Dagblaðið Vísir - DV - 11.01.1997, Síða 23

JÉj\jr LAUGARDAGUR 11. JANÚAR 1997
fréttir
Fátt tryggir einstökum byggðarlögum að skip og kvótar verði ekki seldir á brott:
Varnaglarnir bognir og ryðgaðir
- lög um forkaupsrétt sveitarfélaga halda ekki og alþingismenn munu krefjast lagabreytinga á næstu mánuðum
„Ég hef áður sagt það, og yfirtaka
Samheija á Guðjörgu ÍS ýtir enn
frekar undir það, að óhjákvæmilegt
er að fiskveiðistjórnunarlögunum
verði breytt í vetur. Það er tvennt
sem ég horfi á i því sambandi. í
fyrsta lagi hljóta að verða breyting-
ar á framsalskerfinu og í öðru lagi
tel ég óhjákvæmilegt að verð á afla-
heimildum lækki,“ sagði Einar K.
Guðfmnsson, 1. þingmaður Vest-
ijarða, í samtali við DV á fimmtu-
dag vegna yfirtöku Samherja á Guð-
björgu ÍS.
Þessi ummæli Einars endur-
spegla óánægju fjölmargi'a alþingis-
manna og fleiri með þá galla og þau
göt sem komið hafa í ljós á fiskveiði-
stjórnunarlögunum, eða kvótalög-
unum eins og þau eru gjarnan köll-
uð manna í milli. Yfirtaka Samherja
á flaggskipi íslenska fiskiskipaflot-
ans, Guðbjörgu
ÍS, verður ef til
vill komið sem
fyllir mælinn. Sú
yfirtaka sýnir
eitt af stóru göt-
unum sem menn
hafa fundið á
lögunum. í þeim
átti að vera var-
nagli fyrir því að Einar K Guö.
skip og kvóti fjnnsson alþing-
væru seld úr ismaöur: Það
byggðarlögum. verður að breyta
Heimamenn eiga {iskveiðistjórn-
samkvæmt lög- unarlögunum.
unum að eiga
forkaupsrétt. Það hefur hins vegar
komið í ljós að fram hjá því er afar
auðvelt að komast.
Hlutafélag var lausnin
Þegar lögunum um stjórnun fisk-
veiða var síðast breytt var var-
naglinn um forkaupsrétt heima-
manna, ef selja ætti skipi og kvóta
úr byggðalagi, settur inn. Þetta átti
að spekja þá sem hæst létu í and-
stöðu við framsalsréttinn í lögun-
um. Það var ekki langt liðið frá
þessari lagasetningu þegar gatið
fannst sem gerði mönnum kleift að
fara fram hjá þessu ákvæði að vild.
Lausnin lá í því að stofna hlutafé-
lag. Eitt fyrsta dæmið mun hafa ver-
ið þegar menn frá Hvammstanga
fóru til Vestmannaeyja, stofnuðu
hlutafélag og skráðu í Eyjum með
heimilsfang á hótelinu sem þeir
gistu á. Síðan keypti þetta hlutafé-
lag Sigurborgu VE. Þegar gengið
hafði verið frá kaupunum fluttu
þeir hlutafélagið til Hvammstanga.
Annað dæmi er þegar Benedikt
Pétursson á Hólmavík keypti rækju-
bátinn Báru Björgu frá Hvamms-
tanga og fór eins að. Á það var látið
reyna fyrir dómi sem komst að því
að aðferðin væri lögleg. Það var
nefnilega ekkert í lögunum sem
bannaði að flytja hlutafélög mUli
staða. Bannið náði aðeins til skipa
og kvóta.
Einmitt vegna þessa gátu ísfirð-
ingar ekki notað forkaupsrétt fisk-
veiðistjómunarlaganna þegar Sam-
herji yfirtók Guðjörgu ÍS á dögim-
um. Útgerðarfélag hennar, Hrönn
hf., sameinaðist einfaldlega Sam-
herja og hluthafar Hrannar hf. eign-
uðust hlut í Samherja sem getur nú
farið með Guðbjörgina og 3.500 lesta
kvóta hennar hvert á land sem er án
þess að ísfirðingar geti þar nokkuð
við gert.
Samkvæmt þessu gætu þeir Sam-
heijafrændur farið með allt sitt,
skip og kvóta frá Akureyri hvenær
sem er án þess að Akureyringar
gætu sagt orð. Þeir geta ekki flutt
einstök skip með kvóta án þess að
reyni á forkaupsréttarákvæðið en
þeir geta flutt hlutafélagið. Sömu-
leiðis gætu nýir eigendur að Útgerð-
arfélagi Akureyringa, ÚA, þegar
þeir hafa eignast meirihlutann í fyr-
irtækinu, flutt það burt frá Akur-
eyri í heilu lagi ef þeim sýnist svo.
Við slíku er engin vörn til fyrir
Hvað er til
ráða?
Pétur Sigurös-
son: Lífsbjörgin
tekin frá vinn-
andi fólki. Lögin
um stjórnun
fiskveiða enn
einu sinni oröin
mál málanna á
íslandi og nú
krefjast menn
breytinga á þeim
fyrir voriö.
Eðlilega spyr
fólk hvað sé til
ráða í þessum
málum. Það er
auðvitað ljóst að
aldrei verða
samin lög sem
ekki finnast ein-
hver smágöt á.
Það verður því
eflaust mjög
erfitt fyrir lög-
gjafarsamkom-
una að búa til
skotheld lög um
fiskveiðistjórn-
un. Ýmsir hafa
sagt að með því
að setja á byggðakvóta sé hægt að
stoppa upp í stærstu götin. Þingkon-
ur Kvennalistans hafa verið helstu
talsmenn þess að byggðakvóta verði
komið á. Raunar var Steingrímur
Hermannsson, fyrrverandi forsætis-
ráðherra, hlynntur byggöakvóta
meðan hann var þingmaður Vest-
firðinga.
Byggðakvóti byggist á því að
sveitarfélaginu er úthlutað
kvóta sem það svo endurút-
hlutar til sinna skipa. Hætti
einhver útgerð verður sá
hinn sami að skila kvótanum
aftur til sveitarfélagsins sem þá
lætur aðra hafa hann.
Þetta lítur ekki illa út en hefur
líka sína galla. Þar má nefna að sú
hagræðing sem fæst með samein-
ingu og stækkun fyrirtækja næðist
ekki fram ef byggðakvóti væri kerf-
ið. Eins má taka dæmi af Vestfjörð-
unum. Nú eru Þingeyri, Flateyri,
Suðureyri og ísafjörður orðin eitt
sveitarfélag. Það væri því hægt að
fara með allan kvóta Flateyringa
yfir til ísafjarðar án þess að nokkur
gæti sagt neitt. Það er því sjálfsagt
mjög erfitt að semja lög og reglur
um stjórnun fiskveiða sem ekki
f’nnast götin á.
fjöregg þess, er sett á fárra manna
hendur. Þetta fjöregg geta kvótaeig-
endur svo selt hverjum sem er
hvenær sem er...,“ sagði Pétur Sig-
urðsson, forseti Alþýðusambands
Vestfjarða, í samtali við DV um
Guðbjargarmálið.
Þarna koma þeir Sighvatur og
Pétur ekki síst inn á hið umdeilda
kvóta framsal.
Það er einmitt
eitt þeirra atriða
sem Einar K.
Guðfinnsson al-
þingismaður seg-
ist vilja fá fram
breytingar á i
vetur. Sennilega
verður þyngst
fyrir fæti hjá kvótaandstæðingum
að ná fram breytingum á framsais-
rétti kvóta. Útgerðarmenn telja
hann forsendu þess að kvótakerfið
gangi upp.
Fréttaljós á
laugardegi
Sigurdór Sigurdórsson
Sólarstrandir
Mörg dæmi er búið að
nefna um óréttlæti
sem getur falist í
framsali kvóta.
Þekktasta dæmið er
óánægja sjómanna
taka þátt í kvótakaupum en missa
skipsrúm ella. Þeir setja það á odd-
inn í komandi kjarasamningum að
þessu verði breytt.
Eftir að úthafsveiðamar hófust í
Smugunni, á Reykjaneshrygg og á
Flæmingjagrunni kom upp enn einn
átakapunkturinn í framsalsmálinu.
Fullyrt er að útgerðarmenn úthafs-
togaranna kaupi
kvóta og láti
leigubáta veiða
hann fyrir sig á
íslandsmiðum á
meðan togarinn
stundar kvóta-
lausar veiðar á
fyrmefndum
miðum. Þannig
greiða þeir kvótann upp en skip
þeirra veiða annars staðar á meðan.
Útgerðarmenn, sem ekki eiga út-
hafsveiðiskip, geta ekki stundað
þetta og hljóta því að verða undir í
baráttunni og kvótinn safnast á æ
færri hendur.
Loks er að nefha þá sem eiga bát
eða báta og leigja frá þeim kvótann
og lifa kóngalífi á sólarströndum
fyrir afgjaldið. Eins eru dæmi um
að kvótinn hafi fært mönnum
óvænt milljónir upp í hendurnar.
Þar má nefna þegar
var
af-
numin
og þeg-
ar stein-
bítur var
fyrir-
varalust sett-
ur undir kvóta.
sveitarfélögin að
óbreyttum lög-
um.
Reynsla
hundraða
Sighvatur Björg-
vinsson alþing-
ismaöur: Örfá-
um afhenfur yfir-
ráðaréttur yfir
fiskimiðunum
samkvæmt
reynslu sem
vinna hundraöa
manna hefur
skapað.
Það er í raun
engin furða þótt
mönnum fyrir
vestan þyki yfir-
takan á Guð-
björginni órétt-
lát. Eða eins og
Sighvatur Björg-
vinsson, þing-
maður Vestfirð-
inga, sagði í sam-
tali við DV um yf-
irtökuna á Guð-
björginni og
kvótakerfið:
„Örfáum einstaklingum er af-
hentur yfirráðaréttur yfir fiskimið-
unum á grundvelli reynslu sem
vinna hundraða hefur skapað."
Þetta er mergurinn málsins. For-
kaupsréttur heimamanna átti að
tryggja að það sem Sighvatur er
að lýsa gæti ekki gerst. En gatið
í lögunum fannst og er notað.
„Þessi sala á Guðbjörginni er
bara enn ein sönnun þeirrar
staðreyndar að með kvótalögun-
um var lífsbjörg in tekin frá
vinnandi fólki.
Atvinnuör-
yggi þess
og ör-
lög,
SÍÐUMÚLA 34 (Fellsmúlamegin) • SÍMI 588 7332
OPIÐ: MÁNUD. - FÖSTUD. 9-18 • LAUGARDAG 10-14
Baðkar
Stærð 170x70 cm.
o>
WC
í vegg eða gólf
með vandaðri
harðri setu
í sama lit.
Handlaug
á vegg
43x55 cm
RAÐGREIÐSLUR
B d)
MÓDELNÁMSKEIÐ
6 VHÍNA NÁAASKE© HEFST18. JANÚAR
• iffrotrifcoma Áefling-á sjálfefrousli * Dqgsförðun & fcvöldförðun *
úrrihirða riúðar • 1Pósur“ • Svart/Hvlt myndatafca • Videoupptafca •
Alnœmis 8< 'Fikniefnafrœðsla • ElmaOsaifyriisaéta fcemur og gefurgöðTóð
• Sför lísfeusýriipg ií ildldn• <Allir jþatftdfcendur ífö föfctmo /Wtodels bdl ag fcoroost
é skra %rrr sjðnvaEpsauglýsingar • Verð fcr. 13.t9ð0.-•
WfiíflSi SiréfeiriöTTisÍsað