega 40
ára gömlum lögum um réttindi og
skyldur starfsmanna ríkisins
breytt en sú breyting er ásamt
öðru nauðsynleg til að gera ríkis-
reksturinn sveigjanlegri og skil-
virkari.
Annað dæmi um framtíðarsýn
er yfirfærsla grunnskólakennsl-
Kjallarinn
Friðrik
Sophusson
fjármálaráðherra
„Sá efnahagslegi stöðugleiki,
sem hér ríkir, hefur ekki einungis
iagt grunn að bættum kjörum til
skamms tíma. Hann hefur einnig
gjörbreytt möguleikum manna til
að horfa til framtíðar og móta
stefnu til langs tíma.“
Skoðanir annarra
Viðskiptasiðleysi
„Umræða um siðleysi í íslensku viðskiptalífi hef-
ur verið töluverð á undanförnum misserum. í ljósi
fjöldagjaldþrota á árunum 1986 til 1994 er ef til vill
eðlilegt að menn staldri við því að á þessu tímabili
voru 2.600 fyrirtæki lýst gjaldþrota og þrotabúskröf-
ur námu tæpum 58 milljörðum króna . . . Ríkisvald-
ið á að gegna forystuhlutverki í því að gera ekki
samninga við aðila sem draga á eftir sér langan
gjaldþrotahala."
Þröstur Sigurbjörnsson í Mbl. 27. júní.
Trúarleiðtoginn biskup
„Þjónar kirkjunnar verða að leggja sig fram um að
ná sáttum innan hennar um farsælar leiðir í starfi.
Það er einnig mikil nauðsyn að greina hlutverk
biskupsembættisins í stjórnsýslu kirkjunnar og
skýra þær leiðir sem á að fara í erfiðum ágreinings-
málum. Biskup íslands þarf að vera trúarleiðtogi og
spumingin er hvað á að leggja mikið af veraldlegu
vafstri og úrskurðarefnum á herðar þess sem hefur
slíkt hlutverk. Þetta þurfa bestu menn að skil-
greina."
Úr forystugrein Tímans 27. júní.
ESB flott samtök
„Já, mér finnst Evrópusambandið afskaplega flott
samtök. Menn mega ekki gleyma meginmarkmiði
sambandsins sem er að halda og efla frið í álfunni.
Sambandið setur sér sameiginlegar reglur og hvort
sem mönnum líkar betur eða verr þá munu þetta
verða þær leikreglur sem íslendingar verða að leika
eftir. Þá er það skoðun mín að það sé betra að eiga
þátt í að móta þessar reglur. Ef þú vilt láta í þér
heyra og hafa áhrif þá verður þú að vera með. Það
er vegna þess að smáþjóðirnar telja sig þar með geta
haft áhrif, geta komið málum til leiðar sem þær ella
gætu ekki. Þetta finnst mér mjög umhugsunarvert
fyrir þjóð eins og okkur sem er ekki smáþjóð heldur
örþjóð."
Valgerður Bjarnadóttir í Alþýðublaðinu 27. júní.