Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.1997, Blaðsíða 11
x>v LAUGARDAGUR 1. MARS 1997
11
Menningarbylting matsveinsins
„Eg geri þaö að tillögu minni að settar verði nokkrar skorður við hinu nýja eldhúsi kokksins. Takmarkað
verði hversu oft hinir nýju réttir verði á borðum og gætt veröi jafnvægis við þá hefðbundnari þannig að
þverskorin ýsa og lambakjöt verði á boröum jafnoft og þær nýjungar sem að undanförnu hafa verið born-
ar fram. Þá legg ég til aö upp veröi tekin stærðarmörk á þeim karfa sem tekinn er til neyslu," sagði skip-
stjórinn. DV-mynd GVA
þarna í miðri menningarbyltingu
matsveinsins. Bátsmaðurinn reis
þunglega úr sæti sínu og merkja
mátti á rauðum eyrum hans að
hann var reiður. Hann gekk á
fund skipstjórans með ályktun
vinnustaðafundarins í farteskinu.
Appelsínur á sunnudegi
Hann hugsaði með sér á leið-
inni upp í brú að sjaldan hefði
hann á 25 ára sjómannsferli kom-
ist í hann krappari. Aðeins einu
sinni mundi hann til þess að mat-
sveinn hefði valdið sér meira hug-
arangri; sá hafði gaman af því að
fá sér í glas og það áhugamál réð
lífi hans í landlegum. Eftir eina af
lengri landlegunum hafði kokkur-
Kokkurinn tekinn fyrir
Hann gerði skipstjóranum
grein fyrir ólgunni meðal áhafn-
arinnar og fór fram á að menning-
arbyltingin yrði brotin á bak aft-
ur áður en lengra yrði haldið.
Skipstjórinn hlýddi þögull á mál-
flutninginn og honum varð ijóst
að ástandið um borð var orðið það
alvarlegt að ekki yrði undan því
vikist að hafa bein afskipti af
deilumálinu. Hann lagði til að
skipuð yrði þriggja manna sátta-
nefnd í málinu. Hana myndu
skipa bátsmaðurinn, kokkurinn
og sjálfur skyldi hann verða odda-
maður.
Kokkurinn var kallaður á
kokkurinn og bátsmaðurinn
féllust á þessa lausn þó með sem-
ingi væri. Sáttafundinum var slit-
ið og félagarnir áttu samleið nið-
ur. Kokkurinn leit á bátsmanninn
þar sem þeir voru miðja vegu
milli borðsalar og stjórnpallsins
og spurði.
„Verður þú nokkurn tíma var
við sandhverfu? Þú veist, flskinn
sem fisksalinn borgaði 7 þúsund
kall fyrir kílóið til að gefa kærust-
unni í afmælisgjöf. Ég sá
skemmtilega uppskrift í DV þar
sem fiskurinn er borinn fram
hrár. Það hefði verið gaman að
gefa ykkur að smakka fljótlega,"
sagði matsveinninn en fékk
ekkert svar og engin viðbrögð.
Laugardagspistill
Reynir Traustason
forrétt daginn eftir. Það sem
meira var; í aðalrétt var kjúkling-
ur. Bátsmaðurinn var þungur á
brún þar sem hann skaut á vinnu-
staðafundi með félögum sínum.
Fuglafæði
„Það gengur ekki lengur
við séum
látnir éta það sem
við erum vanir að
gefa múkkanum og
mávinum. Það vant-
ar ekkert nema að
konan taki til við að fóðra mann á
hundamat í landi þá er endanlega
búið að svipta mann lífshamingj-
unni. Það er að renna upp sunnu-
dagur og okkur er ætlað að nær-
ast á fuglamat og skíthoppurum,“.
sagði hann og vísaði til kjúkling-
anna. „Maður hefur vanist því
hingað til að það sé læri annan
sunnudaginn og hryggur hinn.
Það verður að vera eitthvað i
þessari veröld sem hægt er að
treysta á,“ bætti hann við.
Félagar hans á vaktinni kink-
uðu ákaft kolli og það var augljóst
að samhugur rikti í hópnum um
að verjast furðufískaáráttu kokks-
ins með öllum tiltækum ráðum.
Það var á endanum samþykkt
áskorun til skipstjórans um að
ganga í skrokk á kokknum og
tryggja að teknir yrðu upp hefð-
bundnari matarvenjur á ný og aft-
urhvarfið til lambakjötsins og
rabarbarasultunnar yrði varan-
legt. í leiðinni var þess vinsamleg-
ast farið á leit að kokknum yrði
bannaður aðgangur að fiskmót-
töku skipsins og tilgreindir áhafn-
armeðlimir hefðu það verk með
höndum að útvega það hráefni
sem til matargerðar þyrfti.
Rauð sæeyru
Fundi uppreisnarmanna var
rétt lokið þegar kokkurinn kom
askvaðandi frá því að grafa karf-
ann.
„Strákar, hafið þið nokkuð orð-
ið varir við að rauð sæeyru kæmu
í trollið. Það gæti verið gaman að
bregða einu slíku á hlóðirnar. Þið
látið mig endilega vita ef eitthvað
slíkt dúkkar upp. Þá þætti mér
vænt um að fá berhaus ef hann
skyldi álpast í veiðarfærið,"
sagði kokkurinn og
einlægni og áhugi
skein úr hverjum
andlitsdrætti.
Hann fékk
engin svör og
fundarmenn
gnístu tönn-
um af þeirri
frómu við-
leitni að
halda allri
þeirri sjálfs-
stjórn sem
inn komið til skips í fremur bág-
bornu ásigkomulagi. Þetta var að
kveldi laugardags og undir öllum
eðlilegum kringumstæðum
sunnudagssteikin næsta dag.
Brytinn þurfti tima til að sofa úr
sér vímuna og vaknaði skömmu
fyrir hádegismatartímann; svo
langt var liðið á morguninn að
hann hafði aðeins stundarfjórð-
ung til matseldarinnar. Frekar en
að viðurkenna að hann væri fall-
inn á tíma tók hann til sinna
ráða. Áhöfnin var komin að mat-
arborðinu þegar kokksi birtist,
glær eftir ofdrykkju landlegunn-
ar, með stærsta pottinn úr eldhús-
inu. Hann slengdi honum á borð-
ið og bauð mönnum að gjöra svo
vel. Það var skrítið upplitið á
mönnunum þegar þeir gægðust
ofan í ferlíkið,
með sultar-
glampa í
augum, og
við þeim
blöstu
um 50
jaffa app-
elsínur.
Bátsmn-
aðurinn
stundi
upphátt
undan
þessari
upprifjun.
„Helvítis kokkurinn er að
steikja smokkfisk. Hvar enda
þessi ósköp? Maður verður að
fara að koma sér í land áður en
hann drepur mann með þessari
tilraunastarfssemi," sagði háset-
inn við félaga sinn þar sem þeir
stóðu á dekki ónefnds togara á
Vestfjarðamiðum.
Matsveinninn hafði undanfam-
ar vikur verið óvenjufrumlegur í
matargerð og matreitt alls kyns
sjávarlífverur á ótal mismunandi
vegu. Smokkfiskur, loðna, tinda-
bikkja og karfi, undir þeim stærð-
armörkum að hægt væri að selja
til manneldis. Allar þessar teg-
undir höfðu endað í pottum og
kyrnum kokksins og í framhald-
inu á matborði áhafnarinnar.
Menn skröfuðu í hálfum hljóðum
um þann gmnn sem verið haföi
lífsviðurværi þeirra það sem af
var lífsleiðinni. Lambalæri og
hryggur með rabarbarasultu
höfðu verið snar þáttur í lífi
flestra þeirra á sunnudögum fram
að þessu. Kjúklingar með djúp-
steiktum kartöflum voru af og til
á matseðlinum hin síðari ár, sum-
um til nokkurrar kæti en öðrum
síður. Á virkum dögum höfðu
menn vanist því að vera fóðraðir
á hefðbundnum matartegundum á
borð við þverskoma ýsu með vest-
firskum mör
og kartöfl-
um, salt-
f i s k i
Grafinn smákarfi
Menn sáu til skelfingar útund-
an sér, einn góðan veðurdag, þar
sem kokkurinn festi hönd á
nokkrum karfaungum sem fram
að því höfðu verið taldir einskis-
mannsmatur. Fréttin fór með
leifturhraða um allt skip og það
var þegar sett vakt á matsveininn
til að upplýsa mætti væntanlega
neytendur um hvað væri á döf-
inni. Áhöfnin beið síðan milli
vonar og ótta eftir að njósnaleið-
angurinn bæri þeim fréttir af
framgangi mála. Innan tíðar bár-
ust síðan tíðindin; kokkurinn ætl-
aði að bjóða upp á grafinn karfa í
stjórnpall til skrafs og ráðagerða
og til að leita lausna á vanda
áhafnarinnar. Skipstjórinn bað
hann um skýringar á hinum fjöl-
breytta matseðli sem tekinn hafði
verið upp.
„Ég hef smátt og smátt verið að
átta mig á því að það er fleira
matur en feitt kjöt. Matarmenn-
ing er viðar til en á íslandi og mér
fannst sjálfsagt að leyfa strákun-
um að njóta góðs af uppgötvunum
mínum. Það væri vel við hæfi að
hér fengju að mætast hinir ýmsu
menningarstraumar í
matargerðarlist. 1 kvöld hafði ég
hugsað mér að bjóða upp á enn
eina útfærslu sem er hrá loðna í
forrétt að hætti Japana. Ég náði
að tína nokkrar ioðnur af dekkinu
áður en kallarnir sópuðu þeim i
haflð aftu'r. Þessi nýja lína mín i
matargerð er bæði heilsusamleg
og mannbætandi," sagði kokkur-
inn og það var ekki hægt að
greina vott af samviskubiti og
þvert á móti virtist hann stoltur.
Sáttatillaga
Skipstjórinn hugsaði sig um og
sagðist síðan vilja leggja fram
sáttatUlögu í málinu.
„Ég geri það að tillögu minni að
settar verði nokkrar skorður við
hinu nýja eldhúsi kokksins. Tak-
markað verði hversu oft hinir
nýju réttir verði á borðum og gætt
verði jafnvægis við þá hefðbundn-
ari þannig að þverskorin ýsa og
lambakjöt verði á borðum jafnoft
og þær nýjungar sem að undan-
fornu hafa verið bornar fram. Þá
legg ég til að upp verði tekin
stærðarmörk á þeim
karfa sem tekinn
er til neyslu,"
sagði
hann.
Bæði
söltuðu
eða fersku
lambakjöti
eftir atvikum
Gott þótti að
vera með
g r j ó n a -
graut og
skyr í eft-
irrétt til
skiptis.
Til-
burðir
kokksins
til að inn-
leiða nýjan
lífssstíl með
fjölbreyttari
matargerð urðu
að hápólitísku
máli um borð í
dallinum. Menn
höfðu óvenju hrað-
ar hendur við að
moka alls kyns furðu-
fiskum í hafið áður en hann næði
að festa hönd á þeim. Óvenju mik-
illar lipurðar gætti í garð kokks-
ins hvað varðaði hefðbundnar
fisktegundir og það gekk maður
undir manns hönd til að bjóða
honum aðstoð við að þverskera
ýsu og flaka og salta þorsk. Allt
kom fyrir ekki og kokksi hélt
áfram að snuðra í kringum afla
þann er barst um borð f leit að
sem frumlegustu hráefni.