Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.1998, Síða 10

tenning
FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBER 1998
Vargar og fiðrildi
Jóhann Hjálmarsson skáld og
blaðamaður var að gefa út sína
fimmtándu ljóðabók, allólíka sín-
um fyrri - á margan hátt flóknari
bók og samsettari en þær. Hún
hefst á fimm ljóðum sem öll vísa í
íslenskar fornsögur, og Jóhann
var fyrst spurður til hvers hann
notaði þessar sögur. - Hvaða
áhrifum viltu ná með þeim?
„Minnum úr fornsögum hefur
aðeins brugðið fyrir i síðustu bók-
unum mínum,“ svarar Jóhann,
„en þetta er að ágerast En þó að
ég yrki út frá fomsagnaminnum
er ég að lýsa minni eigin samtíð."
- Finnurðu þá til meiri skyld-
leika við þetta forna fólk með
aldrinum?
„Já, sérstaklega höfunda sagn-
anna, og þá nefni ég einkum Eyr-
byggja sögu og vestlensku sögurn-
ar. Laxdæla er þama líka og Víg-
lundar saga. Þetta eru auðvitað
ættarslóðir mínar í móðurætt og
að hluta i fóðurætt.
Það má orða það þannig, að
fomsögumar gegni svipuðu hlut-
verki og náttúran í þessum ljóð-
um,“ heldur Jóhann áfram. „Þeg-
ar ort er um náttúra íslands eða
annarra landa þá era það ekki
endilega náttúruljóð heldur er
náttúran kveikjan að ljóði sem
lýsir manninum, skáldinu. Fom-
sögumar flnnst mér margar, sér-
staklega Eyrbyggja saga, vera með
bestu bókum. Ég tel hana með fá-
einum bestu bókum sem ég hef
lesið og þá á ég við á heimsvísu.
Þessi stutti, hnitmiðaði stíll gefur
mikið i skyn í fáum orðum. Les-
andinn fær svo mikið að lesa í
hana - að því leyti er ljóðrænn blær yfir
henni. Svo hef ég tilhneigingu til að trúa
henni líka!“
- Þau era ekki auðveld þessi ljóð í fyrsta
kaflanum...
„Nei, sumir tala um heimspekileg ljóð en
líklega er þetta það sem kallast háspeki eða
metafýsík að hluta.“
- Ég hefði fremur talað um tilfinninga-
dýpt...
„Þegar ég tala um háspeki þá á ég við
þetta tilfmningalega líka, þetta afstæða og
margræða."
Jóhann Hjálmarsson - færist nær höfundum fornbókmennta með
aldrinum.
10. öldin uppáhaldið
- í næsta kafla er ort um Spán. Hvers
vegna?
„Ég var heilt sumar í litlum miðaldabæ
uppi í fjöllum í Aragónfylki sem heitir Tar-
azona, eldgömlum bæ með dómkirkju sem var
byggð um það leyti sem menn voru að skrifa
íslendingasögur héma heima. Ég var þarna
að yrkja og þýða einmitt þegar sextíu ár vora
liðin frá því að Borgarastyrjöldin hófst á
Spáni og á þessu svæði vora einhverjir hörð-
ustu bardagarnir í því stríði. Þama fóra her-
ir yfir eins og kemur fram í ljóðunum:
Hver maöur er öörum vargur.
Fyrir sólsetur fœrist allt nœr,
jöróin er rauölituö
eins og hún boöi orustu,
dynur, skelfur.
Myrkriö erfró og ógn.
En þetta era þó fyrst og fremst
persónuleg ljóð úr mínum heimi og
lífi.“
- í þriðja kafla er ljóðið „Vakn-
að“ með undirtitlinum „A.F. kveð-
ur“. Hver er A.F.?
„Alfreð Flóki. Ljóðið á að túlka
síðasta daginn sem hann lifði.“
- Af hverju nefnirðu ekki nafhið
hans?
„Af því mér finnst að allir
eigi að þekkja það.“
- Ég skil. Áttu eftirlætisljóð
í bókinni?
„Það gæti verið þetta. En
líka fyrsta ljóðið í bókinni.
Það er hluti af risaverkefninu
Námur sem Guðmundur Em-
ilsson er með. Hann fékk
skáld til aö yrkja um einhverja öld
í íslandssögunni, myndlistarmenn
til að myndskreyta ljóðin og tón-
skáld til að semja tónlist. Þegar
hann nefndi þetta við mig bauðst
ég strax til að taka tíundu öldina
því það er mín uppáhaldsöld í sögu
Islands, og þekkt bandarískt tón-
skáld, William Hudson Harper,
semur tónlist við ljóðið. Hugmynd-
in er sú að flytja þetta allt saman á
aldamótaárinu.“
- Mitt uppáhaldsljóð í bókinni er
„Fiðrildin skammlífu“.
„Já, það er nokkuð um fiðrildi í
bókinni," segir Jóhann, „og þau
era ekki bara táknræn heldur eru
þau líka mörg á haustin eins og við vitum.
Annað fiðrildaljóð heitir „Verönd", þar sest
fiðrildið ekki á bókina því ef það gerði það
þá væri þetta líklega síöasta ljóðið sem
skáldið orti. Auðvitað þurfa fiðrildi ekki að
merkja feigð í öllum ljóðum en í Aragónljóð-
inu er það dauðatákn. Það tengist stríðinu
og því er líkt við þyrlu sem er ógnvænleg þó
að hún sé líka gagnleg. Hugsaðu þér bara ef
hún settist nú á bókina en ekki fiðrildið!"
Marlíðendur er gefin út af Hörpuútgáf-
unni á Akranesi.
DV-mynd GVA
Ljúfsár leiði
Leikárið í Nemendaleikhús-
inu byrjar með skemmtilegri
sýningu á Ivanov eftir Anton
Tsjekov.
Útskriftarnemamir átta
mynda spennandi heild og
ekki skemmir gestaleikarinn
Kjartan Guðjónsson fyrir. Yf-
irbragð sýningarinnar er ungt
og ferskt og Guðjón Pedersen
leikstjóri heldur þétt utan um
líflega framvindu og ákveðna
persónusköpun. Uppsetningin
í Lindarbæ ber ákveðin höf-
undareinkenni þeirra félaga
Guðjóns og Hafliða Amgrims-
sonar, sem hafa lagað verkið
að aðstæðum og unnið leik-
gerðina sérstaklega fyrir hóp-
inn.
Verkið dregur nafn sitt af
aðalpersónunni Ivanov, sem
er lífsþreyttur maður og á við
margvísleg persónuleg vanda-
mál að stríða. Hann er plagaður af fjárskorti
og ekki bætir úr skák að samband hans við
helsjúka eiginkonuna, Önnu, er í molum.
Ivanov er engu að síður eftirlæti allra og líf
fólksins í kringum hann snýst um að gera
honum til hæfis.
Leikgerðin hentar hópnum vel. Þarna
koma margar sterkar persónur viö sögu, og
leiklistarnemum gefst frábært tækifæri til
að sýna hvað í þeim býr. Egill Heiðar Anton
Pálsson leikur titilhlutverkið, Ivanov, Rún-
ar Freyr Gíslason er í hlutverki hins sleipa
og peningagráðuga ráðsmanns, Borkins,
Laufey Brá Jónsdóttir er eiginkonan Anna,
Lvov læknir er leikinn af Hinriki Hoe Hin-
rikssyni, í hlutverki ekkjunnar Babakínu er
Útskriftarnemarnir átta: Spennandi heild.
DV-mynd Teitur
Leiklist
Auður Eydal
María Páldóttir og Stefán Karl Stefánsson
leikur hinn makalausa greifa Sjabelskí. Þá
koma við sögu Lébedév vinur Ivanovs, kona
hans Zianita og dóttirin Sasja. I hlutverkum
þeirra era gestaleikarinn, Kjartan Guðjóns-
son, Jóhanna Vigdís Amardóttir og Nanna
Kristin Magnúsdóttir.
Eftirtektarvert var hversu vel tókst til
með að draga þessar persónur skýrum og
ólíkum línum en jafnframt að
ná fullkomnum samhljómi í
sýninguna sem hélt áhorfend-
um föngnum frá fyrsta atriði til
hins síðasta. Leikstjórinn velur
þá leið að láta léttleika og skop
verksins njóta sín en hinn
tragíski tónn verður fremur
sem undirspil. Mörg augnablik
i uppsetningunni festast í
minningunni og þar eiga fal-
legu búningamir hennar Helgu
I. Stefánsdóttur og sviðsmynd
ríkan þátt, ásamt hnitmiðaðri
lýsingu Egils Ingibergssonar
Útskriftarhópur Leiklistar-
skólans gefur með þessari sýn-
ingu fyrirheit um skemmtilegt
og fróðlegt leikár í Nemenda-
leikhúsinu. Þama koma fram
svipsterkir einstaklingar sem
kunna að vinna saman þannig
að enginn yfírskyggir annan.
Sýningin á Ivanov er jafnframt
eftirtektarvert innlegg í röð sýninga á verk-
um Tsjekovs sem leikhúsgestir hafa átt kost
á að sjá í leikhúsum hér á landi á undan-
fömum áram.
Og ekki það sísta.
Nemendaleikhúsið sýnir í Lindarbæ:
Ivanov
eftir Anton Tsjekov
Þýðing: Geir Kristjánsson
Leikgerð unnin af Hafliða Arngrímssyni og
Guðjóni Pedersen
Leiklistarráðunautur: Hafliði Arngrímsson
Lýsing og tækni: Egill Ingibergsson
Leikmynd og búningar: Helga I. Stefáns-
dóttir
Leikstjórn: Guðjón Pedersen
Bílstjórinn fékk þau ekki
Það var Ian McEwan sem hlaut Booker-verð-
launin í ár fyrir skáldsögu sína Amsterdam. Þar
er sögð saga tveggja karla sem------------
lenda í hneykslismáli þegar ljós-
mynd birtist af ástkonu beggja í
faðmlögum við utanríkisráðherra
landsins. Þykir efnið anga af
Profumo.
McEwan vinnur nú sinn fyrsta
Booker en hefur verið tilnefndur
þrisvar. Hann er meðal þekktustu
rithöfúnda Bretlands og nokkrar
bækur eftir hann hafa komið út á íslensku.
Magnus Mills bílstjóri á strætisvagni nr. 159 í
London sem sagt var frá hér á síðunni og einnig
átti tilnefnda skáldsögu verður að bíða enn um
sinn eftir Bookermilljónunum.
Stóryddarakross
Heiðursorða Félags leikmynda- og búninga-
I höfunda, svonefndur Stóryddarakross, var veitt
í fyrsta sinn á laugardaginn
var. Sá sem hana hlaut var
Snorri Sveinn Friðriksson,
sem í rúman aldarfjórðug
hefur verið forstöðumaður
leikmyndadeildar Sjón-
varpsins.
Tilgangurinn með orðu-
veitingunni er að minna á
listræn afrek á sviði leik-
myndahönnunar, en þar eigum við nokkra lista-
menn á heimsmælikvarða.
Engin spor
Skáldsagan Engin spor eftir Viktor Amar Ing-
ólfsson er sakamálasaga sem fer rólega af stað en
þolinmóðum lesanda er launað með óvæntum
lausnum þegar líða tekur á.
Snemma árs 1973 fmnst maður látinn í gömlu
virðulegu húsi í Reykjavík. Banameinið er
skotsár í brjósti. Við rannsókn kem-
ur í ljós að faðh’ hins látna var
skotinn til bana í sömu stofu nærri
þrjátíu árum áður og aldrei tókst
að upplýsa það mál. Því verður
lögreglan að rekja sögu þessarar
fjölskyldu og nýtur lesandinn
góðs af.
Höfundur gefur söguna út
sjálfur.
Vel heppnað ljóðakvöld
Anna Júlíana Sveinsdóttir mezzósópran og
Sólveig Anna Jónsdóttir píanóleikari héldu
ljóðatónleika í Höllinni í Cuxhaven í Þýskalandi
fyrr í þessum mánuði. Tónleikamir vora liður í
umfangsmikilli menningardagskrá í tilefiii af tíu
ára afmæli vinabæjarsam-
bands Hafnarfjarðar og Cux-
haven. Sérstakur heiðursgest-
ur var frú Vigdís Finnboga-
dóttir fyrram forseti.
Staðarblöð greindu frá þess-
um menningarviðburðum og
birtu umsagnir um tónleika
Önnu Júlíönu og Sólveigar
Önnu þar sem fagnað var að fá að heyra nýrstár-
lega tónlist frá íslandi. Söngkonan og píanistinn
fá báðar vel útilátið hrós fyrir næman flutning
og Anna Júlíana þykir hafa sérstaka dramatíska
eiginleika sem hafl notið sín vel í ljóðasöngnum.
Framhaldsstyrkir
Kvikmyndasjóður íslands hefur úthlutað
tveimur framhaldsstyrkjum til handritsgerðar.
Þetta eru lokastyrkir í handritaþróun og þá fá
Huldar Breiðfjörð fyrir Villiljós og Margrét Örn-
ólfsdóttir og Sjón fyrir Regína og Pétur. Hvort
verkefni hlýtur 300 þúsund kr. til að fullbúa
handritið undir framleiðslu.
Og athugið: Næsti umsóknarfrestur um styrki
eða framlög úr Kvikmyndasjóði fslands rennur
út 16. nóvember.
Kóngarnir og krummi
Bókaútgáfan Krass hefur gefið út bamabókina
Kóngar í ríki sínu og kramminn á skjánum eft-
ir Hrafnhildi Valgarðsdóttur, sjálfstætt
framhald af tveim fyrri bókum um
kóngana Lalla og Jóa. Hér eru þeir
orðnir ellefu ára og kynnast krumma
sem reynist bæði skrautlegur og
þjófóttur. Vinir þeirra Pési bullar,
Petra prinsessa, Rola, Branda og
Kolur era öll á sínum staö í til-
veru þeirra félaga.
Þetta er tíunda bók Hrafnhildar sem
hefur fengið ýmis verðlaun og viðurkenningar
fyrir bama- og unglingabækur sínar.
Umsjón
Silja Aðaisteinsdóttir