Dagblaðið Vísir - DV - 25.03.1997, Qupperneq 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 25. MARS 1997
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaéur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aöstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVÉRHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifmg: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverö 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Samningar til aldamóta
Samningamenn vinnuveitenda og verkalýðsfélaga á
almennum vinnumarkaði, sem hófu úrslitatilraun til að
ná samkomulagi um nýjan kjarasaming á sunnudaginn,
skrifuðu undir í gær. Þótt félagsmenn eigi eftir að greiða
atkvæði um hinn nýja samning bendir allt til þess að
vinnufriður hafi verið tryggður á frjálsa vinnumarkað-
inum svokallaða fram á árið 2000.
í þessari síðustu samningalotu mæddi mest á forystu-
mönnum Dagsbrúnar og Framsóknar í Reykjavík. Fyrir
aðeins einni viku felldi stóra samninganefnd þessara fé-
laga kjarasamning sem forystan hafði undirritað og
mælti kröftuglega með. Þótt mikillar svartsýni á fram-
haldið hafi gætt hjá formanni Dagsbrúnar fyrst á eftir,
hafa hann og aðrir áhrifamenn í félaginu fljótlega áttað
sig á því að það væri engum til gagns að fara í hörð verk-
fallsátök vegna þeirra tiltölulega litlu breytinga sem
kannski væri hægt að ná fram með þeim hætti. Þess
vegna gengu þeir á ný til efnislegra viðræðna um helg-
ina, fengu þá nýtt tilboð frá vinnuveitendum sem stóra
samninganefndin féllst á sem samningsgrundvöll aðfara-
nótt mánudagsins.
Fjölmenn samtök launafólks biðu í reynd með að
ganga frá sínum samningum þar til Dagsbrún tæki af
skarið. Þetta átti við um almenn verkalýðsfélög innan
Verkamannasambands íslands, iðnaðarmannafélögin í
Samiðn, samtök verslunarmanna víða um land og fleiri
hópa sem gátu gengið til samninga strax eftir að samn-
ingamenn Dagsbrúnar og Framsóknar gerðu upp hug
sinn.
Eins og vænta mátti eru nýju samningamir mjög í
anda þeirrar stefou sem mörkuð var fyrst af Verslunar-
mannafélagi Reykjavíkur, þótt munur sé á í nokkrum at-
riðum. Þeir eiga að tryggja launþegum hlutdeild í því
góðæri sem fram til þessa hefur einkum skilað sér til
ríkissjóðs og fyrirtækjanna í landinu. Þetta er bæði gert
með beinum kauphækkunum í nokkrum áfóngum á
samningstímanum, sem nær fram í febrúar árið 2000, og
með nokkurri lækkun tekjuskatts einstaklinga.
Þeir samningar sem nú hafa verið gerðir geta aðeins
tryggt vinnufrið á hinum almenna markaði. Ríki og
sveitarfélög eiga eftir að semja við opinbera starfsmenn,
sem sumir hverjir að minnsta kosti hafa gefið lítið fyrir
kröfur almennu verkalýðsfélaganna um sjötíu þúsund
króna lágmarkslaun og telja að þau þurfi að vera miklu
hærri. Stjómvöld munu væntanlega leggja áherslu á að
halda sig innan þess ramma sem markaður hefúr verið
á almenna vinnumarkaðinum, enda er eðlilegt að samið
sé í meginatriðum á sömu nótum við aila launþega
landsins. Vafalaust eru skiptar skoðanir meðal launa-
fólks á þeirri niðurstöðu, sem nú hefur náðst á hinum al-
menna vinnumarkaði. Mestu máli skiptir - ekki aðeins
fyrir launafólk heldur líka fyrir atvinnureksturinn í
landinu sem þarf á vinnufriði að halda - að þær kjara-
bætur sem nú hefúr verið samið um skili sér í reynd í
bættum kaupmætti almennings. Forsenda þess er að
verðlag haldist stöðugt eins og verið hefur síðustu árin.
Samningsaðilar hafa orðið sammála um að sérstök
nefnd fylgist með verðlagshækkunum á samningstíman-
um. Fari verðlagið úr böndunum er sá möguleiki fýrir
hendi að fella samningana úr gildi. Þessi fyrirvari ætti
að veita fyrirtækjum og opinberum aðilum sem selja
vöru og þjónustu nauðsynlegt aðhald til að halda hækk-
unum á verðlagi í lágmarki og leggja þannig sitt af
mörkum til að vinnufriður haldist til aldamóta.
Elías Snæland Jónsson
Undanfarið hafa borist upplýs-
ingar um ástand landbúnaðar frá
bænda- og tölfræðistoöiunum.
Bylting felst í þátttöku bænda á
opinskáan og raunsæjan hátt.
Áður voru þeir sem komu með
upplýsingar af fyrrneöidu tagi
kallaðir verstu nööium; „óvinir
bændastéttar" eða í besta falli var
sagt að þeir væru haldnir þekk-
ingarskorti.
Frá þeim má nú heyra að fram-
leiðsla muni verða að standast
samkeppni. í marga áratugi var
greinin stútfúll af ranghugmynd-
um. Hvemig gat svo verið?
„Stéttin var varin ókleifúm
múr vemdara og upplýsinga-
mengun." Hún lifði í áratugi í af-
lokuðum og vemduðum heimi.
Þar vom gamlir lifhaðarhættir en
tæpast ffamleiðslugrein. Fólk var
öðmvísi en þéttbýlisbúar eða sjó-
sóknarar; það talaði öðmvísi og
hugsaði og lifði í sínum heimi.
Flestum var lífið skemmtilegt
þótt það væri erött; sambýli við
dýr gefandi og engu öðm líkt.
í skoðanakönnun landbúnaðar-
ráðuneytisins kom fram að 90%
bænda em ánægð með starf sitt
þrátt fyrir mikið tekjufall; um
helmingur óánægður með kjör sín.
Bændaforystan virðist sjá ab miða verður sauðfjárframleiöslu við innan-
landsþarfir og vera samkeppnishæf við innflutning, segir Jónas m.a. í grein-
inni.
Eru bændur
beiningamenn?
Undirritaður hefur starfað í land-
búnaði og í mörgum nefndum um
landbúnaðarmál og kynnst vam-
armúrum greinarinnar; fengið
harkalegar árásir fyrir gagnrýni.
Mörg samtök hennar, ráðuneytið og
fjölmargir þingmenn börðust eins
og ljón. Þegar rituð var gagnrýni
svöraðu atvinnumenn kerösins á
fullu kaupi úr vasa skattborgarans
og munduðu blekbyssur sínar með
alla maskínuna að bakhjarli, einnig
á kaupi skattborgarans. Sumir gagn-
rýnendur fengu snaggarlegan endi.
Muna menn Bjöm „bændabana",
hagfræðing á viðkvæmum stað?
Bændur töldu sig stunda mikil-
vægustu atvinnu landsins. Matvæla-
öflun i sveltandi heimi.
Upplýsingamengun
Hamrað var á því
að aðrar þjóðir
styddu landbúnað
ekkert síður en hér.
Vitnað var í tölur í
því sambandi, fyrst
frá Noregi,
næstslöppustum 1
Evrópu. Síðan frá
ES. Tölur þeirra um
ffamlög era ekki
samanburðarhæfar.
Landbúnaður í ES er
miklu víðtækari en
hér. Þar er stunduð olíuræktun, vín-
, sykur-, komframleiðsla o.m.fl.!
Tæpur helmingur matarútláta hér
er vegna innlendrar framleiðslu. í
ES næstum öll matarkarfan. Garð-
yrkja hér er lítil. Innlendir liðir era
auk þess allt of dýrir og milljarðar
greiddir af skattgreiðendum.
Matvælaöryggi
verður að viðhalda
er veifað. Mesta ör-
yggið felst í öski í
sjónum en ekki bú-
fjárafurðum af
landi. Harkalega
hefúr verið gengið á
landið með ofbeit og
ekki tekur langan
tíma að auka búfjár-
stoöi ef að sverfur.
Mataröryggi felst í
vemdun gróðurs og
lands.
Auk þess er tínt
til hormón í kjöti og
ýmis aukeöii erlend-
is, sem ekki era hér
að sögn. Allt þetta er
ýkt meira eða
Kjallarinn
Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur
„Hvers vegna fá ríkir laxveiði-
bændur ölmusu þjóðfélagsins
sem beingreiðslur? Elli- og ör-
orkulífeyrisþegar missa lífeyri af
þeir fá 75 þúsund í lífeyris-
greiðslur!“
minna. Ymislegt er í innlendri fram-
leiðslu. Neytendur eiga að fá að ráða
vali.
Hollur er heimafenginn baggi
Félagsvísindastoöiun fann út að
40% bænda hefðu tekjur undir fá-
tæktarmörkum. Ástand er ekki svo
slæmt því bú stunda hrá-
efniskaup og stunda mat-
vælaiðnað heima. Margt
feilur til í sveitum sem
ekki gerir í þéttbýli, utan
framleiðslukvóta. Erfitt
er þó að að senda böm í
skóla. En hvað um annað
„réttlæti" í landbúnaði?
Hvers vegna fá ríkir lax-
veiðibændur ölmusu
þjóðfélagsins sem bein-
greiðslur? Elli- og öror-
kulífeyrisþegar missa líf-
eyri ef þeir fá 75 þ. í líf-
eyrisgreiðslur! Állt er
tekjutengt.
Bylting í afstöðu
bænda
Nú virðist bændaforust-
an sjá að miða verður sauðfjárfram-
leiðslu við innanlandsþarfir og hún
þarf að vera samkeppnishæf við inn-
flutning. Ari Teitsson formaður
(„himnasending") Bændasamtaka
íslands og hans menn sjá þetta, en
hann vill fara (ofjvarlega. Hann sér
að framleiðsla muni „síga smám
saman til hagkvæmustu svæða“ og
framleiðendum fækka! Hvemig má
vera að þetta sé að gerast núna eðir
að fjölmargir hafa séð það í áratugi?
Milljarðatugum eða hundraðum
af almannafé hefúr verið sóað og
margur ungur bóndinn hefúr byrjað
búrekstur bjartsýnn, rangupplýstur
og fjárfest aleiguna og lánsfé í fast-
eignum, vélum og ræktun og verður
nú að yfirgefa jörð sína bótalaust en
með einhverjum sárabótum fyrir
kvóta. Jónas Bjamason
Skoðanir annarra
Vatnið varir
„Manneskjan er 70% vatn, en samt sem áður er
eitt aðalvandamál mannsins þomun líkamsvefja.
Við með allt þetta ómengaða vatn ættum að drekka
sem mest af því....Það væri sniðugt ef allir tækju sér
frí frá erli hversdagsins á ákveðnum tíma til að fá
sér vatnssopa. Þannig kemst maður í smásamband
við náttúruna og er einn með sjálfum sér í litla
stund. Ekkert er eins róandi og vatn, hvort sem mað-
ur horfir á það bærast, drekkur það eða baðar sig í
því og fátt er verra en að líða vatnsskort."
Álfheiður Hanna Friöriksdóttir i Mhl. 23. mars.
Órökrétt tekjutenging
„Það er grundvallaratritði að skattkerfið taki
alltaf fullt tillit til barna þannig að ætíð verði ákveð-
inn og sanngjam munur á skattlagningu fjölskyldna
með böm á framfæri og barnlausra óháð því hvort
tekjur eru háar eða lágar eða skattar almennt þung-
ir eða léttir! Afnema ber óréttláta og órökrétta tekju-
tengingu skattaafsláttar vegna bamaframfærslu. Um
það ættu leiðtogar launþega og samtaka og stjóm-
málamanna að sameinast.
Ámi Óiafsson í Degi Tímanmn 22. mars.
Starfsemi Flugleiöa
„Það er rétt, sem fram kemur í skýrslu Samkeppn-
isstofnunar, að Flugleiðir hafa á löngu árabili notið
margvislegs stuðnings opinberra aðila.Er það eðli-
legt og í samræmi við þau jafnræðissjónarmið, sem
nú er lögð svo rik áherzla á í viðskipta og atvinnu-
lffi að í krafti þess stuðnings geti fyrirtækið lagt
undir sig meginhluta annarrar ferðaþjónustu á ís-
landi....Og er yfirleitt nokkurt vit í því frá hag-
kvæmnissjónarmiöi Flugleiða séð að reyna að ein-
oka þennan markað? Tæpast....Er hin nýja skilgrein-
ing á starfsemi Flugleiða yfirleitt viðundandi út frá
almanna hagsmunum?"
Úr Reykjavíkurbréfi Mbl. 23. mars.