Dagblaðið Vísir - DV - 27.09.1997, Blaðsíða 27

LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 1997
27
fréttaljós
Læknirinn sem kaupir hús handa gyðingum í arabíska hluta Jerúsalem:
Auðgaðist á braski og bingórekstri
Bingómilljaröamæringurinn,
læknirinn og gyðingurinn Irving
Moskowitz safnar ekki Rembrandt,
antíkbronsi eða sjaldgæfum fornbíl-
um eins og margir auðkýfingar.
Moskowitz er haldinn alveg sér-
stakri ástríðu. Markmið hans í líf-
inu er að kaupa jarðir og fasteignir
í Austur-Jerúsaiem, arabíska hluta
borgarinnar.
En það er ekki í þeim tilgangi að
braska sem Moskowitz stendur í
þessum kaupum heldur til að taka
þátt í pólítíska spilinu sem á sér
stað í Miðausturlöndum. Takmark
Moskowitz er að grafa undan friðar-
umræðunum, sem staðið hafa í fjög-
ur ár. Það er skoðun hans að friðar-
ferlið sé byggt á loftköstulum og
svikum.
Hagnaðist á braski og
bingospili
Moskowitz , sem er 69 ára gamall
og fæddur í Bandaríkjunum af fá-
tækum foreldrum, fjármagnar sjálf-
ur þær hreyfmgar rétttrúaðra gyö-
inga sem setjast að á svæðum
Palestínumanna. Hann á lúxusvillu
á Miami Beach í Flórída. Hann hef-
ur hagnast á fasteignaviðskiptum,
byggingu sjúkrahúsa og bingóspili.
Nýlega olli taka tveggja húsa í
hverfinu Ras al-Amud í Jerúsalem
kreppu í ísraelsku stjóminni. Húsin
eru á því svæði sem Palestínumenn
krefjast að verði framtíðarhöfúð-
borg þeirra. Moskowitz leigði húsin
ísraelum. Moskowitz og ísraelamir
héldu því fram að ísraelska stjórnin
hefði ekki sýnt fram á að vera
þeirra í Austur-Jerúsalem stofnaði
þjóðaröryggi í hættu. Eftir flutning
Israelanna í húsin efndu Palestínu-
menn til mótmæla. Átök bmtust út
í kjölfarið milli lögreglu og Palest-
ínumannanna.
Erlent
fréttaljós
Benjamin Netanyahu, forsætisráð-
herra Israels, kallaði á sinn fund ör-
yggisráðgjafa til að ræða til hvaða
ráða væri hægt að grípa. Netanyahu
óttaðist að fengju ísraelamir að
vera um kyrrt í húsunum myndi
deilan við Palestinumenn versna
auk þess sem hætta væri á blóðug-
mn óeirðum eins og þeim sem urðu
er opnuð voru umdeild göng í Jer-
úsalem í fyrra.
Netanyahu tókst loks að komast að
samkomulagi við ísraelana um að
þeir yfirgæfu húsin af fúsum og
frjálsum vilja gegn því að ísraelskir
námsmenn fengju að flytja inn í
þeirra stað og gera endurbætur á
húsunum.
Fjármagnar baráttu
gegn Palestínumönnum
Fyrrnefnd hús í Ras al-Amud
hverfinu em bara tvö af mörgum
sem Moskowitz hefur, svo lítið bar á
og með aðstoð útsendara, keypt til
að styrkja rétttrúaða gyðinga í bar-
áttu þeirra við að hrekja Palestínu-
menn frá hinni helgu borg.
Með aðstoð ísraelanna, sem fluttu
inn í húsin tvö, tókst Moskowitz að
vekja athygli á málstað sínum um
allan heim.
Það var Moskowitz sem í fyrra
fjármagnaði byggingu hinna sögu-
lega ganga nálægt helgidómi
múslíma í gamla borgarhlutanum í
Jerúsalem. í kjölfar opmmar gang-
anna bmtust út blóðug átök sem
kostuðu áttatíu menn lífið.
Palestínumaður stendur uppi á ísraelskri leigubifreið og kastar grjóti að öðrum
í hús í Ras al-Amoud hverfinu í austurhluta Jerúsalem fyrr í þessum mánuði.
Eina rétta leiðin
Irving Moskowitz hefur alltaf lýst
yfir undrun sinni þegar hann hefur
verið spurður hvaða ástæður liggi
að baki gerða hans. Hann hefur
jafnframt sýnt fyrirlitningu þegar
fullyrt hefur verið að hann spili
bingó með líf ísraela og Palestínu-
manna. Hann lítur á leiðina, sem
hann hefur valið, þá einu réttu.
Markmið Moskowitz núna er að
reisa stóra byggð gyðinga, með
minnst 70 íbúðum, efst á hæð nokk-
urri í arabíska hluta Jerúsalem. Ef
af þvi veröur kann það að hafa af-
drifarík áhrif á friðarferlið í fram-
tíðinni.
Moskowitz var ungur þegar hann
þénaði fyrstu milljónimar sínar,
hann var þá nýlega búinn að ljúka
námi í læknisfræði. Hann er níundi
í röðinni af tólf systkinum og ólst
upp við kröpp kjör. Pilturinn var
hins vegar metnaðarfullur og það
var metnaðurinn sem rak hann í
gegnum háskólanámið. Þegar því
lauk freistaði hann gæfúnnar í Kali-
fomíu og fjárfesti í sjúkrahúsbygg-
ingu með því að leggja fram litla
upphæð.
Síðan hefur hann látið byggja og
selt yfir tuttugu lítil sjúkrahús. Síð-
bíl til að mótmæla flutningi gyðinga
Símamynd Reuter.
ustu tíu árin hefur hann einnig rek-
ið eitt af stærstu bingófyrirtækjum
Kaliforniu. Það er eingöngu hagn-
aðurinn af bingóspilunum sem hef-
ur farið í pólitísk fasteignakaup
Moskowitz í Jerúsalem og nágrenni.
Missti 120 ættingja
í seinni heimsstyrjöldinni missti
Moskowitz 120 ættingja í gasklefum
nasista. Hann hefur borið Yitzhak
Rabin, fyrrum forsætisráðherra
ísraels, sem var myrtur, við Neville
Chamberlain, fyrrverandi forsætis-
ráðherra Bretlands, sem árið 1938
tókst að „friðmælast" við Þjóðverja

i“~St
Bingómilljarðamæringurinn Irving
Moskowitz.
Gyðingar í garði húss Moskowitz í
Jerúsalem.
Benjamin Netanayhu, forsætis-
ráöherra ísraels, miðlaði málum.
með þvi að selja Tékkóslóvakíu.
Moskowitz hefur lýst friðarsam-
komulaginu, sem gert var í Ósló, og
núverandi friðarumleitunum i Mið-
austurlöndum, þegar ísraelar skipta
á landi gegn loforðum um frið, sem
hægfara en öruggu sjálfsmorði ísra-
elska rikisins.
Með jarðakaupum sínum og stuðn-
ingi við landnám gyðinga vonast
Irving Moskowitz til að geta bjarg-
að ísraelsku þjóðinni.
Berorðar yfirlýsingar hans og
framferði, sem er ekki beinlínis
diplómatískt, hafa sætt gagnrýni,
ekki síst í Washington þar sem
hann hefur átt þátt í að sundra
þrýstihópi gyðinga sem er sterkur
og yfirleitt mjög samheldinn. Hann
ver sig með því að segja að hann
notfæri sér aðeins rétt sinn. Hann
noti fé sitt til að kaupa jarðir. Sum-
ir líta á Moskowitz sem hetju. Aðrir
kalla hann þrjót.
Áratugum á eftir
Sjálfur skrifaði hann í Jerúsalem
Post áriö 1990:
„Þeir, sem krefjast að svartir fái
rétt til að setjast að hvar sem er í
Jóhannesarborg en fordæma sam-
tímis gyöinga, sem krefjast sama
réttar til að búsetja sig þar sem þeir
vilja í Jerúsalem, eru áratugum á
eftir samtímanum."
Þó svo að Netanyahu hafi viljað
miðla málum í Jerúsalem í þetta sinn,
þegar Madeleine Albright, utanrikis-
ráðherra Bandaríkjanna, var nýfarin
frá ísrael þar sem hún hafði reynt að
fá menn til að hefja friðarviðræður á
ný, hafa menn ekki gleymt yfirlýsing-
um hans um að Jerúsalem verði
aldrei skipt. í þessari viku tilkynnti
Netanyahu auk þess að haldið yrði
áfram að reisa hús fyrir ísraelska
landnema á Vesturbakkanum.
Friðarviðræður ísraela og Palest-
ínamanna hafa legið niðri síðan í
mars þegar Netanyahu hrinti í
framkvæmd áætlun um að reisa
þúsundir íbúða fyrir gyðinga í arab-
íska hluta Jerúsalem. í kjölfarið
fylgdu sjálfsmorðsárásir Palestínu-
manna gegn ísrael. Samkvæmt ný-
legri skoðanakönnun styður aukinn
fjöldi Palestínumanna á Vestur-
bakkanum og Gazasvæðinu sjálfs-
morðsárásir gegn ísraelska ríkinu.
Byggt á Jyllands-Posten og
Reuter
REYK-
SKYNJARI
GETUR VERIÐ
LÍFGJAFI
Margar geröir fyrir
mismunandi
staðsetningar. Minni um
sig en eldri gerðir.
Allar gerðir
eldvarnatækja. Þjónustum
slökkvitæki.
HAGSTÆTT VERÐ.
LEITIÐ UPPLÝSINGA.
□ ELDVARNAMIDSTOOIN UF
ÓLAFUR GISLASON & CO. HF.
SUNDABORG 3 SÍMI 568 4800