Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.1997, Blaðsíða 36

LAUGARDAGUR 1. MARS 1997
4. menning
Friðrik Þór Friðriksson er Menningarverðlaunahafi DV í kvikmyndum:
Alltaf ánægjulegt að fá verðlaun
„Það er alltaf ánægjulegt að fá
verðlaun," segir Friðrik Þór Frið-
riksson kvikmyndagerðarmaður
sem er menningarverðlaunahafi DV
fyrir kvikmyndir fyrir hönd fyrir-
tækis síns, íslensku kvikmynda-
samsteypunnar. Verðlaunin eru
veitt fyrir kvikmyndina Djöflaeyj-
una. Þetta er í fjórða skipti sem
Friðrik Þór hlýtur Menningarverð-
laun DV; í fyrsta sinn fyrir Galleri
Suðurgötu 7, þá fyrir Börn náttúr-
unnar og loks fyrir Skyttumar.
Sögunni, sem er mjög hugleikin
þjóðinni, eru gerð góð skil í Djöfla-
eyjunni. Kvikmyndin er mjög eftir-
minnileg og samstarf margra aðila
heppnast eins og best verður á kos-
ið. Einar Kárason gerði handritið,
Ari Kristinsson sá um kvikmynda-
töku, Kjartan Kjartansson sá um
hljóðvinnu, Halldór Gunnarsson um
lýsingu, Karl Aspelund um búninga
og Ámi Páll Jóhannsson um leik-
myndina. Allir ná þeir að sýna sín-
ar bestu hliðar. Þá fara leikarar á
kostum undir stjóm Friðriks Þórs.
80 þúsund á Djöflaeyj-
una
Friðrik Þór segist hafa fengið í
kringum fimmtíu alþjóðleg verð-
laun fyrir kvikmyndir sínar á ferl-
inum og eina tilnefningu til ósk-
arsverðlauna fyrir Börn náttúrann-
ar, eins og lesendur muna.
„Ég hefði kallað 40-50 þúsund
manns velgengni en nú era 80 þús-
und búin að sjá Djöflaeyjuna. Það er
meira en ég átti von á í villtustu
draumum mínum. Ástæðumar eru
margvíslegar. Sögumar eru vel
kynntar og hafa lifað með þjóðinni í
mörg ár,“ segir Friðrik Þór.
í kringum 600 milljónir manna eiga
kost á að sjá hana.
Margir koma vegna
Cold Fever
„Blaðakona, sem ég hitti, segir að
margt fólk komi hingað til lands eft-
ir að það hefur séö kvikmyndina
Cold Fever. Þeir sem hagnast mest á
íslenskri kvikmyndagerð leggja
ekkert í hana. Þegar við vorum við
tökur á Djöflaeyjunni komu til okk-
ar sex eldri konur frá New York
sem vora nýbúnar að sjá Cold
Fever. Þær ákváðu þá að bregða sér
hingað og fengu að vita hvar leik-
stjórinn væri við tökur. Það þótti
þeim merkilegt," segir Friðrik Þór.
Framundan er kvikmyndasam-
keppni í Rúðuborg 25. mars þar sem
Djöflaeyjan keppir á móti nokkram
góðum myndum. Friðrik Þór hlakk-
ar til þess að sjá hvemig hún spjar-
ar sig.
Framundan hjá Friðriki Þór er að
kvikmynda skáldsögu Einar Más
Guðmundssonar, Engla alheimsins.
Einar Már skrifar sjálfur handritið
og er það vel á veg komið. Til þess
fékk Friðrik Þór vilyrði um 26 millj-
ónir frá Kvikmyndasjóði. Ennþá
vantar 20 milljónir upp á fjármögn-
un myndarinnar. Friðrik leggur yf-
irleitt meira fé í kvikmyndirnar
sjálfur heldur en Kvikmyndasjóður
en þýskir kvikmyndasjóðir hafa
einnig fjármagnað myndir sem
hann hefur leikstýrt. Framundan
eru hugsanlega tvær myndir, vík-
ingamynd sem tekin er við Lofoten
og önnur með Richard Harris í aðal-
hlutverki sem byggð er á Börnum
náttúrunnar. -em
Að sögn Friðriks Þórs fékk kvik-
myndin Á köldum klaka mikið lof
erlendis en það segir hann hafa haft
áhrif á gengi Djöflaeyjunnar. Þetta
er í fyrsta sinn sem Friðrik Þór eyð-
„Þetta var dýrasta myndin og að
mörgu leyti sú vandaðasta sem gerð
hefur verið á íslandi. Það skila allir
sínu verki upp á tíu. Djöflaeyjan á
eftir að fara víða um heiminn, ekk-
verjalands auk Norðurlandanna.
Hún átti mjög góða ferð til Þýska-
lands en það var troðfullt á allar
kynningarsýningar og mjög vel var
látið af henni,“ segir Friðrik Þór.
Friðrik Þór Friöriksson fær Menningarverðlaun DV í fjórða skipti.
ir einhverju í að auglýsa mynd eftir
sig annars staðar en á bíótjaldinu.
Talsvert miklu auglýsingafé var
varið í kynningar á Djöflaeyjunni.
ert ósvipað og kvikmyndin Á köld-
um klaka. Djöflaeyjan fer í kvik-
myndahús til Ástralíu, Bcmdaríkj-
anna og Bretlands, Tékklands, Ung-
Með hverri nýrri mynd vinnast
yfirleitt nýir markaðir fyrir myndir
Friðriks Þórs. Þá á Djöflaeyjan eftir
að fara í sjónvarp í þessum löndum.
Jón Ásgeirsson, menningarverðlaunahafi DV í tónlist:
Maður er pínulítið
hágómagjarn
„Það er alltaf gaman að fá svona
verðlaun. Maður er náttúrlega alltaf
svolítið upp með sér þegar maður
fær viðurkenningu. Það örvar mann
því maður er auðvitað pínulítið hé-
gómagjam," segir Jón Ásgeirsson
tónskáld sem fékk Menningarverð-
laun DV í tónlist fyrir óperuna
Galdra-Loft. Óperan er stórvirki í
íslenskri tónsögu og er samspil
texta og tónlistar sterkt. Óperan er
byggö á íslenskum efniviði og sögu
sem allir íslendingar þekkja.
„Það er alltaf gott að fá viður-
kenningar, sama við hvaða störf
maður vinnur," segir Jón sem hefur
fengist við tónlist frá því hann var í
kringum tíu ára aldur en hann byrj-
aði að semja samtímis því sem hann
lærði á orgel. Hann sýndi kennaran-
um lög eftir sig sem hann þóttist
hafa fundið einhvers staðar. Jón
þorði fyrst ekki að segja frá því aö
hann hafi sjálfur samið lögin.
Ný ópera í burðarliðnum
„Þessi árátta hefur staöið mjög
lengi yfir. Maður hugleiöir afskap-
lega lítið verðlaun þegar maður er
að semja. Ég er að vinna að nýrri
ópera sem ég sem sjálfur bæði texta
og tónlist við. Einnig er ég að end-
urvinna Þrymskviðu," segir Jón en
Þrymskviða var verðlaunaópera í
samkeppni um óperur á vegum
Þjóðleikhússins árið 1974 og var
sýnd þar sama ár.
„Það er ekki fyrr en maður sér
mynd af sjálfum sér í blaði og til-
nefningu til verðlauna sem maður
fer að velta því fyrir sér að maður
gæti hugsanlega unnið," segir Jón.
Jón samdi lag við Maístjömuna
sem öllum bömum þykir vænt um
og njóta þess að syngja. Auk þess
hefur hann samið tónlist við Blind-
ingsleik sem er ballett sem Jochen
Ulrich samdi dansana við. Fyrir þá
tónlist hlaut hann Menningarverð-
laun DV árið 1980. Hann hefur
einnig samið fjölda þekktra laga og
konsert fyrir waldhom og hljóm-
sveit. Hann hefur líka samið
konsert fyrir selló og hljómsveit og
er hálfgenginn með konsert fyrir
klarinett og hljómsveit.
Lítill markaður
„Það er alltaf ýmislegt í gangi hjá
manni. Markaður hjá tónskáldum
er mjög lítill hér á landi og það er
auðvitað erfitt að lifa á þessu nema
kenna og spila. Það hefur svo sem
ekki tekist erlendis heldur. Það eru
einungis þeir sem komast í kvik-
myndatónlist og eitthvað slíkt. Það
er takmarkaður vettvangur fyrir
tónskáld en menn lifa af
kennslu,“segir Jón sem hefur kennt
í Kennaraháskólanum í mörg ár
auk þess að kenna í Söngskólanum.
„Menn þurfa að vera mjög verk-
vissir og vinnusamir til þess að
komast af,“ segir Jón.
Hrifinn af norrænum sögum
Óperan sem Jón vinnur að núna
nefnist Möttulsaga. Sagan er nor-
rænuð árið 1262 við hirð Hákonar
gamla og byggist á franskri ljóða-
sögu og hefur verið endursögð af
tveimur munkum. Hún er í safni
riddarasagna. Auk þess blandar
hann saman sögum úr fornaldarsög-
um Norðurlanda. Hann notar
Norna-Gests þátt og Örvar-Odds
sögu sem er mjög glæsileg og mögn-
uð saga.
„Ég sé fyrir mér leikritið eins og
mynd og síðan leita ég eftir texta
inn í myndina. Að visu er ég búinn
að semja textann áður. Smám sam-
an set ég saman textann og þegar ég
hef fengið heilstæða mynd fer ég að
vinna við tónlistina. Síðan breytast
bæði tónlistin og textinn þegar
verkið þróast. Ég hugsa aldrei um
hvort óperur verði sýndar þegar ég
er að semja þær. Ég hef aldrei
samið fyrir neinn sérstakan," segir
Jón.
Jón segist vera mjög hrifinn af
norrænum sögum þar sem hann sé
uppalinn við þær og komist ekki
undan þeim. Hann er fæddur á ísa-
„Það er alltaf gaman að fá svona verðlaun. Maöur er náttúrlega alltaf svolít-
iö upp meö sér þegar maöur fær viöurkenningu," segir Jón Ásgeirsson sem
hlaut menningarverðlaun DV fyrir tónlist. DV-mynd Hilmar Þór
firði og uppalinn í Reykjavík og var Þórarinssyni. Einnig fór hann í
í Tónlistarskólanum í Reykjavík hjá framhaldsnám í tónlist í Bretlandi.
Áma Kristjánssyni Urbanic og Jóni -em