Dagblaðið Vísir - DV - 25.03.1997, Qupperneq 13

ÞRIÐJUDAGUR 25. MARS 1997
13
Eystrasaltsríkin,
ESB og NATO
Við íslendingar styðjum aðild
Eystrasaltslandanna að NATO
sem hluta af sjálfstæðisbaráttu
þeirra gegn Rússlandi. Ekki er þó
víst að málið verði auðsótt og hef-
ur það m.a. mætt andstöðu í
Bandaríkjunum. Málið verður að
skoðast i ljósi þess að síðan sögur
hófust hefur aðeins tvisvar ríkt
varanlegur friður í Evrópu og
byggðist hann á tveimur ólíkum
friðarkerfúm.
Veikleiki kerfisins
Fyrra kerfið, sem tryggði frið
eftir Napóleonsstyrjaldimar í
byrjun 19. aldarinnar, byggist á
stöðugu jafnvægi og samkomulagi
milli cdlra hlutaðeigandi ríkja.
Samkomulagið er tryggt með sam-
eiginlegum markmiðum og hags-
munum. Veikleiki kerfisins er að
það krefst þess að hinir sameigin-
legu hagsmunir haldist óbreyttir,
þannig að ríkin hagnist á að halda
samkomulagið.
Á síðari hluta 19. aldarinnar færð-
ist Evrópa smám saman yfir í
seinna kerfið sem byggist á hemað-
arstyrkleika og óstöðugu jafhvægi.
Hvor um sig reynir að vera sterkari
en andstæðingurinn til að hræða
hann frá hemaðaraðgerðum.
Veikleiki þessa kerfis er að það
leiðir til vígbúnaðarkapphlaups og
friðurinn er kominn undir friðar-
vilja sterkari aðilans. Þegar hann
var ekki lengur fyrir hendi endaði
100 ára friðartímabil Evrópu með
fyrri heimsstyrj-
öldinni. Siðara
friðartímabilið,
eftir síðari heims-
styrjöldina, byggð-
ist einnig á þessu
kerfi (kalda stríð-
ið) en vegna frið-
arvilja vesturveld-
anna tókst nú bet-
ur til.
mögulegt að útbreiða
þessi markmið til Aust-
ur- Evrópu. Vandamál-
ið er að efnahagur Aust-
ur-Evrópuríkjanna er
bágborinn og það tekur
tíma að venja þau af
stjórnkerfi kommún-
ismans. Rússar geta
sætt sig við stækkun
ESB og hugsa sér e.t.v.
að vera með í leiknúm.
Stækkun NATO hef-
ur að hluta til sama
markmið, að tryggja
frið með bandalgi fleiri
ríkja. Hún þjónar þó
einnig því markmiði að
tryggja styrk NATO
gagnvart Rússum ef
veöur skipast í lofti.
Rússar hafa alltaf viljað
tryggja landamæri sín
með áhrifasvæðum og
eiga því erfitt með að
sætta sig við inngöngu
þeirra ríkja sem eiga
la idamæri að Rúss-
landi.
Hinn sofandi björn
Ýmsir vara við of
skjótri inngöngu Aust-
ur-Evrópulandanna í
NATO. Telja þeir að
forðast beri að vekja
sofandi björn. Þótt
hemaðarmáttur Rússa
sé skertur sé fráleitt að
Þótt hernaðarmáttur Rússa sé skertur er fráleitt að dæma þá úr leik, þeir hafa oft áður
náð sér upp úr erfiöum kreppum, segir m.a. í greininni.
„Stækkun NATO hefur að hluta til
sama markmið, að tryggja frið
með bandalagi fleiri ríkja. Hún
þjónar þó einnig því markmiði að
tryggja styrk NATO gagnvart Rúss-
um ef veður skipast í lofti.“
Styrkur NATO
Kalda stríðinu er nú lokið og
ESB og NATO vilja hverfa aftur til
fyrra friðarkerfisins. Hin sameig-
inlegu markmið, sem tryggja eiga
frið milli ESB-ríkjanna, eru aukin
samvinna og bætt lífskjör með
fijálsri verslun mili landanna.
Með falli kommúnismans er
dæma þá úr leik þar sem þeir hafi
oft áður náð sér upp úr erfiðum
kreppum. Kommúnisminn sé að-
eins stuttur kafli í sögu Rússa,
þeir breytist ekki sem þjóð við að
skipta um hagkerfi og lýðræðis-
þróunin sé þar enn ekki tryggð.
Telji Rússar sér vera ógnað muni
það tefja lýðræðisþró-
unina í Rússlandi og
leiða til gagnaðgerða
gegn NATO. Rússar
eigi landfræðilega auð-
velt með að hertaka
Estrasaltslöndin ef
þeim sýnist svo og
óvíst sé hvort Banda-
ríkin vilji í raun fara
út í stríð til að verja
þau. Aðild Eystrasalts-
ríkjanna að NATO tor-
veldi þannig aftur-
hvarf til fyrra friðar-
kerfisins. Betra sé að
styrkja efnahag land-
anna og styðja lýðræð-
isþróun í Rússlandi.
Aðild Eystrasalts-
Kjallarinn
Dr. Bjarki
Jóhannesson
skipulagsfræðingur.
Starfar í Svíþjóð
ríkjanna að NATO
er þannig líklega of
viðkvæmt mál til
þess að af henni
verði að sinni. Með
því að halda málinu
opnu og efla sam-
starf ríkjanna við
ESB og NATO má þó
forða þeim frá þvi að
lenda undir áhrifa-
svæðiu Rússa án
þess að nokkrum
leiðum sé lokað
varðandi afturhvarf
til fyrra friðarkerfis-
ins.
Dr. Bjarki
Jóhannesson
Svavar og Guðrún
Undanfarnar vikur hefur Svav-
ar Gestsson, þingmaður Alþýðu-
bandalagsins í Reykjavík, barist
með kjafti og klóm gegn auknum
álögum á landsmenn í formi arð-
greiðslna Landsvirkjunar til eig-
enda sinna.
Svavar hafði ekki erindi sem
erfiöi með baráttu____________
sinni. En hann á
svo sannarlega
heiður skilinn fyrir
þessa mótspyrnu.
Arðgreiðslur
Landsvirkjunar eru
ekkert annað en
skattgreiðsla til eig-
endanna, sem eru
ríkið, Reykjavíkur-
borg og Akureyri.
- Vafalítið standa
aðrir Alþýðubandalagsmenn þétt
að baki Svavari Gestssyni í barátt-
unni gegn arðgreiðslunum. Eða
hvað?
Duldir skattar í Reykjavík
í Reykjavík greiða almenningur
og fyrirtæki 1,5 milljarða króna
árlega í borgarsjóð í gegnum of
háa orkureikninga og arðgreiðslur
af fyrirtækjum borgarinnar. Þar af
koma rúmlega 500 milljónir sem
álag á rafmagnsreikningana.
í Reykjavík er Alþýðubandalag-
ið við völd ásamt nokkrum öðrum
flokkum. Þar hefur þessi ötuli bar-
áttuflokkur fyrir velferð almúgans
„Það er skrítin og flekkótt mynd
sem þessir tveir helstu forystu-
menn Alþýðubandalagsins í Reykja-
vík gefa af flokknum. Á meðan ann-
ar þeirra berst fyrir hagsmunum al-
mennings, seilist hinn dýpra og
dýpra í vasa almennings.“
lag til að fylgja eftir baráttu Svav-
ars Gestssonar. Alþýðubandalags-
maðurinn Guðrún Ágústsdóttir er
forseti borgarstjórnar og hefur
þau völd sem þarf til að hrinda
sjónarmiðum Svavars í fram-
kvæmd.
Áhrínsorð hans vegna arðskat-
tanna virðast hins vegar ekki hafa
náð eyrum Guðrúnar.
Hún stendur fast á því
að borgin innheimti
dulda skatta í gegnum
fyrirtæki sín. Vont er
að Svavar Gestsson
skuli ekki hafa komið
vitinu fyrir pólitíska
andstæðinga sína á Al-
þingi. Verra er að póli-
tískir samherjar hans í
Reykjavík skuli ekki
vera á sömu línu.
Stríöiö er ekki tap-
aö
Afstaða Guðrúnar
Ágústsdóttur skýrist af
vandræðagangi þess
meirihluta sem hún
veitir forstöðu í borgar-
stjóm. R-listanum hefur ekki tek-
ist að greiða niður skuldir borgar-
innar, eins og hann lofaði kjósend-
um. Skuldirnar hafa þvert á móti
hækkað umtalsvert. R-listinn þarf
að fá arðgreiðslur fyrirtækja borg-
arinnar til að breiða yfir getuleysi
í fjármálastjórn hennar.
Það er skrítin og flekkótt mynd
Kjallarinn
sem þessir tveir
helstu forystumenn
Alþýðubandalags-
ins í Reykjavík gefa
af flokknum. Á með-
an annar þeirra
berst fyrir hags-
munum almenn-
ings, seilist hinn
dýpra og dýpra í
vasa almennings.
Orrusta Svavars
Gestssonar gegn
arðgreiðslum
Landsvirkjunar er
töpuð. Stríðið er
hins vegar ekki tap-
að. Á næstunni get-
___________ ur hann beitt sér
fyrir bættum hag
almennings með
því að beita öllu afli sínu sem
þingmaður Reykvíkinga fyrir því
að stöðva arðrán R-listans á borg-
arbúum. Rökrétt er að hann byrji
á því að tala um fyrir forseta borg-
arstjórnar. Hæg eru heimatökin.
Ólafur Hauksson
Olafur Hauksson
blaðamaöur
Björn Jósef Arnviö-
arson, sýslumaður
á Akureyri.
Með og
á móti
Skilyrði sýslumanns fyrir
„Halló Akureyri"
Skilyrði verður
að setja
„Þessi skil-
yrði verður að
setja, t.d.
vegna þess að
við höfum
ekki bolmagn
til að halda
uppi þeirri
löggæslu sem
þarf, án þess
að þeir sem
stofna til há-
tíðarinnar
taki þátt í greiðslu þess umfram-
kostnaðar sem af því hlýst. Ég
hef nefnt töluna 1,5 milljónir
króna i þessu sambandi en það
er sú upphæð sem ég tel að emb-
ættið þyrfti til þess að geta mætt
öllum hlutum sem upp kunna að
koma á hátíð sem þessari. Ég vil
þó taka það fram aö eftirlit getur
verið í annaiTa höndum en lög-
gæslunnar og það er hlutur sem
e.t.v. má ræða um.
Það breytir því ekki að þegar
búið er að stefna saman fiölda
fólks á einn stað til samkomu-
halds verður að hafa á því hemil
hvernig slík samkoma fer fram.
Hvað varðar bann unglinga
yngri en 16 ára á tjaldsvæði bæj-
arins án forráðamanns vil ég
segja að slíkt gefur auga leið,
þeir unglingar eru undir lög-
aldri.
Ég er alls ekki á móti útihátíð-
um og tel að það eigi að vera
þeim sem að þeim standa jafn-
mikið kappsmál og öðrum að
þær fari vel fram. Ef til vill gefst
tækifæri til að setjast niður með
forráðamönnum hátíðarinnar og
ræða þessi mál nánar.“
Skilyrðin ströng
„Ég fæ ekki
séð hvernig
hægt er að
kalla „Halló
Akureyri" úti-
hátíð eins og
sýslumaður
krefst að gert
verði. Sú mark-
aðssetning mið-
ast við að hægt
sé að selja að-
gang og auðvit-
að verður ekki farið að selja að-
gang að Akureyri um verslunar-
mannahelgina fremur en á öðrum
tímum. Við verðum aö gera okkur
grein fyrir þvi að unglingar, jafnt
sem fullorðnir, munu sækja Akur-
eyri heim um verslunarmanna-
helgina eins og þeir hafa gert fyr-
ir því er hefð og við verðum að
taka á móti þessu fólki.
Við getum ekki setið undir skil-
yrðum sýslumanns sem eru
ströng. Við ráðum t.d. ekki við við-
bótarkostnað upp á 1,5 milljónir
króna vegna löggæslu, við stönd-
um engan veginn undir slíku. Þá
sé ég ekki hvemig hægt er að
senda unglinga yngri en 16 ára til
síns heima ef þeir koma til Akur-
eyrar, foreldrar þeirra hafa e.t.v.
farið eitthvað annað um þessa
helgi.
Við sem stöndum að „Halló
Akureyri" erum auðvitað tilbúnir
að bæta okkur og munum leita eft-
ir viðræðum við sýslumann um
þessi mál. Því ættum við að hætta
leiknum þá hæst hann stendur."
-gk
Magnús Már Þor-
valdsson, fram-
kvæmdastjóri
„Halló Akureyri“.
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is