Dagblaðið Vísir - DV - 18.02.1998, Blaðsíða 12

12
MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRÚAR 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deíldir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Þúsund ára þorskur
íslendingar fagna því um næstu aldamót að þúsund ár
eru frá hinum frægu landafundum. Upphaf þeirra var
útlegð róstuseggsins Eiríks rauða af íslandi, sem í
kjölfarið sigldi við flota skipa úr Breiðafirði og nam
Grænland. Sonur hans, Leifur heppni, fann síðan
meginland Ameríku, þó að Bjarni Herjólfsson frá
Drepstokki í Flóa hefði að sönnu séð það áður af hafi.
Það voru því innfæddir íslendingar sem fyrstir
Evrópumanna komu til Ameríku. Fyrsta hvíta konan
sem þar ól barn var Guðríður Þorbjarnardóttir. Sonur
hennar Snorri var fyrsti Evrópubúinn sem þar fæddist.
Um þessa atburði er þó furðu hljótt í okkar eigin sögu.
Forseti íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, setti afmæli
landafundanna rækilega á dagskrá í ræðu þegar hann
tók við embætti. Hann hvatti til þess að þúsund ára
afmælis vesturferðanna yrði minnst með verðugum
hætti. Það hefur forsetinn margoft ítrekað síðan.
Fyrir íslendinga skiptir miklu hvernig tímamótanna
verður minnst. Ríkisstjórnin hefur vissulega sýnt
ágætan vilja og sett á laggir nefnd hinna bestu manna.
Þeir eiga að skipuleggja afmælisviðburði landafund-
anna með liðveislu fyrrum sendiherra okkar í Ameríku.
Áherslur í tengslum við afmælið virðast þó full ein-
hliða. Það er eins og menn vilji aðallega nota það til að
seiða hingað túrista frá Bandaríkjunum og Kanada. í
krafti þess að sérhver erlendur ferðalangur er ígildi
tonns af þeim gula verður túristunum breytt hér í eins
konar þorska sem gefa af sér dollara.
Efling ferðaþjónustu og bætt sætanýting Flugleiða eru
í sjálfu sér ágætis markmið. Það er ekkert athugavert við
að efla hag íslenskra hótela, vegasjoppa, bílaleiga og
flugfélaga. Það er hins vegar of rislítið að gera slíkt að
helsta markmiðinu þegar minnst er mestu afreka
íslandssögunnar.
Það er sárgrætilegt hversu lítið íslenska þjóðin veit í
dag um siglingaafrekin sem áar hennar unnu fýrir
röskum þúsund árum. Hún veit heldur ekkert um tilvist
íslensks þjóðarbrots á Grænlandi í fimm hundruð ár. Þó
er grænlenska landnámið einhver fegursti en um leið
harmþrungnasti kaflinn í sögu íslendinga.
Afmælið á þess vegna að nota af alefli til að lyfta í
hæðir gagnvart íslensku þjóðinni þessum merka hluta af
hennar eigin sögu. Tímamótanna verður best minnst
með því að lyfta landafundunum og tilvist íslensks
þjóðarbrots á Grænlandi upp úr glatkistu sögunnar.
Þetta er því brýnna sem nú er staðfest að verslun við
Grænland skapaði auðinn sem kostaði gerð íslend-
ingasagnanna. Það gerði málfræðingurinn Helgi Guð-
mundsson í bókinni Um hafinnan. Þar með getur Græn-
land aldrei framar verið utan sviga í sögu okkar.
Stjómvöld eiga því að gefa þjóðinni í afmælisgjöf
alþýðlega sögu grænlensku íslendinganna. Hún er ekki
til í dag. Það þarf einnig að grafast fyrir um afdrif þeirra.
Dóu þeir úr vosbúð, fluttust þeir til Vesturheims eða
urðu þeir fórnarlömb sjóræningja sem seldu þá mansali
á þrælamörkuðum Kanaríeyja?
Siglingaafrek feðganna í Brattahlíð eru ekki þúsund
ára þorskur sem hægt er að breyta í dollara gegnum
stjórnskipaða nefnd. íslandssagan er ekki dollaragrín.
Afmæli landafundanna á fyrst og fremst að nýta tH
vakningar um gleymda parta af íslandssögunni.
Saga er hluti af sjálfsmynd. Á meðan þjóðin veit ekki
af þeirri sögu sem hún á miUi jökla og klungra
Grænlands er sjáHsmynd hennar ekki rétt.
Össur Skarphéðinsson
Hverjir eiga að veita unga fólkinu okkar aðhald? - Hverjir eiga að sjá til að börn og unglingar fari að settum
reglum?
Vímuefni:
Samstaða
í baráttunni
Kjallarinn
Ómar Smári
Ármannsson
aðstoðaryfirlög-
regluþjónn
eru líklegastir til að
sjá og skynja breyt-
ingu á bömum sínum
frá einum tíma til ann-
ars? Hverjir þurfa
gagnmerkar upplýs-
ingar um hvað málin
snúast? Hverjir þurfa
að geta borið skyn-
bragð á aðdraganda
eða einkenni vímu-
efnaneyslu barna
sinna? Hverjir þurfa
að vera þeim yngri góð
fyrirmynd og geta sýnt
gott fordæmi? Hverjir
þurfa að taka þátt í að
byggja upp skynsam-
leg viðhorf hjá þeim
yngri? Hverjir eiga að
veita unga fólkinu
okkar aðhald? Hverjir
„Hverjir eiga börnin? Hverjir
standa börnunum næst? Hverjir
eru líkiegastir til að sjá og
skynja breytingu á börnum sín-
um frá einum tíma til annars?u
Því hefur verið
haldið fram að það
þýði ekkert að beina
athyglinni að full-
orðnum þar sem
vímuvarnir eru ann-
ars vegar. Því eigi
fyrst og fremst að
leggja áherslu á að
ná til barna og ung-
linga. Með slíkum
fullyrðingum er ver-
ið að gera lítið úr
störfum fjölda fólks
og félaga, sem unnið
hefur í góðri trú að
forvarnastarfi með
einum eða öðrum
hætti á meðal al-
mennings.
Hverjir?
Allir geta verið
sammála um nauð-
syn þess að samhæfa
og samstilla krafta
hinna ólíku aðila og
að beina eigi for-
vörnum í auknum
mæli og markvissar
að unga fólkinu til
mótvægis við þau
áhrif er hvetja það til neyslu
vímuefna, en ástæðulaust er að
gera um leið lítið úr því góða sem
gert hefur verið á meðal þeirra
sem eldri eru. Margir i þeim hópi
hofa jafnframt lagt sig fram við að
reyna að spyrna við áfengis- og
fíkniefnaneyslu í yngri aldurshóp-
unum.
Hvað gagnrýni þeirra yngri á
forvarnir er lúta að hinum full-
orðnu og fram hefur komið má
spyrja eftirfarandi spurninga:
Hverjir eiga börnin? Hverjir
standa bömunum næst? Hverjir
eiga að sjá til að böm og ungling-
ar fari að settum reglum? Hverjir
bera ábyrgð skv. barnavemdarlög-
um? Hverjir em líklegastir til að
geta aðstoðað börnin þegar eitt-
hvað hefur borið út af?
Fólkiö sjálft
Spyrja mætti margra annarra
spurninga um þessi mál, en svar-
ið verður ávallt það að auðvitað
gegna fullorðnir mikilvægu hlut-
verki í vímuvörnum og auðvitað
hafa þeir aðilar er unnið hafa að
forvarnastarfi á meðal fullorðinna
verið að vinna þarft og gagnmerkt
starf engu síður en þeir sem hafa
sinnt forvarnastarfi á meðal
þeirra yngri. Ein meginforsenda
þess að ná megi árangri er að ná
fram enn víðtækari samstöðu
meðal foreldra og fá þá til fylgis
við ákveðnari og markvissari að-
gerðir. Það þarf að skapa sam-
stöðu um niðurstöður og styðja já-
kvætt viðhorf og efla þekkingu á
meðal þeirra sem yngri eru og
laða þá til þátttöku. Hins vegar
má ganga út frá því eftir sem áður
að ávallt verði skiptar skoðanir
um þetta eins og allt annað sem
gert er.
Margir aðilar, félagasamtök og
stofnanir hefa reynt að miða for-
varnir sínar jafnt að þeim yngri
sem þeim eldri og ástæða er til að
standa við bakið á öllum þeim sem
það gera. Og aldrei verður of oft
mælt fyrir nauðsyn góðrar sam-
vinnu þeirra sem vinna að for-
varnamálum á sviði vímuvarna.
Meginforsenda góðs árangurs
eru samstilltir kraftar allra, sem
vinna að eða geta unnið að fram-
gangi þeirra mála. Og ekki má
gleyma að virkja fólkið sjálft til
samstarfs því það er í raun vilji
þess og gerðir sem ráða ferðinni í
þessum efnum á hverjum tima.
Samband ísl. sveitarfélaga lagði á
sínum tíma til við sveitarstjórnir
aö þær samhæfðu störf allra
þeirra aðila sem starfa innan
þeirra vébanda eða í þeirra um-
boði. Þessi tillaga var sett fram að
fenginni reynslu og að gefnu til-
efni og eru, ef hún verður alls
staðar að veruleika, til að herða
enn baráttuna gegn vímuefnanotk-
un ungs fólks hér á landi á næstu
árum.
Ómar Smári Ármannsson
Skoðanir annarra
Erlendar skuldir lækka
„Á undanförnum árum hefur afkoma ríkissjóðs
batnað verulega. ... Betri rekstrarafkoma ríkissjóðs
og minnkandi lánsíjárþörf skapaði svigrúm til þess
að greiða niður skuldir ríkissjóðs. Þannig lækkuðu
erlendar skuldir ríkissjóðs um sex og hálfan milljarð
króna á síðasta ári.... Áætlanir benda hins vegar til
að afkoma ríkissjóðs samkvæmt fjárlögum ársins
1998 muni sýna tæplega 3 milljarða króna afgang,
miðað við eldri uppgjörsaðferðir. Samkvæmt því
mun afkoma rikissjóðs áfram vera góð árið 1998.“
Friðrik Sophusson í Mbl. 17. febrúar.
Steiner lögreglu dýr
„Franklín Steiner er orðinn eins konar tákn um
misheppnaðar aðgerðir lögreglunnar gegn fikniefna-
glæpamönnum. Stjómendur ávana- og fikniefna-
deildar lögreglunnar virðast hafa haft barnalega trú
á loforðum dæmds glæpamanns um aðstoð við að
upplýsa afbrot annarra. Með því dómgreindarleysi
hófst marga ára atburðarás sem reynst hefur lögregl-
unni dýr - kostað hana mikinn álitshnekki. ... Lög-
reglan ein getur endurheimt slíkt traust með því að
gera hreint fyrir sínum dyrum opinberlega ...“
Elías Snæiand Jónsson í Degi 17. febrúar.
Engilsaxneskt hrognamál
„Danir eru ekki einir um að skilja ekki talmál
sinnar ungu kynslóðar. Fyrir einu ári heyrði Vík-
verji unga afgreiðslustúlku segja við stöllu sína, að
einhver hefði verið að „bögga“ sig út af einhverju.
Nú heyrir Víkverji þetta nýyrði í hverri einustu
viku. Állir era að „bögga“ alla. Fyrir 100 árum talaði
fina fólkið í Reykjavík og á Akureyri einhvers kon-
ar danska mállýzku. Nú talar unga fólkið eitthvert
engilscixneskt hrognamál. Er ekki tímabært að ís-
lenzkufræðingar fylki liði og hefji sókn gegn þessum
ósóma?"
Úr Víkverja Mbl. 17. febrúar.