Dagblaðið Vísir - DV - 11.02.1998, Qupperneq 15

MIÐVIKUDAGUR 11. FEBRÚAR 1998
15
Um aðgerðir
sérfræðilækna
„Samkvæmt lögum eiga sjúklingar rétt á
læknisþjónustu án tillits til efnahags. Menn
krefja nú ríkiö um þann rétt.“
Loksins segja menn í
ábyrgðarstöðum opin-
berlega það sem margir
hugsa um aðgerðir
nokkurs hluta sérfræði-
lækna í deilunni við
Tryggingastofnun ríkis-
ins. Halldór Ásgrímsson
líkti þeim við það að
taka sjúklinga í gísl-
ingu. Karl Steinar
Guðnason, forstjóri
Tryggingastofhunar,
sagði að þær væru „eins
konar hryðjuverk". All-
ir skilja að orð hans ber
þó ekki að taka alveg
bókstaflega. En eins og
vænta mátti ruku sér-
fræðingamir upp og
kröfðust þess að for-
stjórinn tæki aftur orð
sín. Það gerði hann ekki sem bet-
ur fer. Ef hann hefði látið lækna
kúga sig heföi hann brugðist sjúk-
lingum.
Níöingsverk
Sérfræðilæknar neita því að
þeir vilji skapa hér amerískt kerfi
þar sem hinir ríku fá góða læknis-
hjálp en hinir fátæku geta farið
fjandans til. I reynd ríkir þó
einmitt slíkt kerfi vegna aðgerða
þeirra. Og því miður virðast ýms-
ir læknahópar
stefna að því að
slíkt kerfi verði
siðar meir varan-
legt. Óhugsandi er
að örykjar og ann-
að fátækt fólk geti
borgað sérfræðing-
um. Það hlýtur að
ógna heilsu þeirra
og jafnvel lífl. Hér
er því sannarlega
um voðaverk
lækna að ræða á
þeim sem minnst
mega sin.
Þennan óþokka-
skap fremja lækn-
arnir á varnar-
lausu fólki sem hef-
ur minni tekjur á
heilu ári en þeir
sjálfir á einum mánuði. Svo þykj-
ast þeir sí og æ hafa hagsmuni og
rétt sjúklinga að leiðarljósi.
Hræsni þeirra er takmarkalaus.
Þegar læknar koma fram sem heil
stétt í vinnudeilu hverfur þeim all-
ur þegnskapur, drenglund og virð-
ing fyrir lifi og heilsu sjúklinga,
þótt þessar
læknadyggðir
ríki við aðrar að-
stæður. Sumir
eru svo fátækir
að eiga ekki pen-
inga handbæra
til að greiða
læknishjálp jafh-
vel þótt þeir
fengju endur-
greitt af ríkinu
siðar.
Samkvæmt lög-
um eiga sjúklingar rétt á læknis-
þjónustu án tillits til efnahags.
Menn krefja nú ríkið um þann
rétt. En fáum dettur í hug að
krefja læknana um sama rétt þótt
ekki verði séð að lögin vísi fremur
til ríkisvaldsins en læknanna. Ef
þeir neita sjúklingum um læknis-
hjálp af því að þeir geta ekki borg-
að eru þeir að brjóta lög á þeim.
En læknarnir kæra sig kollótta.
Deilan leysist þó vonandi áður
en þessi mín sérlega hógværa og
sanngjama grein kemst á prent!
En ætli liði á löngu áður en lækn-
ar grípa enn á ný til einhvers kon-
ar hryðju- eða níðingsverka. Hvað
eftir annað síðustu árin hafa þeir
hleypt heilbrigðiskerfinu í upp-
nám ef eitthvað bregður út af í
deilum við ríkisvaldið, hótandi
fjöldauppsögnum eða landflótta ef
ekki verður gengið að
hinum fáránlegustu
kröfum þeirra. Þeir
gera fátæku fólki
ómögulegt að leita sér
lækninga. Þeim er
sama þótt það deyi þá
drottni sínum. Verk
þeirra tala sínu máli
ekki síður en „stór-
yrði“ tungunnar .
Þrælsótti sjúk-
lingafélaganna
Það er augljóst af þessu
framferði að talsvert
stór hópur lækna
dreymir um eins konar
amerískt samkeppnis-
kerfi í lækningum.
Þangað hafa þeir stefnt
hægt og bítandi siðustu
árin þótt þeir hafi ekki
heilindi til að viður-
kenna það. Þá dreymir
um að raka saman
miklum auði með því
að þjóna þeim sem mest
geta borgað.
Það er óskaplegt að
sjúklingafélögin, sem
skipta tugum, skuli
ekki rísa upp sem voldugur her og
láti boð út ganga: Hingað og ekki
lengra, herrar mínir! En það kem-
ur þó ekki á óvart. Þjónslund, ef
ekki auðmjúkri þrælslund, þess-
ara félaga við lækna er viðbrugð-
ið. Þaðan er síst aðhalds og gagn-
rýni að vænta á störf þeirra.
Sjúklingafélögin gera illræmd-
ustu hryðjuverkabófana í hæsta
lagi að heiðursfélögum. Því meira
fagnaðarefni er það að ábyrgir
menn sem með völd fara, eins og
Halldór og Karl Steinar, skuli hafa
hugrekki og einurð til að taka upp
merki sjúklinga svo eftir sé tekið.
Sigurður Þór Guðjónsson
Kjallarinn
Sigurður Þór
Guðjónsson
rithöfundur
„Óhugsandi er að öryrkjar og ann-
að fátækt fólk geti borgað sér-
fræðingum. Það hlýtur að ógna
heilsu þeirra ogjafnvel lífí. Hér er
því sannarlega um voðaverk
lækna að ræða á þeim sem minnst
mega sín.u
Bandaríkin og kyn-
ferðisleg áreitni
Augu okkar og eyru hafa verið
uppfull af einkalífi valdamesta
manns heims á allra síðustu dög-
um. Á tímabili var þetta orðið
meira en lítið vandræðalegt.
Bandarísk heimsvaldastefna er
greinilega byrjuð að taka á sig
ótrúlegar myndir á seinni tímum.
Tvenns konar áreitni
Útþenslustefna forseta Banda-
ríkjanna hefur þó frekar verið
munnleg en verkleg allt fram á
síðustu daga. Annars vegar er um
að ræða meint líkamlegt áreiti for-
setans gagnvart mismunandi kon-
um inni á lokuðum skrifstofum
eða hótelherbergjum en hins veg-
ar eru það hótanir hans að ráðast
inn í írak.
Hér er því um að ræða tvenns
konar áreiti og árásir sem báðar
snúast samt um útblásna og karl-
lega innrás inn á svæði sem eru
fyrst og fremst eftirsóknarverð
fýrir grundvallar lífsnauðsynjar.
Það er nokkuð ljóst að lífið væri
ekki lengi að lamast án tilvistar
kvenna eða olíu. Fleiri en margir
eru samt byrjaðir að velta fyrir
sér hvort þessi árátta Bandaríkj-
anna til að ráðast á framandi
svæði, eða hreinlega innlima þau,
sé ekki löngu komin út í öfgar.
Eins og dæmin sanna eru þeir
ófáir forsetarnir sem hafa gerst
fúllágengir við
nákomnar sam-
starfskonur eða
íjarlægar heims-
álfur. Þeim virð-
ist ekkert vera
heilagt. Ef þeir
geta ekki keypt
þær hafa þeir
fúndið aðrar
leiðir til að kom-
ast yfir þær. Þeir
hafa raunar allt
frá seinni heimsstyrjöld verið
haldnir djúpstæðri löngun til að
leita á aðra og stundum gengur
þetta svo langt að þeir vilja helst
leggja undir sig heiminn eða
hreinlega klæða sig í hann svo að
enginn kverk eða kriki sé ekki
undirlagður eða uppfylltur af hin-
um ameriska líkama.
Líkami fjallkonunnar
Um daginn birtist tákn á himn-
um sem gaf okkur
enn betri mynd af
þessu dularfulla
ástandi: Þegar amer-
íski geimfarinn
þurfti að skipta um
galla og smeygja sér í
þann frá rússneskum
félaga sínum komst
hann engan veginn í
hann. Það var á því
augnabliki sem allir
þeir þættir, sem
mynduðu saman
hina hápólitísku en
um leið kynlegu
spennu sem ríkti á al-
þjóðavettvangi,
sameinuðust og úr
þeim skapaðist ein
magnaðasta biðstaða
sem um getur á seinni tímum. Það
var engu líkara en heimurinn
stæði i stað.
Um leið og allir veltu fyrir sér
hvort Clinton hefði kannski farið
of nálægt Lewinsky en út fyrir lög-
in spurði hann á sama tíma sjálf-
an sig hvort hann ætti kannski að
gerast enn áleitnari og ráðast alla
leið inn í frak. Öll heimsbyggðin
beið í ofvæni. Loksins tókst þó
geimfaranum Andy Thomas að
smeygja sér í gallann og um leið
gat jörðin aftur byrjað að snúast.
Það var söguleg stund því þetta
var í fyrsta skipti í áratugi sem að
Bandaríkin passa
ekki inn í það rými
sem þeir ætla sér að
uppfylla í heiminum.
Þótt þessi atburðarás
snerti okkur hérna
upp frá frekar lítið þá
undirstrikaði hún um
leið sérstöðu okkar og
auðmýkt gagnvart
heiminum. Við höfum
líka nóg með okkur
hérna á íslenska meg-
inlandinu. En það
kann vissulega að
breytast á næstu
árum.
Samkvæmt nýjustu
rannsóknum mun
vatn verða eftirsótt-
ara en olía á næstu
öld. Þá má fjallkonan fara að passa
upp á lindimar sínar og ekki veit-
ir heldur af liðsinni okkar. Fátt er
líka viðkvæmara en einmitt lik-
ami hennar. Ef við stöndum ekki
vörð um uppspretturnar gætu al-
þjóðlegir valdamenn byrjað að
teygja fingur sína alla leið undir
hið íslenska grunnvatnsyfirborð.
En þá mun líka það sögulega ger-
ast: á því augnabliki getum við
orðið fyrstir til að leggja fram
kæru vegna kynferðislegrar
áreitni stórveldanna gagnvart
náttúrunni.
Haraldur Jónsson
„Fleiri en margir eru samt byrjað-
ir að velta fyrir sér hvort þessi
árátta Bandaríkjanna til að ráðast
á framandi svæði, eða hreinlega
innlima þau, sé ekki löngu komin
út í öfgar.u
Kjallarinn
Haraldur Jónsson
myndlistarmaöur
Með og
á móti
Nútfmalegar uppfærslur á
klassískum leikverkum.
Túlkun
hverrar
kynslóðar
„Klassísk verk eru sett upp i
leikhúsum vegna þess að í þeim
eru þættir sem koma fyrir aftur
og aftur hjá mannfólkinu. Þættir
eins og
sjálfselska,
sjálfsblekking,
svik, afbrýði-
semi, ólíkar
skoðanir kyn-
slóða og fleiri
þættir sem
ganga í gegn-
um mannkyns-
söguna. Þessa
þætti verður
hver kynslóð eða hver listamað-
ur að fá að túlka út frá sínum
samtíma og sinni hugsun.
Hver listamaður hefur sinn
skilning á leikverki og ef hann
meðhöndlar þann skilning af
virðingu og væntumþykju þá
nær hann að segja áhorfendum
sínum sögu sem þeir geta notið
og hugsaö um. Og vonandi fær
áhorfandinn þá óvænta hugsun
með sér heim.
í vetur höfum viö veriö það
heppin að hafa séð þrjár upp-
færslur á klassískum verkum:
Þrjár systur, Hamlet og Feður og
syni. Þrjár kynslóðir leikstjóra
hver með sinn skilning og túlkun
og þrjár mjög ólíkar sýningar. Ef
við heftum þessar ólíku túlkanir
þá er landslag íslensk leikhúss
orðið að eyðimörk."
Guöjón Pedersen
leikstjóri.
Hugar-
fóstur
leikstjóra
Jón Viöar Jónsson,
leikhúsfræöingur
og leiklistargagn-
rýnandi.
„Það er ekki nema sjálfsagt að
leikstjórar reyni að finna nýjar
leiðir til að blása lífi í gamlan
leikskáldskap. Hins vegar er
ekki eðlilegt að
leikstjórar noti
skáldverk ann-
arra manna
sem hráefni í
eigin hugar-
fóstur nema þá
þeir skrifi
sjálfa sig fyrir
þeim.
Þegar
Baltasar Kor-
mákur telur
sig geta varið
útfærslu sína á einu helsta lykil-
atriði Hamlets, fundi Hamlets og
vofunnar, með vísan til eigin
smekks og geðþótta, án stuðn-
ings í einhverri trúverðugri
heildarsýn á verkið, er hann ein-
faldlega að hefja sjálfan sig á
stall sem hann hefur enga heim-
ild til. Vilji Þjóðleikhúsið leyfa
honum eða öðrum að búa til per-
sónulegar fantasiur upp úr klass-
ískum leikritum, gott og vel, en
þá á að kynna sýninguna sem
hugverk leikstjórans en ekki
hins látna höfundar. En kannski
yrði almenningur eitthvað treg-
ur til að kaupa sig inn á slíka
listviðburði." -sm
Kjallarahöfundar
Athygli kjaUarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu.
Netfang ritstjómar er:
dvritst@centrum.is