Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.1998, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 23. MARS 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StjórnarformaBur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjðrn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, s!mi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og I gagnabönkum án endurgjalds.
Nató stækkar til austurs
Berlínarmúrinn var tákn kalda stríösins. Hann stóð
fyrir áþján Austur-Evrópu sem áratugum saman bjó við
ófrelsi einræðisskipulags, þar sem örfámenn forréttinda-
klíka hélt þjóðunum í heljargreip gjaldþrota hugmynda-
fræði. Hrun múrsins 1989 táknaði hrun kommúnismans.
í kjölfarið liðu Sovétríkin undir lok. Öll ríkin sem
áður stóðu í skugga hins sovéska skipulags hafa síðan
varpað af sér oki kommúnismans. Lýðræðið hefur haldið
innreið sína og þrátt fyrir skort á lýðræðislegum hefðum
hefur flestum þeirra tekist aðdáunarlega upp.
Þrátt fyrir lok kalda stríðsins eru enn blikur á lofti í
Austur-Evrópu sem gefa þjóðum hennar tilefni til að
huga vel að öryggismálum sínum. Saga þeirra síðustu
áratugi krefst þess. Yfirlýsingar sumra forystumanna í
rússneskum stjómmálum draga ekki úr því.
Forystumenn allra þessara þjóða telja hag þeirra best
borgið með sem allra nánustu samstarfi við ríki Vestur-
Evrópu og stofnanir sem þeim tengjast. Nær allar hafa
óskað eftir fullri aðild að Nató og Evrópusambandinu
sem fyrst. Það er einkar jákvæð þróun.
Öryggiskerfi Evrópu hvílir í dag fyrst og fremst á Nató
og þar með á herstyrk Bandaríkjanna. Saga síðustu
missera sýnir því miður að Evrópuríkin eru þess enn
ekki megnug að stiila til friðar þegar ófriðarskýin
hrannast yfir álfuna. Dæmið af Bosníu sýndi það.
Evrópusambandið gegnir einnig vaxandi hlutverki
fyrir öryggi álfunnar. Samþætting efnahagslífs Evrópu-
ríkjanna minnkar að sjálfsögðu líkur á því að þau hefji
stríð hvert gegn öðru. Sumir halda því fram að
sameiginlegur gjaldmiðill geri það ómögulegt.
Aðild að ESB kemur vissulega ekki í staðinn fyrir
þátttöku í Nató. Albright, utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, reifaði eigi að síður þann möguleika á síðasta ári
að Eystrasaltsþjóðimar þrjár fengju aðild að ESB. Það
undirstrikar vægi þess í nýju öryggiskerfi Evrópu.
Breytingamar í kjölfar loka kalda stríðsins birtast í
því að þrjú af fyrrum fylgiríkjum Sovétríkjanna verða
senn fullgildir aðilar að Nató. Þessum ríkjum, Tékklandi,
Ungverjalandi og Póllandi, hefur jafnframt verið boðið tH
viðræðna um aðHd að Evrópusambandinu.
Innganga þeirra í Nató er þó aðeins fyrsta skrefið.
Þegar Ungverjaland, PóUand og Tékkland vom
samþykkt í Nató í fyrra vantaði aðeins herslumuninn á
að Rúmenía og Slóvenía fengju það líka. Þessar tvær
þjóðir verða efalítið teknar inn í næstu bylgju.
Varðandi breytt viðhorf tH Nató í Austur-Evrópu er
athyglisvert að skoða afstöðu Úkraínu. Hún er álitin
lykiH að stöðugleika í Austur-Evrópu. Síðan 1654 hefur
Úkraína aðeins um tveggja ára skeið, 1918-1920, verið
laus undan oki Rússlands. Nú liggur þó fýrir að Úkraína
stefnir að aðUd að Nató í byrjim næstu aldar.
Við næstu stækkun Nató mun athygli heimsins
beinast að því hvemig umsóknum Eystrasaltsþjóðanna,
Eistlands, Lettlands og Litháens, reiðir af. Þær vom aUar
hemumdar í upphafi seinni heimsstyrjaldarinnar og
leggja ofuráherslu á að komast undir öryggisvæng Nató.
Rússar, sem gáfú þegjandi samþykki við því að
Ungveijaland, Tékkland og PóUand gengju í Nató, hafa
lagst harkalega gegn umsókn þessara þjóða. Á það er
með engu móti hægt að faUast. Hvorki Rússar né aðrir
geta haft neitunarvald um framtíð annars ríkis.
Hér gHdir sjálfsákvörðunarréttur þjóða. Kjósi þær að
velja sér framtíð undir væng Nató, þá er það
skHyrðislaus réttur þeirra. AUt annað er forneskjutaut.
Össur Skarphéðinsson
„Á þessum áratug hefur veriö mikil samfella í stefnumótun í menntamálum og framkvæmdin hefur einnig verið
í góöu jafnvægi." - Kennarar á námskeiöi.
Námskrár móta
inntak skólastarfs
hefur einnig veriö I
góðu jafnvægi. Ný lög
hafa verið sett um öll
skólastigin frá leik-
skóla til háskóla. Þessi
lög verða ekki fram-
kvæmd með viöunandi
hætti nema námskrár
séu endurskoðaöar.
Á síðasta kjörtimabili
stóð Ólafur G. Einars-
son, þáverandi
menntamádaráðherra,
að því að nefnd undir
forystu Sigríðar Önnu
Þórðardóttur alþingis-
manns samdi tillögur
að nýrri menntastefnu.
! samræmi við hana
„Sá tími er liðinn, hafí hann
nokkurn tíma verið, að hlutverk
stjórnmálamanna gagnvart skóla-
kerfmu felist í því einu að útvega
þá fjármuni, sem starfsmenn
skólanna telja nægilega hverju
sinni. Hvarvetna ganga stjórn-
málamenn fram fyrir skjöldu og
lýsa skoðun sinni og stefnu í
skólamálum. Þessari þróun verð-
ur ekki bægt frá íslandi.“
Kjallarinn
Björn Bjarnason
menntamálaráöherra
Umræður um
hina nýju skóla-
stefnu hafa leitt í
Ijós, að sumir átta
sig ekki á því meg-
ininntaki hennar,
sem felst í gerð
námskránna sjálfra.
Án námskráa verð-
ur allt skólastarf
heldur marklítið.
Skólastefnan dregur
fram megináherslur
við gerð námskráa
fyrir grunnskólann
og framhaldsskól-
ann. Af grein Hjalta
Hugasonar prófess-
ors í DV hinn 17.
mars sl. má til dæm-
is ráða, að hann tel-
ur þá stefnu, sem nú
er boðuð, sambæri-
lega við miklu al-
mennari stefnumót-
andi greinargerðir.
Samanburður af
þessu tagi gefur í
raun ranga mynd af
námskrárstarfinu,
sem nú er kynnt
undir merkjum
nýrrar skólastefnu.
Aldrei fyrr frá því
að fyrstu almennu
fræðslulögin tóku
gildi 1. júní 1908 hef-
ur gefist tækifæri til
þess að endurskoða
markmið innra starfs í grunn- og
framhaldsskólum í samfellu og
setja fram heildstæða námskrár-
stefnu með sama hætti og nú hef-
ur verið gert.
Samfella í stefnumótun
Á þessum áratug hefur verið
mikil samfella í stefnumótun í
menntamálum og framkvæmdin
hafa verið sett ný lög um grunn-
skóla og framhaldsskóla.
Nú er komið að þeim þætti við
framkvæmd laganna, sem lýtur að
innra skólastarfi. Vinnubrögðin,
sem mótuö hafa verið, bera þess
alls ekki merki, að um óstöðug-
leika og óvissu sé að ræða eins og
Hjalti Hugason prófessor óttast.
Því síður er það rétt hjá honum,
að hin nýja skólastefna vegna
námskránna sé mótuð í einhverj-
um pólitiskum hráskinnaleik.
Fulltrúar allra stjómmálaflokka
undir formennsku Sigríðar Önnu
Þórðardóttur, sérfræðingar og
kennarar hafa komið að þessari
vinnu.
Hlutverk stjórnmálamanna
Ég tek heilshugar undir það með
Hjalta Hugasyni, að skapa á skól-
um næði til langtímaþróunar. Með
kjarasamningum við kennara til
þriggja ára, með flutningi grann-
skólans til sveitarfélagarma eftir
áralangar umræður um það mál,
með nýjum framhaldsskólalögum
og skólasamningum til langs tíma
við framhaldsskólana og með nýj-
um aðalnámskrám er verið að
skapa skólunum góðar forsendur
til langtímaþróuncir.
Sá tími er liðinn, hafl hann
nokkum tíma verið, að hlutverk
stjómmálamanna gagnvart skóla-
kerfinu felist í því einu að útvega
þá fjármuni, sem starfsmenn
skólanna telja nægilega hverju
sinni. Hvarvetna ganga stjóm-
málamenn fram fyrir skjöldu og
lýsa skoðun sinni og stefnu í
skólamálum. Þessari þróun verð-
ur ekki bægt frá íslandi.
Umræðumar um hina nýju
skólastefnu og áhuginn á því,
sem í stefnunni felst, sýnir
einnig, að brýn þörf var á því að
ræða skólamálin á víðari vett-
vangi en meðal fagfólks, þótt auð-
vitað beri að njóta ráða þess og
leiðsagnar um marga þætti. Það
hefur einnig verið gert við mótun
stefnunnar, hún verður ekki held-
ur framkvæmd nema kennarar til-
einki sér hana og markmið
námskránna í mikilvægum störf-
um sínum.
Bjöm Bjamason
Skoðanir annarra
Hreinlætisaðstaða á hálendinu
„Á miðhálendinu þarf að reisa hreinlætisaðstöðu
fyrir ferðamenn, en þeim fjölgar á hverju sumri. Það
verður ekki lengur litið framhjá þeim óþrifhaði sem
aðgerðaleysið skapar og þurfa nú umráðamenn við-
komandi afrétta ásamt viðkomandi sýslumönnum að
koma þessum málum í viðunandi ástand sem fyrst.
Þessar stöðvar þyrftu eftirlit í 19-12 vikur á sumrin
og er líklegt að Mývetningum yrði falin sú umsjón,
enda næstir hálendinu."
Halldór Eyjólfsson í Mbl. 20. mars.
Byggöin handan Gullinbrúar
„Þegar vinstri flokkamir voru viö völd í Reykja-
vík á áttunda áratugnum var skipulögð framtíðar-
byggð borgarinnar á Rauðavatnssvæðinu og áfram
austur með Suðurlandsvegi. ... Allir nema vinstri
menn vissu aö Rauðavatn svo grunnt sem þaö er, er
á sprungu og þama getur landið rifnað hvenær sem
er og gott ef ekki gosið. Þess vegna var það aðal bar-
áttumál næstu kosninga hjá sjálfstæðismönnum að
framtíðarbyggðn skyldi vera á Gufunesinu ... Svo
tók aftur við vinstri meirihluti sem helst hefur sér
til ágætis að vera á móti bílaumferð í Reykjavík, og
allra síst að hún megi ganga greiðlega. Samt hélt
byggðin handan við Gullinbrú og Víkurveg áfram að
þenjast út og sér ekki fyrir endann á því.“
Sigurður Hreiðar í forystugrein Úrvals.
Aðgangseyrir að náttúruperlum?
„Ég tel það réttlætanlegt, bæði fyrir aðgang og
þjónustu. Heimsókn fjölmennra hópa að einstakri
náttúraperlu getur leitt af sér skaða og skemmdir og
þá er tvímælalaust réttlætanlegt aö taka gjald. Ég sé
heldur ekkert athugavert viö það að fyrirtæki fái að
„kosta" ákveðin náttúmvemdarverkefni. Það mælir
ekkert á móti því aö fyrirtæki, sem njóða góðs af
frægð landins sem náttúraperlu, láti fé af hendi
rakna til náttúruverndarstarfsins."
Stefán Benediktsson í Degi 20. mars.