Dagblaðið Vísir - DV - 12.09.1996, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 12. SEPTEMBER 1996
15
Umhverfismál eru
smám saman að öðl-
ast meira vægi í um-
ræðum og athöfnum
manna, og er það út
af fyrir sig fagnaðar-
efni, þótt ekki sé alit
jafn ánægjulegt, sem
um er fjallað. Að
undanfórnu hefur
hvert málið rekið
annað, þar sem
sterkar skoðanir
vegast á, og því mið-
ur bíður náttúran oft
lægri hlut fyrir
gróðasj ónarmiðum
og eigingimi mann-
anna.
Oröspor í húfi
Sum þessara mála
em beinlínis háska-
leg fyrir þá ímynd, sem flestir
vilja að gefin sé af landi okkar og
þjóð. Þar eru skammtíma sjónar-
miðin í öndvegi, en of lítiö hugað
að hagsmunum heildarinnar.
Hvaða vitnisburð halda menn t.d.,
að þjóðin fái hjá þeim hópum
ferðamanna, sem tvo daga í sumar
komu að lokaðri Almannagjá
vegna þess að þar var verið að
kvikmynda auglýsingu? Er 350
þúsund kall í kortagerð og einhver
hundruð þúsunda til íslenskra
kvikmyndagerðarmanna af þessu
tilefni meira virði en það orðspor,
sem af þjóðinni fer? Ef virðingin
er ekki meiri gagnvart helgasta
reit landsins, hvað þá með alla
aðra merkisstaði?
Þýsk ferðakona sagði nýlega frá
þvi, að kunningi hefði ráðlagt
henni að drífa sig sem fyrst til ís-
lands, því hugsanlega væri hver
síðastur að njóta íslenskrar nátt-
úru lítt spilltrar. Um svipað leyti
var sagt frá gjallnáminu í Seyðis-
hólum, þar sem umhverfisráð-
herra hefur lagt blessun sina yfir
vinnslu allt að 10 milljóna
rúmmetra af gjalli til útflutnings á
næstu 10-12 árum. Og við hljótum
að spyrja: Hvemig fellur það inn í
visthæfa ímynd landsins að leyft
sé að moka eldgíg á vörubílspalla
og flytja út til lagningar þýskra
hraðbrauta? Hvað em menn eigin-
lega tilbúnir að ganga langt?
Skyldi ekki mega gera sér pening
Kjallarinn
Kristín
Halldórsdóttir
þingkona Kvennalistans
úr Eldborg á Mýram?
Deilumar um skipulag
hálendisins, byggingar
á Hveravöllum og
hvemig standa eigi að
uppgræðslu Hólasands
minna einnig óþyrmi-
lega á, hversu Hla á
vegi stödd við eram í
umhverfismálum.
Umræðurnar eru
hins vegar af hinu
góða og leiða von-
andi til aukins
skilnings og nauð-
synlegra reglna
um þessi eftii.
Fossarnir
hólpnir
Sem betur fer ber-
ast einnig ánægju-
legar fréttir af þessum
málaflokki. Nýlega staðfesti um-
hverfisráðhema friðlýsingu Detti-
foss, Selfoss og Hafragilsfoss og
næsta nágrennis þeirra austan
Jökulsár á Fjöllum. Þetta svæði
liggur að þjóðgarðinum í Jökulsár-
gljúfram, og þar með er Dettifoss
að fúllu innan marka friðlýstra
svæða. Breytingar á rennsli eru
háðar leyfi Náttúravemdarráðs að
fenginni umsögn umsjónamefndar
náttúruvættisins og harla ólíklegt,
að þeir aðilar ljái nokkurn tíma
máls á fáránlegum hugmyndum
virkjanamanna um flutning Jök-
„Hvernig fellur það inn í vist-
hæfa ímynd landsins að ieyft sé
að moka eldgíg á vörubílspalla
og flytja út til lagningar þýskra
hraðbrauta? Hvað eru menn eig-
inlega tilbúnir að ganga langt?u
ulsár austur á land. Fossamir þrír
ættu því að vera hólpnir.
Kvennalistinn hefur ítrekað
hreyft þessu máli á þingi og hefur
því sérstaka ástæðu til að fagna
þessum tíðindum. Á síðasta þingi
flutti undirrituð tillögu þessa efnis
ásamt þingmönnum úr 3 öðrum
þingflokkum, og var tillögunni
mun betur tekið nú en áður, sem
væntanlega er til marks um auk-
inn skilning á nauðsyn þess að
vemda ýmis svæði í sérstæðri
náttúru landsins. Við lögðum
raunar til, að Jökulsá á Fjöllum
yrði friðlýst frá upptökmn til ósa
------l og hið sama um
Hvítá/Ölfusá, sem
geymir hinn eina
sanna Gullfoss. Við
getum þó ekki annað
en verið fullkomlega
sátt við þessa niður-
stöðu, sem er mikil-
vægt skref á braut
friðlýsingar og varð-
veislu náttúraverð-
mæta.
Fossamir þrír í Jök-
ulsá á Fjöllum hafa verið friðaðir,
vonandi um aldur og ævi. Og þótt
við ýmsu megi búast af fram-
kvæmdamönnum, þá verðum við
að trúa þvi að þeir láti Gullfoss í
friði.
Kristín Halldórsdóttir
Við Dettifoss. - Svæðið liggur að þjóðgarðinum í Jökulsárgljúfrum og þar með er fossinn að fullu innan frið-
lýstra svæða, segir m.a. í grein Kristínar.
Friðun fossa í höfn
Að starfa heima
Læknar kvarta yfir stefnuleysi
varðandi heilbrigðismál og jafnvel
fleiri stéttir hafa einnig lýst opin-
berlega eftir stefnu stjórnvalda
gagnvart þeim en sú stefna sem
rekið hefur á reiðanum alla tið er
stefna stjómvalda gagnvart
uppalendum þjóðarinnar. Þeir að-
ilar sem fylla þá stétt era foreldr-
ar sem starfa alfarið á heimilum
sínum við uppeldi bama og al-
mennan rekstur heimilis.
Því miður er betur að koma í
ljós afrakstur áhuga og -stefnu-
leysis stjórnvalda, þverpólitisk,
gagnvart þessum málaflokki en sí-
fellt eru að heyrast háværari radd-
ir um agaleysi, virðingarleysi og
jafnvel hrottaskap yngri kynslóða
hér á landi.
Uggvænleg þróun
Ef staldrað er aðeins við og
skoðað það ástand og sú staða sem
þróast hefur gegnum tíðina gagn-
vart fólki sem hefur og ætlar að
leggja þetta þjóðfélagsvæna starf
fyrir sig er uggvænlegt þar á að
líta. Best er að skoða í því sam-
bandi lítið uppsett dæmi um ungt
fólk sem eignast sitt fyrsta bam.
Annað foreldrið ákveður að gerast
heimavinnandi og sinna bami og
búi. Fyrsta hindranin kemur strax
í ljós. Maki hins heimavinnandi
fær ekki notið skattkorts hins
nema að 80%. Glataðir fjármunir
til heimilisins vegna þessa nema
um kr. 140.500 á ári eða kr. 11.700
á mánuði.
Rúmu ári síðar
eignast fjöl-
skylda þessi ann-
að barn en þá
kemur önnur
hindrun í ljós.
Heimavinnandi
foreldrið hefur
ekki starfað á
vinnumarkaðin-
um eða „unnið
úti“ sl. 12 mán-
uði og nýtur því
ekki greiðslna í fæðingarorlofi til
jafns við aðra „vinnandi" aðila.
Tekjutap heimilisins vegna þessa
er um kr. 205.000 m.v. sex mánaða
greiðslur en heimastarfandi for-
eldri fær ekki greidda fæðingar-
dagpeninga eins og almennir laun-
þegar heldur aðeins fæðingar-
styrkinn sem er föst upphæð.
Auk áðumefndra hindrana
ávinnur heimavinnandi foreldri
sér ekki starfs- eða lífeyrisréttinda
og nýtur því að sjálf-
sögðu lakari kjara
seinna þegar á vinnu-
markaðinn er komið,
jafhvel til sambæri-
legra starfa og heim-
ilisstörf eru. Auk
þess má neftia að al-
mennt, a.m.k. hjá rík-
inu, er ekki gert ráð
fyrir að heimavinn-
andi maki geti veikst
og því ekki sinnt
bömum eða heimili.
Afleiðing
í kjallaragrein
Guðmundar M. Sig-
mimdssonar alþingis-
manns, „Agaleysi“,
12. ágúst sl., lýsti
hann eftir hugmynd-
um til úrbóta sökum agaleysis í
skólum og því sem hann kallar
sinnuleysi foreldra gagnvart upp-
eldishlutverki sínu. Meginvanda-
málið er að þeim foreldrum sem
vilja og hafa virkilega áhuga á að
leggja þann skerf til þjóðfélagsins
að ala bömin sín upp er það ekki
gert kleift sökum fjárhagslegra
hafta og óaðlaðandi viðhorfa og fé-
lagslegs hlutskiptis þegar svo vík-
ur við.
Úrbætur
Mikill sómi væri nú að því, al-
þingismönnum og öðrum valdaað-
ilum til handa, ef störf heimavinn-
andi foreldra væru
gerð aðlaðandi bæði
fjárhagslega og félags-
lega. Rétt væri að
umbuna þeim foreldr-
um sem þurfa og eða
hafa löngun til að
leggja á sig það erfiði
að vera heimavinn-
andi en refsa þeim
ekki með fjárhags-
höftum.
Mætti t.d. bjóða því
fólki upp á sérhæft
nám eða námskeið
sem félli að þeirra
starfstíma og -þátt-
um, t.d. með fjar-
námi. Námskeið, sem
sérstaklega myndu
höfða til heimastarf-
andi foreldra en nýt-
ast einnig útivinnandi foreldrum.
Mætti þar nefna m.a. skipulagn-
ingu vinnu- og frítíma, hagræð-
ingu, fjölbreytni og hollustu í mat-
argerð, heimilisbókhald og mögu-
leika þar að lútandi, bamasálfræði
og fl.
Fjölgun aðila í stéttinni með
starfsvænum aðgerðum stjóm-
valda hlýtur að vera þjóðfélags-
lega hagkvæm þar sem slíkt
myndi fjölga störfum í þjóöfélag-
inu, unga kynslóðin fengi það að-
hald sem hún virkilega þarf og
uppeldishlutverkinu væri létt af
kennurum og stundum lögreglu.
Helgi Þ. Kristjánsson
„Meginvandamálið er að þeim for-
eldrum sem vilja oghafa virkilega
áhuga á að leggja þann skerf til
þjóðfélagsins að ala börnin sín
upp er það ekki gert kleift sökum
fjárhagslegra hafta..."
Kjallarinn
Helgi Þ.
Kristjánsson
lögreglumaður
Með og
á móti
Bessastaðabækur Alþýðu-
blaðsins
TÍl
skemmt-
unar
Auðvitað á
að skrifa og
birta Bessa-
staðabækur.
Við höfum
fengið einkar
mikil viðbrögð
við þessum
dálki sem eitt
og sér réttlætir
birtinguna og arsson' néttastjóri
sýnir fram á "W6ubtoM“-
þörfina. Það er kannski rétt að
taka fram að þetta eftii er hugsað
til skemmtunar fremur en áð hér
sé um hrottafengna árás á herra
Ólaf Ragnar að ræða. Ef ég man
rétt þá eru helstu rökin fyrir því
að Bessastaðabækurnar eigi
heima í skúffunni þau að menn
EIGA að bera virðingu fyrir for-
setaembættinu. Óviöurkvæmi-
legt er vinsælt orð í þessu sam-
hengi. Burtséð frá Ólafi Ragnari
þá er þetta heimskulegt og hlægi-
legt viðhorf. í versta falli hættu-
legt. Ég er ekki frá því að einmitt
þetta viðhorf sé forsenda fyrir
mestu harmleikjum mannkyns-
sögunnar. En því miður era
alltaf til forpokaðir og hofmóðug-
ir einstaklingar sem eru í essinu
sínu þegar þeir fá tækifæri til að
móðgast fyrir annarra manna
hönd. Þá fyllast þeir „réttlátri"
reiði, undrast illskuna í fari ná-
ungans um leið og þeir gæla við
góðmennskuna í eigin brjósti.
Sem betur fer tilheyrir forseti
vor ekki þessum hópi en við höf-
um hlerað að á Sólvallagötunni
sé beðið eftir Alþýðublaðinu með
eftirvæntingu, einkum á fimmtu-
dögum. Þarna er hugsanlega flöt-
ur fyrir Ólaf Harðarson og aðra
stjómmálaskýrendur. Þeir geta
velt því fyrir sér hvað sé sameig-
inlegt með M. Thatcher og Ólafi
Ragnari.
Kristján Gunnars-
son, bæjarfulltrúi
Alþfl. í Reykjanes-
bæ.
Osmekk-
legar
Mér finnast
Bessastaða-
bækur Al-
þýðuflokksins
ósmekklegar.
Þetta er ný að-
ferð og aöferð-
arfræði í
blaða-
mennsku.
Hingað til höf-
um við getað
umgéhgist for-
setaembættið af virðuleik og fólk
hefur ekki haft það i flimtingum.
Embættið hefur verið samstöðu-
tákn þjóðarinnar og ég var að
vona að svo yrði áfram. Kosning-
abaráttunni er greinilega ekki
lokið hjá Alþýðublaðinu. Þeir
hafa tekið upp nýjar aðferðir við
að fjalla um forsetann og hugs-
anagang hans. Þetta á að vera
fyndið en mér og því fólki sem ég
hef talað við finnst þetta ekki
fyndið. Því finnst þetta vera ós-
mekkleg aðferð og lítið gert úr
embættinu. Alþýðublaðið hefur
allt öðra hlutverki að gegna sem
pólitískt málgagn jafnaðar-
manna. Þar era mörg verk óunn-
in og af miklu af taka, t.d. við að
gagnrýna ríkisstjórnina og fleiri
og fjalla um mál á faglegum
grunni en ekki að vera í ein-
hverjum imynduðum veruleika-
heimi blaðamanns sem heldur að
hann sé fyndinn. Hámark ræfil-
dómsins er svo að skrifa ekki
undir nafni. Hafi hann skömm
fyrir. -gdt