Dagblaðið Vísir - DV - 11.02.1998, Síða 7

MIÐVIKUDAGUR 11. FEBRÚAR 1998
7
pv______________________________________________________________________________________Fréttir
í Lögum enn hótað til lausnar sjómannadeilu:
Komið við kviku
kvótakerfisins
)
)
)
)
)
I
I
►
i
i
I
t
i
i
i
Sjómenn söfnuðust saman á Alþingi til að veita þingmönnum aöhald þegar til umræöu var aö taka til flýtiafgreiðslu
lög til að stööva sjómannaverkfalliö.
Kvótinn og kjörin
- áhrif kvótakaupa á laun sjómanna -
SÆGREIFINN SÆBJÖRG
af þorsk
12 millj. ----- Helldarverð-------12 millj.
7 millj.
Kvótaleiga
1,2 millj.-------Olíuhlutdeild-------2,9 millj.
3,8 mlllj.----- Sklptaverð-------9,1 millj.
102 þús.------Hásetahlutur------ 321 þús.

Fyrirmyndarútgerðir
Dæmi sem sjómenn hafa tekiö
um fyrirmyndarútgerð er Haraldur
Böðvarsson hf. á Akranesi. Fyrir-
tækið hefur starfað í sátt við sjó-
menn sína og friður hefur ríkt um
fiskverð sem tengt hefur verið af-
urðaverði erlendis. Þá má nefna Út-
gerðarfélag Akureyringa hf. og
Granda sem öll hafa verið að mestu
laus við deilur. Deilumar undanfar-
in ár hafa leitt til þess að allir hafa
orðið fyrir hnjaski, jafnt réttlátir
sem ranglátir. Þannig hafa svörtu
sauðimir innan útgerðarinnar bein-
línis orðið þess
valdandi að
deilurnar hafa
yfirfærst á út-
gerðir og sjó-
menn sem starf-
að hafa saman í
friði.
Sægreifinn
Almenningur
hefur illa botn-
að í því um hvað deilumar hafa
staðið. í deilunni er talað um verð-
myndun á sjávarfangi, veiðiskyldu
og kvótahrask, svo eitthvað sé
nefnt. í einfóldu máli er vandinn sá
að skip sem veiða sams konar fisk
sem meðhöndlaður er með sama
hætti fá mismunandi verð fyrir afl-
ann þegar komið er að landi. Þar
skipta gæði hráefnis litlu sem engu
máli og aðalatriðið snýst um það
hver eigi kvótann sem að baki hin-
mn landaða afla er. Skipið sem kalla
má Sæbjörgu og fiskar úr eigin
kvóta og selur um fiskmarkað fær
hugsanlega 120 krónur fyrir kílóið
af þorski. Hásetahluturinn úr 100
tonnum af þorski verður í þvi til-
viki 321 þúsund krónur. Hitt dæmið
er skipið Sægreifinn sem fiskar fyr-
ir aðkeyptan kvóta og selur á sama
verði. Kvótakostnaður áhafnarinn-
ar er 70 krónur á hvert kíló. Þannig
standa eftir 5 milljónir króna sem
hásetahluturinn reiknast út frá.
Niðurstaðan verður sú að 100 tonn-
in gefa hásetanum þar aðeins þriðj-
ung þess sem áhöfn Sæbjargar fær
eða 102 þúsund krónur á sama tíma
og hásetinn sem skilaði sama
vinnuframlagi fær þrefalt fleiri
krónur í sinn hlut. Hásetinn á Sæ-
greifa hefur því ástæðu til að
harma hlutinn sinn.
Þar sem þama er um tilbúin
dæmi að ræða má
nefna að i sinni
verstu mynd er
enn meiri munur.
Þekkt eru dæmi
um að áhöfh hafi
fengið allt niður í
10 krónur fyrir
þorskkíló sem ger-
ir samanburð
hæsta og lægsta
verðs enn
svæsnari.
Sýnilegt kvótabrask
Sá munur sem er á hlut áhafnar
Sægreifans og Sæbjargarinnar er
sá hluti kvótabrasksins sem er
uppi á borðinu. Arður kvótaeigan-
dans er þama sýnilegur almenn-
ingi og jafnframt undirrót þeirrar
gremju sem ríkir almennt í þjóðfé-
laginu i garð sægreifa sem njóta
arðs af sameign þjóðarinnar. Þá er
önnur og verri hlið á kvótafærsl-
um milli skipa og hún er sú að
dæmi em um að útgerðir hafi fært
frá sér kvóta og síðan til sín aftur
til að geta dregið kvótakostnað af
sjómönnum og náð þannig niður
launakostnaði.
í mismunandi kjörum áhafna Sæ-
greifans og Sæhjargar kristallast sú
óánægja sjómanna sem nú nær
langt út fyrir raðir fómarlamba
kvótabrasksins. Þannig á sá stóri
hópur sjómanna sem er á frystitog-
urum ekki við þetta vandamál að
glíma en stendur eigi að síður að
verkfalli með félögum sinum. Ekki
er annað að sjá en sjómannasamtök-
in hafi fimasterkt bakland í málinu
og þó deilan verði stöðvuð með lög-
um má búast við enn harðari átök-
um síðar. Hin hörðu viðbrögð sjó-
manna við enn einni lagasetning-
unni gefa til kynna það sem koma
skal. Skoðanakönnun DV, sem end-
urspeglar að stærstur hluti þjóðar-
innar er andvígur afnámi sjó-
mannaverkfalls með lagaboði, sýnir
Innlent
fréttaljós
Reynir Traustason
Sjómenn og útgerðarmenn hafa á
undanfórnum mánuðum háð enn
einn hildarleikinn um skiptingu
tekna sín í milli. Átök þessara sam-
starfsstétta hafa verið nánast árviss
viðburður undanfarin ár. Þau hafa
kostað verkföll á verkföll ofan og
þess í milli hafa einstakar útgeröir
átt í hatrömmum átökum við laun-
þega sína. Þetta hafa leiðtogar sjó-
manna kallað návígi milli sam-
starfsmanna sem verði að stöðva.
Menn eru þó sammála um að vanda-
málið sé ekki almennt og miklu
stærri sá hópur útgerðarmanna sem
rækir samskipti sín við sjómenn af
alúð og heiðarleika. Sævar Gunn-
arsson, forseti Sjómannasambands-
ins, hefur opinberlega nefnt útgerð-
ir sem flokkast undir þær verstu og
bestu með tilliti til þátttöku í kvóta-
braskinu. Þannig hefur útgerð Þor-
móðs ramma hf. á Siglufirði hlotið
þann sess að vera duglegust við að
draga launþega sína inn í kvóta-
braskið. Útgerðin hefur ekki viljað
una úrskurðum og skip hennar,
Stálvík og Sigluvik, hafa legið bund-
in að frumkvæði útgerðarmann-
anna vikum saman þegar deilt hef-
ur verið um fiskverð. Þá var áhöfn
togarans Hvannabergs í eigu sömu
útgerðar nýlega sagt upp störfum
eftir að harðar deilur höfðu staðið
um mánaðabil. Þormóður rammi
þykir dæmi um fyrirtæki sem hefur
spilað á kvótakerfið af snilld og
þannig náð umtalsverðum árangri í
rekstri sínum.
að sjómenn hafa unnið málstað sín-
mn samúð.
Veiðiskyldan
Sjómenn hafa lagt áherslu á
tvennt í kröfugerð sinni; annars
vegar að tryggt verði að fiskverð
fari ekki niður fyrir ákveðið lág-
mark og hins vegar að veiðiskylda
verði aukin frá því að vera 50 pró-
sent af útgefnum kvóta annað hvert
ár í 90 prósent af kvótanum árlega.
í dag eru viðurlögin þau að veiði út-
gerðarmenn ekki þennan hluta
kvóta síns fellur hann niður. Hin
lága prósenta hefur ekki haft áhrif á
svigrúm útgerða til að flytja kvóta
frá skipum sínum. Verði veiðiskyld-
an aukin í 90 prósent mun það leiða
til þess að svigrúmið verður nánast
ekkert til að flytja á milli kvóta í
hagræðingarskyni.
Hagræðingu ógnað
Túlkun sjómanna er sú að þar
með hverfi braskið sem alið hefur
af sér láglaunahóp meðal sjó-
manna. Hin harða afstaða útgerð-
armanna gegn þessari kröfu kem-
ur til vegna þess að með afnámi
framsalsins er hagræðingarþáttur
kvótakerfisins í uppnámi. Innan
útgerðarinnar eru þau sjónarmið
ráðandi að til þess að kerfið virki
verði framsalið að vera óheft. Með
þessari kröfu eru því sjómenn
komnir inn að kviku kvótakerfis-
ins og ógna því í raun. Það kærir
sig enginn útgerðarmaður um
kvótakerfi sem ekki inniheldur
það frelsi til framsals sem gerir
veiðiheimildir jafnverðmætar og
auöseljanlegar og raun ber vitni.
Niðurstaðan er því sú að sjó-
mannaverkfallið snýst um kerfis-
breytingar sem útgerðinni hugn-
ast síst af öllu og því er allt fast.
Það að ekki skuli búið að ganga
til þess verks að leysa ágreinings-
málin nú, þrettán mánuðum eftir
að samningar sjómanna losnuðu,
sýnir hversu deilan er snúin.
Nefnd sem sjávarútvegsráðherra
skipaði á síðasta ári til að koma
skikk á verðlagsmálin og kvóta-
framsalið var blásin af áður en
hún náði að ljúka störfum sínum.
Sú ætlan stjómvalda að skipa nýja
þriggja manna nefnd sem ljúki
störfum þann 10 mars nk. og hafi
sama tilgang og gamla nefndin hef-
ur mælst illa fyrir í röðum sjó-
manna sem telja að ekki finnist
lausn á einum mánuði.
Krossklofnir
Sú staðreynd að deilan er enn
eina ferðina komin inn á Alþingi
gefur tilefni til skoðunar á því
hvemig hinir pólítisku þræðir
liggi. Aðeins Alþýðuflokkurinn,
sem krefst auðlindagjalds, virðist
vera með samstæða stefnu í sjávar-
útvegsmálum. Aðrir flokkar em
krossklofnir og það gerir allar
breytingar á lögum um stjóm fisk-
veiða erfiðar. Hver nefndin af
annarri hefur verið með málið til
umfjöllunar en án þess að lausn á
deilumálum sé i sjónmáli. Sjó-
mannadeilan nú snýst um kvóta-
kerfið og áhrif þess. Lausnir deil-
unnar liggja fyrst og fremst hjá Al-
þingi en ekki deiluaðilum. Á næstu
mánuðum mun á það reyna hvort
þingmönnum tekst að finna kvóta-
lögunum þann farveg sem tryggir
friö um útgerð og sjósókn. Þangað
til vofa yfir enn frekari átök um
þann arð auðæfanna sem felast í
sameign þjóðarinnar, fiskistofnum
á íslandsmiðum.