Dagblaðið Vísir - DV - 30.08.1996, Page 12

12
FÖSTUDAGUR 30. ÁGÚST 1996
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoöarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI14, 105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildin 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasiða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Skuldir og eyðsla
Það virðist hafa komið ýmsum á óvart að landsmenn
skuli á nýjan leik famir „að eyða um efhi fram“ eins og
það heitir, væntanlega í trausti þess að bættur þjóðar-
hagur skili auknum tekjum á komandi misserum.
Þjóðhagsstofnun birti á dögunum tölur sem virðast
staðfesta þá skoðun að sem heild séu landsmenn famir
að gera út á efnahagsbatann sem hefur þó hingað til
fýrst og fremst skilað sér til opinberra aðila og fýrir-
tækja.
Annars vegar sýna tölur um kreditkortaviðskipti að
þar hefur orðið verulegu aukning. Á fýrsta ársQórðungi
jókst veltan um 11,8 prósent frá sama tíma í fyrra en á
öðrum ársfjórðungi er aukningin meiri, eða 15,4 prósent.
Samtals hefur veltan því aukist um flórðung á fyrri
hluta ársins. Að nokkru leyti virðist um að ræða beint
framhald þróunar sem hófst í fýrra því á milli áranna
1994 og 1995 jókst kreditkortanotkun mjög verulega.
Hins vegar bendir Þjóðhagsstofnun á að útlán banka-
kerfisins til heímilanna hafi vaxið umtalsvert og því
meira sem liðið hefur á árið. í júlílok vom þessi útlán
11,5 prósentum meiri en á sama tíma í fýrra. Stofnunin
telur sig finna vissa samsvörun á milli skuldaaukningar
heimilanna nú og aukins innflutnings og einkaneyslu.
Skuldir heimilanna hafa aukist verulega á undanföm-
um erfiðleikaárum þegar margir hafa átt í vandræðum
með að standa í skilum vegna lágra launa, minni at-
vinnu og mikillar skattheimtu hins opiribera. Auðvitað
er það áhyggjuefrii ef heimilin í landinu nota góðærið til
þess að safria enn meiri skuldum í stað þess að grynnka
á þeim og treysta ijárhagsgrundvöllinn.
Það á hins vegar við í þessu sem öðm að eftir höfðinu
dansa limimir. Opinberir aðilar hafa á undanfömum
árum gengið á undan í eyðslu og skuldasöfnun og sýnt
þar hörmulegt fordæmi. Með því að nota efriahags-
batann í aukna eyðslu, í stað þess að greiða niður skuld-
imar, em landsmenn því einungis að gera slíkt hið sama
og kjömir forystumenn þjóðarinnar.
Ungir sjálfstæðismenn hafa bent á það síðustu daga að
fjármálaráðherra hefði átt að nota þann þriggja millj-
arða tekjuauka sem efriahagsbatinn skilar ríkissjóði
væntanlega á þessu ári til að greiða niður eitthvað af
miklum skuldum ríkisins - en þær hafa tífaldast á síð-
ustu tólf árum og kosta þjóðarbúið um 30-40 milljónir
króna í vaxtagreiðslur á hverjum degi. Þetta gerir ríkis-
stjómin ekki heldur eyðir þessum peningum strax.
Sveitarfélögin hafa einnig safiiað miklum skuldum
hin síðari ár vegna langvarandi rekstrarhalla. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Seðlabanka íslands nam hallinn
á rekstri 13 stærstu sveitarfélaganna um 32 prósentum
af skatttekjum þeirra árið 1994, en það er sámbærilegt
við að ríkissjóður væri rekinn með 40 milljarða halla. Á
síðasta ári nam halli þessara þrettán sveitarfélaga um 8
prósentum af tekjum sem er talið sambærilegt við þann
halla sem verið hefur á ríkissjóði nokkur undanfarin ár.
Slíkur rekstur hefur að sjálfsögðu kallað á sífellt meiri
skuldir. Seðlabankinn áætlar að í árslok verði hreinar
skuldir sveitarfélaga um 25 milljarðar króna sem sam-
svarar 5,1 prósenti af landsframleiðslu. Til samanburðar
er áætlað að skuldir ríkisins verði um 145 miUjarðar í
lok þessa árs, eða um 30 prósent af landsframleiðslu.
Þær tölur sem hér hafa verið nefndar bera með sér að
almenningur er aðeins að feta dyggilega í fótspor for-
ystumanna þjóðarinnar sem eyða auknum tekjum í stað
þess að grynnka á óhóflegum skuldunum.
Elías Snæland Jónsson
.Sífellt opnast nýir möguieikar viö fjarskiptarekstur og notkun manna á fjarskiptakerfinu eykst.
Símakostnaður
jafnaður
stækkuð sem njóta
sömu gjaldskrár. í
þeirri aðgerð einni og
sér hefur vitaskuld
falist umtalsverð lækk-
un og jöfnun símgjalda.
Þá hefur mimurinn á
milli staðarsímtala og
langlínusamtala minnk-
að mjög og er í dag ein-
ungis brot af því sem
hann var fyrir fáeinum
árum.
Jafnframt þessu hafa
taxtar á símtölum til út-
landa lækkað. Bætt fjar-
skipti hafa einnig gert
það að verkum að nú er
það ekki tiltökumál að
slá á þráðinn til vina og
ættingja erlendis. Þetta
er mikil breyting frá því
„Eftirgrennslan mín með fyrir-
spurn á Alþingi leiddi hins vegar í
Ijós að fæst ráðuneytin og stofn-
anirnar höfðu hlitt samþykkt Ab
þingis og vekur það óneitanlega
furðu mína, svo ekki sé meira
sagt.u
Kjallarinn
Einar K. Guö-
finnsson
alþingismaöur Sjálf-
stæðisflokksins á Vest-
fjöröum
Sú ánægjulega
þróun hefur orðið
að símakostnaður
hérlendis hefur
lækkað árlega á
undangengnum
árum. Þetta skiptir
miklu máli fyrir al-
menning í landinu,
enda er simi sem
önnur fjarskipti
óaðskiljanlegur
hluti hins daglega
lífs í nútímaþjóðfé-
lagi. Nú er svo
komiö að síma-
kostnaður hér á
landi er sá lægsti í
löndum OECD.
Þetta er mikill
árangur, ekki síst
þegar þess er gætt
að almennt er
vöruverð hér á
landi hærra en í
nágrannalöndum
okkar.
Stór skref í átt
til lækkunar
og jöfnunar
Sérstök ástæða
er til þess að
vekja athygli á
þvi að mjög mikið
hefur áimnist við
að lækka kostnað við langlínusam-
töl hér á landi. Stöðugt hafa verið
stigin skref í þá átt að minnka
muninn á milli langlínusamtala og
staðarsamtala með margvíslegum
hætti. í því sambandi má rifja upp
að ekki var hér áður og fyrr hægt
að hringja á milli þéttbýlisstaða
nema greiða mun hærra verð en
var á innanbæjarsamtölum. Smám
saman hafa þau svæði verið
sem áður var þegar það heyrði til
stórtíðinda ef menn lögðu í slíkt
stórvirki sem símhringing til út-
landa var.
Þetta hefur tekist meðal annars
vegna þess að tæknin hefur verið
okkur hagstæð. Sifellt opnast nýir
möguleikar við fjarskiptarekstur
og notkun manna á fjarskiptakerf-
inu eykst. Þannig vaxa tekjumar
þó svo að taxtamir lækki.
Græn símanúmer
Þrátt fyrir þetta hefúr vantaö á
að fullur jöfnuður fengist i síma-
málunum. Enn þá er þó nokkru
dýrara að hringja á milli fjarlægra
landshluta en á staðartaxta. Und-
irritaður fékk samþykkta þingsá-
lyktunartillögu á Alþingi um að
ríkisstofhanir og fyrirtæki ríkis-
ins skyldu koma sér upp grænum
símanúmerum en þau gera fólki
kleift að hringja i viðkomandi
númer á staðartaxta. Slík þjónusta
er afar mikilvæg eins og Sesselja
Traustadóttir benti á í lesenda-
bréfi DV miðvikudaginn 21. ágúst
síöastliðinn. Eftirgrennslan mín
með fyrirspurn á Alþingi leiddi
hins vegar í ljós aö fæst ráðuneyt-
in og stofiianimar höfðu hlítt sam-
þykkt Alþingis og vekur það óneit-
anlega undrun, svo ekki sé nú
meira sagt.
Fullur jöfnuöur aö nást
í tengslum við lagasetningu um
formbreytingu Pósts og síma var
hins vegar leitt í lög að símakostn-
aöur hér á landi yrði alls staðar sá
sami, án tillits til þess hvort um sé
að ræða langlínu- eða staðartaxta.
Þar með var miklu baráttumáli
komið í höfn sem margir hafa
unnið að og lengi.
Ástæða er til þess að vekja at-
hygli á því að með þessari laga-
setningu er enn innsigluð forysta
okkar í því að lækka símakostnað
og gera hann jafnari. Mér er ekki
kunnugt um að þessi þróun hafi
verið jafn ör hjá öðmm þjóðum.
Þetta er því gríðarlega þýðingar-
mikill áfangi í því að bæta kjör
manna og gera þau óháðari því
hvar menn búa á landinu.
Einar K. Guðfmnsson
Skoðanir annarra
Islendingar í barnavændi?
„Síðustu ár hafa fjölmiðlar í vaxandi mæli fjallað
um svokallaðar kynlífsferðir Vesturlandabúa til
Asíu.. Þeir íslendingar sem fara utan og notfæra sér
böm kynferðislega hafa til þessa verið látnir óáreitt-
ir og ekkert gert til að koma lögum yfir þá. Þessu
verður að breyta. Það á að koma lögum yfir bama-
níðinga, hvar sem þeir athafna sig... íslendingar
vora óþyrmilega minntir á það í vikunni aö svívirði-
leg misnotkun bama getur viögengist hér á landi
eins og ánnars staðar.“
Úr forystugrein Alþýöubl. 29. ágúst.
Óþolandi hallarekstur
„Að sjálfsögðu má deila um aðferðir við að koma
á hallalausum fjárlögum og við fyrstu sýn hlýtur að
vekja vonbrigði aö ekki skuli vera tekið fastar á
stöðu landbúnaðarins. Það verður ljósara með hverj-
um deginum að nauðsynlegt er að brjóta upp það
samspil ríkisforsjár og miðstýringar sem þar ræður
ríkjum... Þá er nauðsynlegt að allir átti sig á því að
bætt staða ríkissjóðs er blekkjandi þegar lagt er mat
á stöðu hins opinbera í efnahagslifinu. Undanfarið
hafa birst upplýsingar um siæma stöðu sveitarfélaga
en með miklum tilflutningi á verkeftnun til þeirra er
verið að flytja til þyngdarpunkt hins opinbera rekst-
urs. Hallarekstur þar er þvi jafh óþolandi og halli
ríkissjóðs. Vandinn er enn til staðar.“
Úr forystugreinum Viðskiptablaðsins 28. ágúst.
Stimpilleiðin
„Það er fagnaðarefni að nú skuli loks hilla undir
breytingar hjá rikisbönkunum og vonandi mun það
lagafrumvarp, sem stjórnarflokkarnir sameinast
um, verða samþykkt á Alþingi i vetur. Auðvitað er
formbreytingin sjálf aðalatriðið en ekki hvaða leið
verður fyrir valinu. Það virðist þó liggja beinast við
að fara stimpilleiðina svonefhdu enda er hún bæði
einfold og fljótleg í framkvæmd."
KjM í Viðskipti/atvinnulíf Mbl. 29. ágúst.